Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Δουλείας (2 Δεκεμβρίου) η οποία καθιερώθηκε το 1949 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ
(United Nations, International Day for the Abolition of Slavery, 2 December)

Πριν ακόμη απελευθερωθεί η Ελλάδα, καταργεί την δουλεία για κάθε άνθρωπο ανεξαρτήτως γένους και έθνους, στην Ελληνική επικράτεια. Στις αρχές του 1822 κατά την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου συντάσσεται η Διακήρυξη της Ελλάδος, ψηφίζεται το πρώτο Σύνταγμα αλλά και καταργείται η δουλεία στην επαναστατημένη Ελλάδα: «…Είναι απηγορευμένον άχρις εκδόσεων ειδικού νόμου να πωλώνται και ν’ αγοράζωνται, καθ’ όλην την ελληνικήν επικράτειαν, άνθρωποι εκατέρωθεν των γενών παντός έθνους. …από αυτήν την ώραν είναι ελεύθεροι…» (απόσπασμα από έγγραφο του Αρχιγραμματέα της Επικρατείας, Φεβρουάριος 1822).

H πρώτη χώρα (αποικία της Γαλλίας τότε) που κατάργησε το δουλεμπόριο το 1793 κατόπιν της επανάστασης των δούλων που ξεκίνησε το 1791 στη νήσο Ισπανιόλα της Καραϊβικής, (σημερινή Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία), είναι η Αϊτή. Στην Γαλλία το 1789 κατά την διάρκεια της επανάστασης η Εθνοσυνέλευση υιοθετεί τα Δικαιώματα του Ανθρώπου που προβλέπουν ότι “οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι και ίσοι”.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο καταργείται το 1833 (Slavery Abolition Act of Parliament) με ισχύ στις περισσότερες αλλά όχι όλες, Βρετανικές αποικίες (οι εξαιρέσεις εξαλείφθηκαν το 1843). Στις Η.Π.Α. το Κογκρέσο θέτει εκτός νόμου το δουλεμπόριο από την Αφρική το 1808 αλλά μόλις μετά το 1865 με την 13η τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος, ψηφίζει τον πρώτο νόμο για τα ανθρώπινα δικαιώματα (Civil Rights Act of 1866) ενώ ορισμένες πολιτείες κύρωσαν τον νόμο στον 21ο αιώνα (η Πολιτεία του Μισισίπι μόλις το 2013!).

Το 1926 η «Κοινωνία των Εθνών» κήρυξε την κατάργηση της δουλείας σε οποιαδήποτε μορφή της (την οποία η Τουρκία κύρωσε μόλις το 1933). Τελικά το 1948 με την Χάρτα του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του ανθρώπου («Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα») η βασική ατομική ελευθερία θεσμοθετήθηκε εκ νέου σε παγκόσμια κλίμακα. (www.un.org/en/observances/slavery-abolition-day)

Πέρασαν χιλιετίες για να αναγνωρίσουμε, περιγράψουμε, υιοθετήσουμε, θεσμοθετήσουμε τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα.. Αλλά ακόμη και με αυτή την καθυστέρηση, πλέον κανένας δεν έχει δικαιολογία..

Τηλέμαχος Μπεριάτος
(πρώτη δημοσίευση: 23 Μαΐου 2022)