Έφυγε από τη ζωή πριν από μέρες ο διακεκριμένος Γάλλος αρχιτέκτονας, André Ravéreau, ο οποίος συνέβαλε τα μέγιστα, στην ανοικοδόμηση, δύο μεγάλων χωριών του νησιού, την χωριών Λακήθρα και Αγία Ευφημία, στην Κεφαλονιά, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953.
Ο Γάλλος αρχιτέκτονας έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 98 ετών, έχοντας όμως αφήσει πίσω του σημαντικό έργο, όχι μόνο στην Κεφαλονιά, αλλά και στην Γαλλία, στην Αφρική και σε πολλές άλλες χώρες.
Ο Πολιτιστικός, Ιστορικός και Λαογραφικός σύλλογος «Το Ριφόρτσο» που παρουσίασε πολλές πτυχές της προσωπικότητας του και εξέφρασε δημόσια τις ευχαριστίες του στον André Ravéreau για την εργασία του, και την μεγάλη συμβολή του στη δύσκολη εκείνη περίοδο, χαρακτηρίζοντάς τον ως «φίλο του νησιού», αλλά και τα θερμά συλλυπητήριά του στην κόρη του, Maya Ravéreau.
1. Ο André Ravéreau στο ταξίδι προς την Κεφαλονιά το 2013
Ποιος ήταν ο André Ravéreau
Ο André Ravéreau γεννήθηκε στις 27 Ιουλίου του 1919 στη πόλη Limoges. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, φοίτησε στην Σχολή Καλών τεχνών στο Παρίσι μεταξύ των ετών 1946 – 1950 και ήταν μαθητής του Auguste Perret. Πριν από την αποφοίτησή του, πήγε στην Αλγερία και ανακάλυψε την κοιλάδα Ghardaia M’Zab, όπου εντυπωσιάσθηκε από την παραδοσιακή της αρχιτεκτονική.
Μια από τις πρώτες του δουλειές, ήταν η συμμετοχή του στις εργασίες ανοικοδόμησης των χωριών Αγία Ευφημία & Λακήθρα, τα οποία υιοθετήθηκαν από την Γαλλική κυβέρνηση το 1954. Η αποστολή του André, μαζί με άλλους αρχιτέκτονες και μηχανικούς, πραγματοποιήθηκε το 1954 – 56, με ένα μικρό διάλειμμα το 1955, όπου τότε μετέβη στο Αλγέρι.
Στο διάστημα της παραμονής του στην Κεφαλονιά συνέβαλε ουσιαστικά στον σχεδιασμό και στην ανοικοδόμηση των δύο χωριών. Ήταν ο σχεδιαστής των νέων σπιτιών, της εκκλησίας και των σχολείων αυτών των χωριών. Επίσης, εργάσθηκε και στην ανοικοδόμηση της Γαλλικής σχολής Alliance Française d’Argostoli.
Ήρθε στην Κεφαλονιά και γνώρισε τον έρωτα
Για να μπορεί να έχει καλύτερη επικοινωνία με τους κατοίκους και τις τότε τοπικές αρχές, ζήτησε από το Γαλλικό προξενείο της Αθήνας, να του στείλουν έναν μεταφραστή.
Πράγματι, οι γαλλικές αρχές, από την Αθήνα, τον έφεραν σε επαφή με την Manuelle Roche, η οποία είχε μεταβεί εθελοντικά στην Κεφαλονιά και μιλούσε ελληνικά.
Η μητέρα και η γιαγιά της Manuelle, είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα και είχαν παντρευτεί στην Αθήνα, όπου είχαν εγκατασταθεί.Ο παππούς και ο προπάππους της, λεγόντουσαν Isanove και D’ Arrigo και ήταν και οι δύο, μηχανικοί των γαλλικών μεταλλείων. Η Manuelle ήταν μέλος, μιας διεθνούς ομάδας ανασυγκρότησης, που τότε, είχε έρθει να συνδράμει τα νησιά μας.
2. Η ομάδα του André Ravéreau & η Manuelle Roche στην Κεφαλονιά το 1955
Ετσι γνωρίστηκαν με την Μanuelle, μαζί δούλεψαν…, τότε γνώρισαν και τον έρωτα και έγινα ζευγάρι. Η Manuelle ήταν και η μελλοντική σύζυγος του André, σύμμαχος του, πάντα στη ζωή και στα έργα του και η παρουσία της, διευκόλυνε τις σχέσεις του με τους ντόπιους.
Το γαλλικό κλιμάκιο, εργάσθηκε με ζήλο στην ανοικοδόμηση, ενώ ο André Ravéreau και η συνοδός του – μεταφράστρια, δεν άργησαν να “ενταχθούν” στην τοπική κοινότητα.
Γευμάτιζαν πολλές φορές στην ταβέρνα του Μενέλαου Αποστολάτου, η οποία αμέσως μετά τους σεισμούς, ήταν στην Σισσιώτισα στο Αργοστόλι, τριγύριζαν το νησί με το DCV αυτοκίνητό τους και θαύμαζαν τις παραλίες, ενώ η Manuelle ως φωτογράφος, έκανε πρακτική φωτογραφίζοντας πολλά τοπία.
Απέκτησαν φιλίες με πολλές οικογένειες στο νησί, όπως εκείνης του Όθωνα Μεταξά και θα πρέπει να πούμε, ότι είναι αρκετοί οι κάτοικοι που τους θυμούνται. Η διαμονή στο νησί είχε μαγέψει και σημαδέψει την ζωή του André και της Manuelle, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η κόρη τους Maya.
