Ρεπορτάζ Δέσποινα Χαρώνη

Δυστυχώς η έξαρση της έμφυλης βίας και των γυναικοκτονιών στην χώρα μας είναι γεγονός.  Χιλιάδες γυναίκες κακοποιούνται ημερησίως, αρκετές από αυτές καταφέρνουν να ζητήσουν βοήθεια και να αλλάξουν τη ζωή τους.  Δεν είναι λίγες όμως εκείνες οι οποίες χάνουν τη ζωή τους στα χέρια τον συζύγων και συντρόφων τους.

Ωστόσο, η κατάσταση στην Κεφαλονιά δεν είναι τόσο τραγική. Οι ηρωίδες του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών Κεφαλονιάς, Φωτεινή Φωή, κοινωνική λειτουργός, η Αναστασία Στρακάτου, ψυχολόγος και η Ελένη Γασπαράτου, κοινωνιολόγος μιλούν στο ekefalonia.gr για τα φαινόμενα εμφυλης βίας στο νησί μας.

Τα τελευταία δύο χρόνια οι γυναίκες οι οποίες ζητούν υποστήριξη, ενημέρωση ή βοήθεια για την κακοποιητική σχέση που βιώνουν είναι κυρίως από το ηλικιακό φάσμα των 20 έως 30 χρόνων. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ενημέρωση των νεαρών γυναικών από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου λαμβάνουν ερεθίσματα και αντιλαμβάνονται ευκολότερα τα σημάδια μιας τοξικής ή και βίαιης σχέσης. Οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας δεν κατανοούν τόσο γρήγορα ότι ζουν σε μια βίαιη κατάσταση λόγω της χρόνιας έκθεσης τους στη βία. Έχουν ουσιαστικά «ξεχάσει» τη ζωή τους πριν την κακοποιητική σχέση ή γάμο.

Πανδημία και έξαρση έμφυλης βίας

Η πανδημία και ο εγκλεισμός δημιούργησαν μια σειρά από αρνητικά αποτελέσματα στην ψυχολογία των γυναικών. Μεγάλες ήταν οι επιπτώσεις εξαιτίας τις απομάκρυνσής τους από την εργασία και την ανάληψη περισσότερων ρόλων μέσα στην καθημερινότητα. Σημειώθηκαν πολλά κρούσματα κατάθλιψης , κρίσεων πανικού και ψυχοσωματικών προβλημάτων. Ωστόσο ο εγκλεισμός δεν ήταν η αιτία των ξεσπασμάτων βίας αλλά η αφορμή. Τα προβλήματα προϋπήρχαν στις ζωές των ζευγαριών και εξαιτίας της αναγκαστικής συμβίωσης εκδηλώθηκαν.

Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει μια γυναίκα που κακοποιείται

Αρχικά, μια γυναίκα με εμφανή σημάδια κακοποίησης πρέπει να μεταβεί στο νοσοκομείο για να αποκτήσει έγγραφο από ιατρό που να το επιβεβαιώνει. Εάν δεν επιθυμεί να πάει στο νοσοκομείο, περνάει στο δεύτερο βήμα, απευθύνεται στην ελληνική αστυνομία. Εκεί καταθέτει εντελώς δωρεάν μήνυση για ενδοοικογενειακή βία και ο δράστης περνάει στη διαδικασία του αυτόφωρου. Στη συνέχεια πραγματοποιεί λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά του δράστη και αργότερα προβαίνει σε ενέργειες για να γίνει ανεξάρτητη.

Στα 8 χρόνια λειτουργίας του Κέντρου από το 2013, 991 γυναίκες έχουν λάβει βοήθεια. Το 2020 από τις 48 συνολικά ωφελούμενες, 35 προερχόταν από νέα περιστατικά βίας. Το 2021 συνολικά 38 γυναίκες όλες με νέα περιστατικά βίας ζήτησαν βοήθεια. Δυστυχώς παρατηρείται ραγδαία αύξηση έμφυλης βίας το τελευταίο χρονικό διάστημα και ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί. Οι γυναίκες που μπορούν να απευθυνθούν στο Κέντρο είναι από 18 ετών και πάνω και οι ανήλικες για να λάβουν συμβουλευτική καθοδήγηση. Οι υπηρεσίες που παρέχει είναι κοινωνική, ψυχολογική και εργασιακή υποστήριξη, και νομικές συμβουλές. Τηρείται απόρρητο για όλες τις γυναίκες που απευθύνονται στο Κέντρο και φυσικά ακολουθούνται τα μέτρα για την καταπολέμηση του Covid-19. Η 24ωρη τηλεφωνική γραμμή βοήθειας είναι το 15900.

