2ο μέρος
Αγία Ευφημία Πυλάρου Κεφαλληνίας
Η μεγάλη θεατρική παράσταση στις 25-5-1930
Δύο Ληξουριώτες οι καθοριστικοί συντελεστές της παράστασης…
Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
Συνεχίζοντας την αναφορά μου για την σπουδαία θεατρική παράσταση «Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη» του Θεόδωρου Αλκαίου, που παίχτηκε με πολλή επιτυχία, στις γιορτές της Εκατονταετηρίδα της Ελληνικής Ανεξαρτησίας, στην Αγία Ευφημία της Πυλάρου, στις 25-5-1930, φανερώνω, σύμφωνα με το αρχειακό υλικό που έχω, τους δυο πρωταγωνιστές – καθοδηγητές αυτής της μεγάλης, για τα τότε θεατρικά καλλιτεχνικά δρώμενα, επιτυχίας στο νησί μας.
Ο πρώτος και ο βασικός υποκινητής για να παιχτεί το έργο, ήταν ο δάσκαλος και μετέπειτα επιθεωρητής εκπαίδευσης, Δημήτριος Γερουλάνος από την Κοντογεννάδα. Τη χρονιά του 1930 ήταν διευθυντής στο Δημοτικό Σχολείο της Αγίας Ευφημίας, και αυτός, έπειτα από την Κυβερνητική απόφαση να παιχτούν έργα αφιερωμένα στους ήρωες της πατρίδας, ενεργοποίησε την τότε Κοινότητα, τους απλούς ανθρώπους της Αγίας Ευφημίας και τα παιδιά του σχολείου και πραγματοποίησαν το θεατρικό ανέβασμα του έργου, αφιερωμένο στον Μπότσαρη, που άφησε εποχή.
Ο δάσκαλος Δημήτριος Γερουλάνος ήταν οργανωτικός, και υπομονετικός, μα πάνω από όλα συνέλαβε και έπραξε το άνοιγμα προς τους κατοίκους της κοινότητας, ζητώντας τη συμμετοχή τους, γιατί κατάλαβε πώς, μια τέτοια μεγάλη παράσταση απαιτήσεων, χρειάζεται συμμετοχή πολλών, μικρών και μεγάλων, και φυσικά το αποτέλεσμα τον δικαίωσε.
Οι εκθέσεις των τότε επιθεωρητών εξάρουν την υπομονή του, τις γνώσεις του και το μεράκι του, καθώς και τον τρόπο διδασκαλίας του, και που όλα αυτά, τον έφεραν σύντομα στη βαθμίδα του επιθεωρητή.
Η ιστορία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κεφαλληνίας του οφείλει το σπουδαίο άρθρο του – έκθεση- , που μας ενημερώνει για την πορεία της εκπαίδευσης στην Κεφαλληνίας εκείνα τα χρόνια.(Βλ. Σπυρίδων Σκηνιωτάτος, Παγκεφαλληνιακόν Ημερολόγιον, 1937, σ.σ.150-160, όπου άρθρο του Δημητρίου Γερουλάνου Η Δημοτική Εκπαίδευσις εν Κεφαλληνία κατά το Σχολικόν Έτος 1935-1936» .
Ο δεύτερος Ληξουριώτης ήταν ο λόγιος, οικοδιδάσκαλος και τηλεγραφητής, ο Σπύρος Σκηνιωτάτος από τα Δελλαπορτάτα της Παλικής. Εκδότης των Παγκεφαλληνιακών και Επτανησιακών Ημερολογίων, καθώς και ποιητικών συλλογών με πατριωτικά και συναισθηματικά ποιήματα της πένας του και του μυαλού του.
Η συμμετοχή του στην προαναφερθείσα παράσταση ήταν στη βοήθεια της εκμάθηση των θεατρικών ρόλων και στις απαγγελίες ποιημάτων των ερασιτεχνών ηθοποιών, καθώς απαγγέλθηκαν δυο πατριωτικά του ποιήματα κατά το έργο αυτό.
