Το τελευταίο διάστημα κυκλοφορούν φήμες για ενδεχόμενη χωροταξική αναδιάρθρωση του Δήμου Κεφαλλονιάς. Παράλληλα με αφορμή αυτό το σκηνικό επιδιώκεται έντονα το σπάσιμο του Δήμου με πρωτοβουλίες και ενέργειες που πραγματοποιούνται στις διαφορετικές περιοχές της Κεφαλλονιάς.
Έντονες και σημαντικές τελευταία είναι οι κινήσεις στην περιοχή της Σάμης με τις λαϊκές συνελεύσεις στη Σάμη και στην Αγία Ευφημία και τα ψηφίσματα με τα οποία απαιτείται η δημιουργία Δήμου Σάμης που να περιλαμβάνει τους πρώην Δήμους: Ερίσου, Πυλάρου και Σάμης.
Αντίστοιχα ενέργειες και κινήσεις έχουν γίνει και από την πλευρά της Παλικής με αποφάσεις και παρεμβάσεις τοπικών φορέων αλλά και ψήφισμα που υπογράφεται από περισσότερους από 5.000 πολίτες με τα οποία ζητείται η δημιουργία του Δήμου Παλικής.
Την ίδια στιγμή γίνονται παρεμβάσεις από θεσμικούς παράγοντες όπως η δήλωση της Βουλευτού Κεφαλληνίας και Ιθάκης κας Αφροδίτης Θεοπεφτάτου που δημοσιοποιήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2018.
Πραγματική αιτία για όλες αυτές τις ενέργειες είναι τα προβλήματα και οι δυσλειτουργίες που προκάλεσε το πρόγραμμα “Καλλικράτης” και η επιδίωξη για την αντιμετώπιση τους προς όφελος των κατοίκων της Κεφαλλονιάς.
Στο τελευταίο Δημοτικό Συμβούλιο κατατέθηκε αίτηση των Προέδρων των τριών Κοινοτήτων της Θηνιάς να συζητηθεί το αίτημα τους, ότι στην περίπτωση που προχωρήσει το σπάσιμο του Δήμου Κεφαλλονιάς, η περιοχή τους να παραμείνει στο Αργοστόλι και να μην ενταχθεί στο Ληξούρι.
Στην παρέμβαση μας αναφέραμε ότι είναι απολύτως απαραίτητο να συζητηθεί άμεσα στο ανώτερο πολιτικό όργανο του Νομού η ενδεχόμενη χωροταξική αναδιάρθρωση του Δήμου Κεφαλλονιάς και να διατυπωθούν οι απόψεις και οι προτάσεις του και συμφωνήσαμε με την πρόταση το θέμα της Θηνιάς να συζητηθεί σε αυτό το Συμβούλιο.
Με δεδομένο ότι το Δημοτικό Συμβούλιο θα γίνει αυτή την εβδομάδα είναι απολύτως απαραίτητο να πραγματοποιηθεί ο ευρύτερος δυνατός δημόσιος διάλογος για τη διατύπωση επιχειρημάτων και προτάσεων ώστε η τελική απόφαση του Υπουργείου Εσωτερικών να εξυπηρετεί κατά το δυνατό καλύτερα την αποτελεσματική λειτουργία της Α/βάθμιας Αυτοδιοίκησης στην Κεφαλλονιάς και επομένως και τις προοπτικές του τόπου.
Είναι όμως πρώτη φορά που θα γίνει μια τέτοια συζήτηση;
Επισημαίνουμε ότι συζήτηση στα θεσμικά όργανα της Α/βάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχει γίνει τουλάχιστον δύο φορές.
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ “ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ” ΗΤΑΝ:
ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΔΗΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ
Πολλοί θα θυμούνται ότι στη διαδικασία εφαρμογής του προγράμματος “Καλλικράτης” τοπικοί φορείς καθώς και οι πρώην Δήμοι είχαν εκφράσει τις απόψεις και τις προτάσεις τους.
Τελικά η Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Κεφαλλονιάς και Ιθάκης, που εκπροσωπούσε της περίοδο εκείνη τους Δήμους και τη μοναδική Κοινότητα της Κεφαλλονιάς, με την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης που έγινε στις 9 Μαΐου 2010 επιβεβαίωσε τη θέση της, με το ανάλογο σκεπτικό και τεκμηριωμένα επιχειρήματα, για τη δημιουργία τεσσάρων (4) Δήμων στην Κεφαλλονιά και συγκεκριμένα:
Δήμος Αργοστολίου (Δήμοι Αργοστολίου, Λειβαθούς και Κοινότητα Ομαλών).