Οι περισσότερες γυναίκες που έρχονται για πρώτη φορά στο Κέντρο επικεντρώνονται στο πως θα αλλάξουν την κακοποιητική συμπεριφορά του συντρόφου τους. Βέβαια ο κάθε σύντροφος είναι δύσκολο να παρουσιάσει αλλαγές στην συμπεριφορά του εάν δεν λάβει την κατάλληλη ψυχολογική βοήθεια. Πολλοί από τους άνδρες που κακοποιούν τις γυναίκες τους προέρχονται οι ίδιοι από περιβάλλον έντονης ενδοοικογενειακής βίας, ενδεχομένως να έχουν υπάρξει και θύμα της στο παρελθόν.

Άκρως σημαντική είναι η στήριξη από την Ελληνική Αστυνομία. Στο αστυνομικό τμήμα Αργοστολίου δημιουργήθηκε λίγο πριν την πανδημία τμήμα αποκλειστικά για την ενδοοικογενειακή βία. Η συνεργασία και η αποτελεσματικότητα του Κέντρου με το αστυνομικό τμήμα είναι αξιοθαύμαστη και οι γυναίκες λαμβάνουν άμεσα τη βοήθεια και στήριξη που χρειάζονται. Το ίδιο συμβαίνει και με τις υπόλοιπες υπηρεσίες της Κεφαλονιάς που σχετίζονται με περιστατικά έμφυλης βίας.

Πως μπορούμε να αντιληφθούμε αν μια γυναίκα κακοποιείται και πως μπορούμε να την βοηθήσουμε

Εκτός από τα  εμφανή σημάδια βίας (μώλωπες) τα χαρακτηριστικά μιας κατοικημένης γυναίκας είναι τα εξής. Αρχικά, παρατηρούμε μειωμένη απόδοση στην εργασία της, παύει να είναι λειτουργική. Στη συνέχεια απουσιάζει από το χώρο εργασίας της χωρίς κάποια δικαιολογία και για αρκετό χρονικό διάστημα. Η ψυχολογία της μεταβάλετε και «πέφτει» σημαντικά. Και τέλος αποκόβεται εντελώς από το εργασιακό, το φιλικό και το οικογενειακό της περιβάλλον.

Στόχος του κακοποιητικού συντρόφου είναι να αποκόψει την γυναίκα από οποιαδήποτε κοινωνική συναναστροφή με σκοπό να καταφέρει να έχει πλήρη εξουσίας επάνω της. Ακόμα και αν της επιτρέπει να εργάζεται είναι πιθανό να της παίρνει τα χρήματα με σκοπό πάλι να έχει πλήρη έλεγχο.

Μια γυναίκα οικονομικά ανεξάρτητη είναι πιθανότερο να «γλυτώσει» από την κακοποιητική σχέση ή γάμο. Η έμφυλη βία δεν κάνει διακρίσεις, κάθε γυναίκα μπορεί να γίνει θύμα.

Ένας από τους πιο σημαντικούς πυλώνες του Κέντρου είναι η εργασιακή συμβουλευτική έτσι ώστε οι γυναίκες να έχουν την ευκαιρία να δραστηριοποιηθούν και να γίνουν ανεξάρτητες. Γυναίκες που έχουν χρόνια να εργαστούν έχουν ξεχάσει τις δεξιότητες τους και έχουν απίστευτα χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Για να βοηθήσουμε μια τέτοια γυναίκα μπορούμε να της εξηγήσουμε ότι αξίζει να ζει μια καλύτερη ζωή και ότι η σχέση στην οποία βρίσκεται είναι κακοποιητική. Ακόμη μπορούμε να της δώσουμε τη διεύθυνση του Κέντρου προφορικά και τον τηλεφωνικό αριθμό. Πρέπει πάντα βέβαια να έχουμε στο μυαλό μας ότι η τελική απόφαση για το αν θα λάβει δράση η όχι η γυναίκα είναι δική της.

Δράσεις του συμβουλευτικού κέντρου

Στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση ενημερώθηκαν τα παιδιά  για τα έμφυλα στερεότυπα και τα χαρακτηριστικά μια υγιούς και μιας βίαιης σχέσης μέσω βιωματικών εργαστήριων. Στα δημοτικά σχολεία σε συνεργασία με την Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη αναγνώστηκαν στα παιδιά παραμύθια για έμφυλα στερεότυπα και έλαβαν χώρα δραστηριότητες ζωγραφικής και παιχνιδιού.

Στα πλαίσια του Street Work προβλήθηκαν ταινίες με μηνύματα για την κακοποίηση και φυλλάδια για την Παγκόσμια ημέρα κατά της κακοποίηση των γυναικών. Λόγω της πανδημίας οι εκδηλώσεις του Κέντρου έχουν περιοριστεί σε διαδικτυακές ομιλίες και σε ραδιοφωνικά σποτ.