3. Άποψη από την ανοικοδόμηση της Αγίας Ευφημίας, μετά τους σεισμούς του 1953
Στην Κεφαλονιά ανακάλυψε την αρχιτεκτονική
Συνεργάσθηκαν με Έλληνες που είχαν έρθει στο νησί , δουλεύοντας στην ανοικοδόμηση και συχνά στις μετέπειτα αφηγήσεις τους, αλλά και σε έγγραφες δημοσιεύσεις τους, ανέφεραν πολλές φορές το όνομα ενός από τους συνεργάτες τους, του Αργύρη Ρεντζέπη.
Ο André πάντα έλεγε ότι στην Κεφαλονιά «ανακάλυψε την αρχιτεκτονική….». Τα λόγια του για τη δουλειά που έκανε στο νησί συγκινούν ακόμα τους κατοίκους του:
«Λίγο μετά την αποφοίτησή μου, διορίστηκα από το Υπουργείο Εξωτερικών για να ανοικοδομήσω δύο χωριά στην Κεφαλονιά, καθώς και ένα κτίριο για τη Γαλλική σχολή στην πρωτεύουσα του νησιού, το Αργοστόλι.
Εκείνη την εποχή, η αρχιτεκτονική θεωρήθηκε πολύ δεδομένη , δεν μου δόθηκε η δυνατότητα μελέτης στο χώρο και συνειδητοποίησα τα σκίτσα της στέγασης, στο Παρίσι.
Καθώς αυτή ήταν μια τεράστια ανακατασκευή, το πρόγραμμα στέγασης ήταν σχετικά μικρό. Επομένως, είχα προγραμματίσει δυνατότητες εκ των υστέρων επέκτασης και πρότεινα σπίτια με κεκλιμένες στέγες, τα οποία θα μπορούσαν να μπολιαστούν με επέκταση σε τρεις πλευρές. Αν και τα σχέδια ήταν έτοιμα, η εταιρεία συμφώνησε να κάνουμε παραλλαγές, ανάλογα με την κατάσταση, αλλάζοντας τη θέση των θυρών και των παραθύρων. Έτσι φτάσαμε σε οκτώ παραλλαγές.
Μου ζητήθηκε επίσης, να σχεδιάσω δύο εκκλησίες και δύο σχολεία. Οι εκκλησίες ακολούθησαν την εκκλησιαστική παράδοση του νησιού. Τα σχέδια των σχολείων επίσης ήταν πολύ απλά. Για μοναδική διακόσμηση, οι σκάλες των κλιμακωτών σκαλοπατιών, ήταν καλυμμένες με πολύχρωμα κεραμικά. Η περιοχή που προοριζόταν για την ίδρυση της Alliance Française, στο Αργοστόλι, είχε θέα σε δύο πλαϊνούς δρόμους. ….».
Αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους Γάλλους αρχιτέκτονες
Μετά την Κεφαλονιά, εργάσθηκε στην Γαλλία , αλλά και στην Αλγερία, όπου επέστρεψε στο M’ Zab το 1959 και ανέδειξε την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Αλγερίας και ιδιαίτερα εκείνη των περιοχών Mzab και La Casba.
Το 1965, διορίστηκε αρχιτέκτονας ιστορικών μνημείων στην Αλγερία.
Το 1981, δημοσίευσε ένα βιβλίο όπου συγκέντρωσε ένα σύνολο σημαντικών κειμένων για αρχιτέκτονες των επόμενων γενεών, με φωτογραφίες της συντρόφου του Manuelle Roche: «Το M’ Zab, ένα μάθημα στην αρχιτεκτονική». Το βιβλίο αυτό παρουσιάσθηκε μαζί με τον Αιγύπτιο Hassen Fathy, το αιγυπτιακό alter ego του. Οι δύο άνδρες βραβεύθηκαν με το περίφημο βραβείο του Aga Khan.
Το 1982, η κοιλάδα M’ Zab γράφτηκε, κατά κύριο λόγο χάρη στον Ravéreau , στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Επέστρεψε στην Γαλλία το 2006 , ενώ το 2012 τιμήθηκε από την Αλγερία με το παράσημο του Εθνικού Τάγματος της Αξίας.
Το 2013 , επισκέφθηκε την Κεφαλονιά. Την ίδια χρονιά, παρουσίασε μια εργασία του, με τον τίτλο «Modernités plurielles » στις συλλογές του Centre Pompidou.
4. Ο André Ravéreau στην Κεφαλονιά το 1955
Με πλήθος δημοσιεύσεων και εκθέσεων, αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους Γάλλους αρχιτέκτονες του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα. Πέθανε στις 12 Οκτωβρίου 2017 στο Aubenas (Ardèche), σε ηλικία 98 ετών.
Η σύζυγος του, κα Manuelle Ravereau – Roche, το 1971, εξέδωσε ένα μυθιστόρημα με τον τίτλο «Σεισμός», όπου περιγράφει τις αναμνήσεις της , από την περίοδο που έμεινε στην Κεφαλονιά. Η Manuelle απεβίωσε στις 23 Απριλίου 2010 .
** Οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε, έχουν αναρτηθεί στην διαδικτυακή (Facebook) ομάδα «Κομπόγιο Ιστορίας Κεφαλονιάς & Ιθάκης», με την άδεια της κ. Maya Ravéreau και αποτελούν τμήμα του αρχείου της.