Δήμος Παλικής (ως είχε).
Δήμος Ελειού-Πρόννων (ως είχε).
Δήμος Σάμης (Δήμοι Ερίσου, Πυλάρου, Σάμης)
Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας έπρεπε να ληφθεί σοβαρά υπόψη από το Υπουργείο Εσωτερικών η γνώμη της κοινωνίας, των ενδιαφερόμενων φορέων και κυρίως των συλλογικών οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Άλλωστε ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Τοπικής Αυτονομίας που έχει κυρωθεί από τη Βουλή των Ελλήνων (Ν.1850/1989) στο άρθρο 5 αναφέρει :
«Για κάθε μεταβολή των τοπικών εδαφικών ορίων , πρέπει προηγουμένως να ζητείται η γνώμη των ενδιαφερομένων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης …»
Δυστυχώς για την εφαρμογή του Καλλικράτη δεν λήφθηκαν υπόψη οι αποφάσεις των συλλογικών φορέων της Αυτοδιοίκησης και έτσι ουσιαστικά αστόχησε στο χωροταξικό.
Σε πολλές περιπτώσεις ολόκληρες επαρχίες έγιναν Δήμοι και στην περίπτωση της Κεφαλλονιάς τρεις (3) επαρχίες έγιναν ένας Δήμος.
Ένας Δήμος επίσης έγιναν τα Μεγάλα Νησιά όταν για το θέμα αυτό είχαν διαφορετική γνώμη συλλογικά όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και τεχνοκρατικά όργανα όπως το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
ΑΠΟΦΑΣΗ 245/ 23 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2013
ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ
ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΕΣΣΑΡΩΝ (4) ΔΗΜΩΝ
Οι περισσότεροι θα θυμούνται ότι το Δημοτικό Συμβούλιο Κεφαλλονιάς συζήτησε πάλι το θέμα αυτό σε συνεδρίαση του που έγινε την Παρασκευή 23 Αυγούστου 2013. Αφορμή για τη συζήτηση αυτή ήταν οι πρωτοβουλίες και οι διαδικασίες που είχαν ξεκινήσει εκείνη την περίοδο από το Υπουργείο Εσωτερικών για διάσπαση των Δήμων των μεγάλων νησιών για τους οποίους είχαν διαπιστωθεί προβλήματα και δυσλειτουργίες.
Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ενέκρινε την πρόταση για δημιουργία τεσσάρων (4) ισχυρών Δήμων με στόχο να υπηρετηθεί η αποκέντρωση, η ανάπτυξη και η ιδέα της πολυκεντρικής Κεφαλλονιάς.
Τα κέντρα τους θα ήταν εκείνα που έχουν αναπτυχθεί από την ίδια τη ζωή, δηλαδή:
Αργοστόλι
Ληξούρι
Σάμη
Πόρος
Επισημαίνουμε ότι η απόφαση αυτή είχε ψηφισθεί από ένα σημαντικό αριθμό Δημοτικών Συμβούλων και της Συμπολίτευσης και της Αντιπολίτευσης.
Εκείνη την περίοδο η άποψη για διάσπαση των μεγάλων και δυσλειτουργικών Δήμων είχε ακουστεί με τον πιο επίσημο τρόπο.
Το Πολιτικό Κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ , με την ανακοίνωση του προγράμματος του για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και με δηλώσεις του Προέδρου του και σημερινού Πρωθυπουργού κ.Αλέξη Τσίπρα , όπως αναγράφονται στον τύπο στις 12 Ιουνίου 2013 , αναφέρεται σε:
«Κατάργηση του Καλλικράτη με ταυτόχρονη αποκλιμάκωση των ΟΤΑ έτσι ώστε να καλυφθεί το τεράστιο σημερινό έλλειμμα πρωτογενούς δημοκρατίας που υπάρχει στη χώρα μας . Στην Ελλάδα ο μέσος πρωτοβάθμιος Καλλικρατικός ΟΤΑ έχει 34.780 κατοίκους και έκταση 406 τετραγωνικά χιλιόμετρα τη στιγμή που οι αντίστοιχοι μέσοι όροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση (27) είναι 5.630 κάτοικοι και 50 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Οι νέοι Δήμοι θα έχουν διακριτή ταυτότητα, θα είναι ενότητες αναγνωρίσιμες, άμεσα προσβάσιμες και ελέγξιμες από την τοπική κοινωνία. Ο σημερινός συγκεντρωτισμός του Καλλικράτη θα αντικατασταθεί από χωρικές ενότητες που θα αποτελούν κοινωνικά κύτταρα με πρωτογενή εξουσία η οποία θα εκφράζεται μέσα από συμμετοχικές δομές αυτοδιεύθυνσης των τοπικών υποθέσεων .»