Ο Σκηνιωτάτος, κατά τη διδασκαλία του έργου στους ηθοποιούς, κατά την πρώτη παράσταση, στις 25-3-1930, κατάλαβε πως, δεν υπάρχει η σκηνή που ο Μπότσαρης σκίζει το χαρτί της αρχιστρατηγίας, που τού είχαν προτείνει κάποιοι άλλοι φίλοι αγωνιστές της εποχής του. Ο Μπότσαρης έσκισε το χαρτί και είπε πως «το δίπλωμα» δεν κάνει τον στρατηγό, αλλά η μάχη ….
Το αποτέλεσμα ήταν κατά τη δεύτερη παράσταση του έργου, στις 25 Μαΐου 1930, να προσθέσει ο Σκηνιωτάτος, ένα δικό του κείμενο, ως μια μικρή θεατρική πράξη, μέσα στο βασικό έργο και να παιχτεί με επιτυχία.
Το συμπλήρωμα αυτό του θεατρικού λόγου, για τον Μάρκο Μπότσαρη είχε τον τίτλο «Ικετευτική πρόποση» και βρέθηκε στα κατάλοιπά του, το μεταφέρω δε όσο το δυνατόν στη σημερινή τυπογραφική ηλεκτρονική μορφή.
Ικετευτική πρόποση
Μάρκου Μπότσαρη
«Γενναία Παλληκάρια μου, προπίνω στην υγειά σας
Κι’ απόκρυφα σας η ψυχή,
σαν ύστερή μου προσευχή,
τον Πλαστουργό παρακαλεί
ν’ απολυτρώσουνε την Φυλή
τα κοφτερά σπαθιά σας!…»
Στην ταπεινή μου τη φωνή σαν πλάστης και Θεός μου ,
ν’ ανοίξης οίκτου σου κρουνούς,
Για σκλαβωμένους Χριστιανούς,
που χύνουν δάκρυο πικρό
Τόσους αιώνες στο Σταυρό
της απονιάς του κόσμου!…»
ΤΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΜΠΟΤΣΑΡΗ
ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
Απρόσκλητος και αναπάντεχα παρουσιάστηκε στο Μάρκο Μπότσαρη ο Γραμματικός του και ο Μάρκος του λέγει:
Έτσι πρωί, Γραμματικέ, πως ήρτες; Τι συμβαίνει;!
Στο πρόσωπό σου φαίνεται χαρά ζωγραφισμένη…
γλήγορα μίλιε, λέγε μου, τι τρέχει; και τι ξέρεις;
για στρατηγούς μας και στρατό νέα, θαρρώ , μου φέρεις!…
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ
Άλλο δεν ξέρω να σου’ πω παρά πως κουρασμένος
από τα’ Ανάπλι ο Πανουργιάς ήρτε επιφορτισμένος
να σ’ ανταμώση, Μπότσαρη, να σου μιλήσ’ εκείνος
αυτοπροσώπως και κρυφά. Δεν ξέρω περί τίνος!…
ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
Αυτοπροσώπως και κρυφά θέλει κι’ ιδαιτέρως
να μου μιλήση;!… Μπάσε τον ! αφόβως κι’ ελεύθερως!…
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΣ (στον Πανουργιά)
Οπλαρχηγέ, παρακαλώ, περάστε…, σας προσμένει
μετά χαράς ο Μπότσαρης, να μάθη τι συμβαίνει!..
ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ (στον Μπότσαρη)
Γεια και χαρά, σταυραητέ, λιοντάρι της Ηπείρου,
φτερά τους λόγους έκαμες, Μάρκο του Καλογήρου
στο Κούγκι, που σ’ εδίδαξε, πως Έθνος και Θρησκεία
μοιάζουνε γλάστρας λούλουδα σ’ ανεμοτρικυμία!…
Έτσι και μια’ πανάστασις, άνευ Αρχιστρατήγων,
θα μαραθή, θα συντριφτή, θα σβύση μετ’ ολίγων!
