Βρισκόμαστε στις ήμερες αυτές πιο κοντά ό ένας στον άλλον, ανοίγουμε την καρδιά μας, γινόμαστε λίγο καλύτεροι άνθρωποι. Δυστυχώς , οι δηλώσεις του Μητροπολίτη Κοζάνης είναι κεραυνός εν αιθρία, καθώς διαταράσσουν τη γαλήνη της φάτνης. Αντιπαραθέτουν τη φροντίδα για τα ζώα με το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο. Επειδή βέβαια αυτό δεν είναι αρκετό, ενοχοποιείται ακόμη και η ενδυμασία των νέων Οι δηλώσεις αυτές αποκτούν ιδιαίτερο βάρος αλλά και αντίφαση γιατί εκφέρονται στις ημέρες των Χριστουγέννων.
Δηλαδή ακούγονται αυτά στις ημέρες που η Εκκλησία τιμά όχι την ηθική αλλά την ενανθρώπηση, όχι την κρίση αλλά τη συγκατάβαση. Είναι ένας λόγος που δε γεφυρώνει αλλά δημιουργεί χάσματα. Είναι ηθικολογικός, γενικευτικός ,και βαθιά αποσυνδεδεμένος από την παραδοσιακή παράδοση την οποία υποτίθεται ότι εκφράζει.
Φαντάζομαι, ο εν λόγω Μητροπολίτης γνωρίζει πολύ καλά ότι στους πατέρες της Εκκλησίας, η ηθική δεν υπάρχει ως μηχανισμός ελέγχου αλλά ως άσκηση ταπείνωσης. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος μας λέει: ότι ουδέν ούτως ψυχρόν ως Χριστιανός μη φροντίζων των άλλων.
Η μέριμνα για τον άλλον και μάλιστα για τον αδύναμο δεν ιεραρχείται ούτε περιορίζεται. Δεν υπάρχει στον Εκκλησιαστικό λόγο η ιδέα ότι η συμπόνια πρέπει να κατευθυνθεί επιλεκτικά, ούτε ότι η ευαισθησία προς τα ζώα συνιστά ηθική εκτροπή. Ο Θεός επιλέγει την ευαλωτότητα, το περιθώριο, όχι την κανονικότητα. Η ρήση του μητροπολίτη «αγαπάμε τα ζώα αλλά μέχρι εκεί» χρήζει ερμηνείας και μέτρησης ίσως για να μας δείξει μέχρι που είναι το «εκεί». Μάλιστα ο Ισαάκ ο Σύρος μιλά για την ελεήμονα καρδιά, η οποία καίεται υπέρ πάσης της κτίσεως, υπέρ των ανθρώπων, των πτηνών, των ζώων. Όταν λοιπόν η φροντίδα, οποιουδήποτε μεγέθους, για τα ζώα παρουσιάζεται ως ένδειξη ηθικής στρέβλωσης, παραχαράσσεται ή ίδια η ασκητική παράδοση.
Το ίδιο αποκαλυπτική είναι η στάση του Μητροπολίτη, απέναντι στο σώμα και την εμφάνιση των νέων. Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν αγνοούν την εγκράτεια και το μέτρο αλλά τοποθετούν το βάρος όχι στην εξωτερική μορφή αλλά στην εσωτερική στάση. Η ηθική δεν αποτυπώνεται στο ένδυμα αλλά στη σχέση, στη συμπεριφορά, στην ευθύνη.
Μη λησμονούμε τα λόγια του Γρηγορίου του Θεολόγου «Μη γίνου δικαστής αλλοτρίων βίων». Η ηθική αυθεντία δεν εδράζεται στην καταγγελία αλλά στη διάκριση. Η Εκκλησία όταν μιλά από θέση ανωτερότητας, κινδυνεύει να χάσει τον ποιμαντικό της χαρακτήρα και να λειτουργήσει ως θεσμός κανονικοποίησης, όχι ως ένας χώρος θεραπείας και θαλπωρής. Είναι λυπηρό μάλιστα στις μέρες αυτές που οι νέοι σταματούν για λίγο κι έχουν ανάγκη να ακούσουν αγγελικές φωνές και να νοιώσουν μια αγκαλιά σε ένα περιβάλλον στο οποίο καθημερινά βιώνουν ανασφάλεια, ματαίωση, σκληρότητα και απουσία νοήματος να δέχονται πυρά με ένα καταγγελτικό λόγο που δεν φωτίζει αλλά βαθαίνει το χάσμα. Η πατερική παράδοση δεν καλεί σε ηθική αστυνόμευση αλλά σε αυτογνωσία. Συνεπώς, πρέπει να προηγηθεί η μετάνοια του ποιμένα και μετά ακολουθεί ο λόγος προς το ποίμνιο.
Όταν η ηθική αποκόπτεται από την αγάπη, δεν είναι πλέον αλήθεια. Είναι η βαριά σκιά της.
Τα Χριστούγεννα δεν είναι εορτή τη συμμόρφωσης αλλά της ανατροπής. Ο Χριστός δεν επιλέγει τους «ορθούς» αλλά τους «πλησίον». Όταν ο εκκλησιαστικός λόγος εκφέρεται από έδρα δικαστηρίου, τότε τα Χριστούγεννα χάνουν το νόημά τους η δε παράδοση μετατρέπεται σε ένα κυνικό άλλοθι εξουσίας.
ΠΑΡ’ ΟΛΑ ΑΥΤΑ, ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ
Ιωάννης Κοσμάτος