Ο τότε Υπουργός Εσωτερικών κ.Ευρ. Στυλιανίδης με έγγραφο του με ημερομηνία 3 Αυγούστου 2012 , είχε ζητήσει:
“Παρατηρήσεις και προτάσεις που προκύπτουν από την εμπειρία της εφαρμογής του “Καλλικράτη” (N.3852/2010) σε ζητήματα κατά κύριο λόγο θεσμικά και λειτουργικά καθώς και χωροταξικά … προκειμένου να γίνουν οι αναγκαίες αλλαγές , διορθώσεις και συμπληρώσεις στο θεσμικό πλαίσιο .”
Επίσης στην απάντηση του Υπουργείου Εσωτερικών σε ερώτηση του Βουλευτή των Ανεξάρτητων Ελλήνων κ. Τ.Κουίκ για επανεξέταση του χωροταξικού των Δήμων, όπως δημοσιεύεται στον τύπο στις 28 Αυγούστου 2012, αναφέρεται :
“Από τη μέχρι τώρα εφαρμογή του θεσμού ανέκυψαν λειτουργικά προβλήματα , ειδικά στους μεγάλους νησιωτικούς Δήμους , όπως η Λέσβος , με συνέπεια να μην μπορούν να επιτελέσουν οι Δήμοι το θεσμικό τους ρόλο και την εντεύθεν εξυπηρέτηση των δημοτών . Συνεπώς απαιτείται η επαναξιολόγηση της όλης χωροταξίας των περιφερειών των Δήμων αυτών .”
Θυμίζουμε ότι ο κ. Τ.Κουίκ είχε υποβάλλει ερώτηση στον Υπουργό Εσωτερικών για περισσότερους Δήμους και στην Κεφαλλονιά .
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η Βουλευτής Κεφαλλονιάς και Ιθάκης κα Αφροδίτη Θεοπεφτάτου μαζί με τους συναδέλφους της Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κα Αγνή Καλογερή Βουλευτή Σάμου, κο Ιωάννη Ζερδελή Βουλευτή Λέσβου, και κο Στέφανο Σαμοΐλη Βουλευτή Κέρκυρας, είχαν υποβάλλει Ερώτηση στον τότε Υπουργό Εσωτερικών που δημοσιεύτηκε στον τύπο στις 10 Οκτωβρίου 2013.
Η Ερώτηση μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Τρία χρόνια έχουν περάσει από την εφαρμογή του Ν.3852/2010 με τον οποίο στα νησιά διαμορφώθηκαν ενιαίοι Δήμοι και έχουν διαπιστωθεί τα προβλήματα τόσο σε θεσμικό όσο και σε χωροταξικό επίπεδο ιδιαίτερα για τα μεγάλα νησιά όπως η Ρόδος, η Λέσβος, η Κέρκυρα και η Κεφαλλονιά….
Προτίθεται να προβεί στις επιμέρους απαραίτητες θεσμικές και χωροταξικές αλλαγές στους νησιωτικούς Δήμους;
Αν ναι, πότε προβλέπεται να γίνει αυτό ώστε να είναι έτοιμο πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές 2014;
……..
Με τι κριτήρια θα γίνουν οι αλλαγές στο χωροταξικό των νησιωτικών Δήμων και πως θα ληφθούν υπόψη οι προτάσεις των τοπικών κοινωνιών;»
Διαπιστώνουμε ότι τα ερωτήματα αυτά εξακολουθούν και σήμερα να είναι εξαιρετικά επίκαιρα.
Θυμίζουμε ότι τελικά εκείνη την περίοδο διαμορφώθηκε Σχέδιο Νόμου από το Υπουργείο Εσωτερικών που δημοσιοποιήθηκε αλλά τελικά δεν οδηγήθηκε στη Βουλή για ψήφιση.
ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ “ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ”
Με την εμπειρία και της μέχρι τώρα εφαρμογής του προγράμματος “Kαλλικράτης” εντοπίζονται πολλά και σημαντικά προβλήματα.
Για την εφαρμογή του δεν έγινε ουσιαστικά κανενός είδους αποτίμηση και αξιολόγηση της λειτουργίας των τότε Δήμων ώστε να εντοπιστούν προβλήματα και αδυναμίες που έπρεπε να διορθωθούν.
Η χρονική στιγμή που εφαρμόστηκε δεν ήταν η καταλληλότερη αφού έγινε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης με τα επακόλουθα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που αντικειμενικά απαξιώνουν την προσπάθεια μεταρρύθμισης.
Ουσιαστικά δεν έγινε σοβαρή προετοιμασία υποστήριξης για να έχει επιτυχία η εφαρμογή του προγράμματος.
Θυμίζουμε ότι για το πρόγραμμα “Καποδίστριας”:
Υπήρξε επαρκής χρόνος προετοιμασίας ,
Έγινε εκπαίδευση και τοποθέτηση στους Δήμους εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού ,
Δόθηκαν οχήματα και μηχανήματα ,
Υλοποιήθηκε το Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης με χρηματοδοτήσεις προς τους Δήμους για έργα , μελέτες και άλλες παρεμβάσεις.
Ανάλογη προετοιμασία και υποστήριξη δεν είχε προβλεφθεί και δεν έγινε για τον “Καλλικράτη”.
ΧΑΘΗΚΕ Η ΕΓΓΥΤΗΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ
Με τον Καλλικράτη χάσαμε το μέτρο, βρεθήκαμε εντελώς στην άλλη άκρη και τελικά δημιουργήθηκαν τεράστιοι, δυσλειτουργικοί Δήμοι χωρίς συνοχή και ομοιογένεια .
Με τον τρόπο αυτό ένα από τα πολλά σημαντικά στοιχεία που χάθηκαν ήταν και η εγγύτητα προς τον πολίτη που είναι και το βασικό χαρακτηριστικό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης . Ο Δήμος δηλαδή να λειτουργεί δίπλα και κοντά στον πολίτη και στην κοινωνία και οι πολίτες από την άλλη πλευρά να μπορούν να έχουν άμεση και εύκολη πρόσβαση στο Δήμο για να λύνουν τα προβλήματα τους .
Τελικά φτιάξαμε ένα θεσμό Διοίκησης αλλά όχι ένα θεσμό Αυτοδιοίκησης .
Τα χωριά ερημώνουν, χάνεται ο Κοινοτισμός, χάνεται επίσης η συλλογική λειτουργία . Τα περισσότερα Κοινοτικά Συμβούλια στα χωριά μας αντικαταστάθηκαν από μονοπρόσωπα όργανα που δεν λειτουργούν ουσιαστικά, με συνέπεια και η διοίκηση του Δήμου να βρίσκεται πολύ μακριά από τα άμεσα προβλήματα .
Υπήρχε όμως ανάγκη για την εφαρμογή του “Καλλικράτη” ?
Η απάντηση είναι Ναι , πραγματικά υπήρχε αυτή η ανάγκη .
Πριν από τον “Καποδίστρια” είχαμε 437 Δήμους και 5.338 Κοινότητες , σύνολο 5.775 Ο.Τ.Α. σε ολόκληρη τη χώρα , που με την εφαρμογή του έγιναν 914 Δήμοι και 120 Κοινότητες , 1034 Ο.Τ.Α. σύνολο .
Έπρεπε επομένως να γίνει ένα ακόμη βήμα στην Αυτοδιοίκηση , αλλά το βήμα αυτό έπρεπε να γίνει με πολλή προσοχή και κυρίως :
με μέτρο ,
με σύνεση ,
με σωστή προετοιμασία .
Επίσης έπρεπε να ληφθεί σοβαρά υπόψη η γνώμη της κοινωνίας και κυρίως των συλλογικών φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης .
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Ο τρόπος συγκρότησης και λειτουργίας των θεσμών , επομένως και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης , επηρεάζει άμεσα το σχεδιασμό και τον προγραμματισμό, τη συγκέντρωση ή όχι οικονομικών δραστηριοτήτων και επομένως και την ανάπτυξη .