Για τούτο, Μάρκο, προσταχθείς υπό Μαυροκορδάτου
του Εθνικού Πρόεδρου μας, πατριώτου θερμοτάτου,
μετά μεγάλης μου χαράς ήρτα να σου μιλήσω
κι’ Αρχιστρατήγου το βαθμό να σου κοινοποιήσω,
προτού σβυστή κι η πυρκαγιά στη Δυτικήν Ελλάδα
τώρα, που κάμποι και βουνά ξανάψανε λαμπάδα!…
ΜΠΟΤΣΑΡΗΣ
Γεια σου, λεβέντη Πανουργιά κι οπλαρχηγέ γενναίε!…
Είναι καλές οι σκέψεις σου κι οι συμβουλές ωραίαι,
αλλά βαθμό και δίπλωμα ποτέ δε θα θελήσω
κι ικανώτερους από με του τίτλου να στερήσω
Κολοκοτρώνης, Πετμεζάς, Γκούρας, Καραϊσκάκης,
Αντρούτσος κι άλλοι οπλαρχηγοί διέπρεψαν πολλάκις !..
Διορισμός πρέπει σ’ αυτούς αφ’ την Κυβέρνησή μου,
εγώ θα πάρω το βαθμό, μόνο με το σπαθί μου!…
Κι’ έτσι, ποτέ δε θα δεχτώ το δίπλωμα της ‘ κείνο
κι Έριδος μήλο κόκκινο’ στους Αρχηγούς να γίνω.
Να σπείρω τη διχόνοια, τη ζήλια και το φτόνο,
ποτέ μου δεν το σκέφτηκα κι’ αυτό δε θέλω μόνο.
Δε δίνω’ γω στον Τύραννο ποτέ την ευκαιρία,
να σβύση το Βεζούδιο για μια τιτλοφορία.
Δε δίνω το δικαίωμα’ στον Κόσμο να φωνάζη,
πως με βαθμούς ο Μπότσαρης, τον Μπότσαρη ανταλλάζει!..
Ξεσχίζω και το έγγραφο κι όχι απ’ απειθαρχία
στην Εθνική Συνέλευσην ή κι άλλη μας αιτία.
Για τούτο σε παρακαλώ, με την επιστροφή σου,
«χαιρετισμούς’ στον Πρόεδρον εκ μέρους μου, θυμήσου,
κι’ ευχαριστίας μου θερμάς, καθώς κι’ ευγνωμοσύνη,
για την τιμή του μούκαμε και δίπλωμα μου δίνειν.
Και τελευτώντας να Του πης, πως αύριο πηγαίνω
στο Καρπενήσι και σπαθιά να στείλη’ κει προσμένω!…
ΠΑΝΟΥΡΓΙΑΣ
Μεγάλε και ‘ περήφανε Μπότσαρη ξακουσμένε,
στις υψηλές ιδέες σου και πεποιθήσεις μένε:..
Λέοντας είσαι στην ψυχή, κρατήρας ηφαιστείου,
γκρεμνοί, χαράδρες σ’ έζησαν και βράχοι του Σουλίου!..
Με το βυζί της σ’ έθρεψε μητέρα σκλαβωμένη!…
και Λευτεριά σε’ πότιζε, μ’ ελπίδα φοβισμένη!…
Και τώρα συ, για ‘ Λευτεριά, ζώστηκες το σπαθί σου!..
Οπλαρχηγέ, σ’ αφήνω ‘ γεια και νάν’ ο Θιός μαζύ σου!..
Αγία Ευφημία Πυλάρου 11-5-1930
Σημ. Ο τρίτος στίχος της προπόσεως’ σαν και προλέγει το
θάνατο του Μπότσαρη.