Η πρόταση μας , η δημιουργία και λειτουργία Δήμων στην Κεφαλλονιά , πρέπει να έχει στόχο να υπηρετήσει την αποκέντρωση , την ανάπτυξη , την ιδέα της πολυκεντρικής Κεφαλλονιάς .
Οι Δήμοι αυτοί είναι:
Δήμος Αργοστολίου (πρώην Δήμοι Αργοστολίου, Λειβαθούς και Κοινότητα Ομαλών).
Δήμος Παλικής (ως είχε).
Δήμος Ελειού-Πρόννων (ως είχε).
Δήμος Σάμης (πρώην Δήμοι Ερίσου, Πυλάρου, Σάμης)
Τα κέντρα που έχουν
αναπτυχθεί από την ίδια τη ζωή :
Αργοστόλι ,
Ληξούρι ,
Πόρος
Σάμη ,
Μπορούν να γίνουν επίκεντρο τεσσάρων (4) ισχυρών Δήμων .
Οι Δήμοι αυτοί έχουν τις δυνατότητες να είναι ζωντανοί πυρήνες για την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών με :
Υπηρεσίες ,
Μηχανήματα και οχήματα ,
Προγραμματισμό ,
Διαχείριση πόρων ,
Δραστηριότητες .
Επίσης με ανταγωνισμό , με έναν καλώς εννοούμενο ανταγωνισμό , για προσέλκυση πόρων και επενδύσεων .
Σε όλη την Ευρώπη οι Δήμοι είναι κοντά στους πολίτες , αντιμετωπίζουν τα προβλήματα και αναπτύσσουν πρωτοβουλίες και δραστηριότητες ιδίως κοινωνικές ειδικά σε περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης .
Στη Γερμανία ο μέσος όρος κατοίκων ανά Δήμο είναι 5.900 κάτοικοι , στη Γαλλία είναι 1.600 κάτοικοι , στην Ιταλία είναι 7.100 κάτοικοι και στην Ισπανία είναι 4.900 κάτοικοι .
Επίσης η αξιοποίηση οικονομικών πόρων και χρηματοδοτήσεων δεν έχει σχέση με το μέγεθος .
Μικρότεροι Δήμοι είναι αυτοί που έκαναν την προετοιμασία για έργα που εκτελούνται σήμερα από το Δήμο Κεφαλλονιάς .
Είναι χαρακτηριστική η αξιολόγηση που είχε γίνει το 2009 από το Υπουργείο Εσωτερικών και η κατάταξη Δήμων με βάση την αξιοποίηση πόρων , προγραμμάτων και χρηματοδοτήσεων .
Πολλοί μικρότεροι Δήμοι είναι αυτοί που βρίσκονταν τότε στην κορυφή .
ΟΧΙ ΣΤΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΣΜΟ
Ήδη στη χώρα μας παρουσιάζεται υπερβολική συγκέντρωση διοικητικών θεσμών , υπηρεσιών , δραστηριοτήτων και τελικά πληθυσμού στις Πρωτεύουσες των Νομών .
Οι περισσότερες πρωτεύουσες Νομών συγκεντρώνουν περισσότερο από το 1/3 έως και το μισό του πληθυσμού του κάθε Νομού .
Θηριώδεις Δήμοι με επίκεντρο τις πρωτεύουσες των Νομών μεγαλώνουν το πρόβλημα και οδηγούν σε μαρασμό τις περιφερειακές περιοχές των Νομών .
Η πρόταση μας για τη δημιουργία και λειτουργία τεσσάρων (4) Δήμων στην Κεφαλλονιά, πρώτα και κύρια, δίνει λύση και απάντηση σε αυτό το μεγάλο πρόβλημα και υπηρετεί την ιδέα για μια ισόρροπα ανεπτυγμένη, πολυκεντρική Κεφαλλονιά .
Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι η σωστή προετοιμασία , η ενισχυμένη τεχνική στήριξη και η επαρκής χρηματοδότηση ώστε η Τοπική Αυτοδιοίκηση να μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και στις απαιτήσεις των πολιτών και της κοινωνίας .
Ανδρέας Α. Ζαπάντης
Πρώην Δήμαρχος Ελειού-Πρόννων
Δημοτικός Σύμβουλος Κεφαλλονιάς
