Στις μέρες μας τα πάντα είναι ρευστά και αλλάζουν με γοργό ρυθμό. Οι ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία τα τελευταία χρόνια έχουν επηρεάσει ολόπλευρα τη ζωή μας. Πλέον η τεχνολογία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και συναντάται σχεδόν σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Ωστόσο, ούτε ο τομέας της εκπαίδευσης μένει ανεπηρέαστος από αυτές τις αλλαγές. Η επιρροή των Νέων Τεχνολογιών στη εκπαίδευση έχει πολλά οφέλη να προσφέρει τόσο σε μαθητές όσο σε εκπαιδευτικούς αλλά και τη μάθηση γενικότερα. Παράλληλα, ως αποτέλεσμα αυτού του εκσυγχρονισμού, τροποποιείται ο τρόπος διδασκαλίας αλλά και ο τρόπος μελέτης. Μέχρι πρόσφατα κυριαρχούσε η δάσκαλο-κεντρική αντίληψη για το σχολείο όπου ο δάσκαλος ήταν η αυθεντία, ο μοναδικός που μετέδιδε τις γνώσεις στους μαθητές οι οποίοι δέχονταν παθητικά τη νέα γνώση. Αυτή η νοοτροπία άρχισε να υποχωρεί και τη θέση της πήραν πιο μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις που τοποθετούν τον μαθητή στο επίκεντρο της διαδικασίας ως ενεργό μέλος και κυρίαρχο της μάθησής του. Εδώ ο δάσκαλος αναλαμβάνει το ρόλο του συντονιστή, του συμβούλου που διευκολύνει τη μάθηση και προσφέρει βοήθεια όπου κρίνεται αναγκαίο.
Προσθετική αξία
Οι Νέες Τεχνολογίες στην εκπαίδευση προσφέρουν γενικά ίσες ευκαιρίες για συμμετοχή όλων χωρίς αισθητηριακές διακρίσεις χάρη σε σύγχρονα χαρακτηριστικά που διευκολύνουν την παρουσίαση και πρόσβαση στην πληροφορία (π.χ. ηχητικές διευκολύνσεις για άτομα με προβλήματα όρασης). Έπειτα, εξασφαλίζουν την εξατομίκευση και την προσαρμογή της διδασκαλίας σε κάθε μαθησιακό προφίλ για μέγιστα αποτελέσματα. Ως εκ τούτου, ανοίγουν νέους δρόμους και παρέχουν πρόσβαση σε νέες πηγές γνώσης τόσο στη γενική όσο και στην ειδική εκπαίδευση. Ακόμη, η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση χαρακτηρίζεται από μεγάλη ευκολία στη χρήση, όπου όπως διαπιστώσαμε την περίοδο της πανδημίας κατά την τηλεκπαίδευση, εκμηδενίζει σημαντικά τις αποστάσεις και φέρνει τους μαθητές και όλους τους εμπλεκόμενους πιο κοντά.
Αξιοποιώντας, λοιπόν, ψηφιακά εργαλεία στη διδασκαλία προάγεται η συμμετοχή, η συνεργασία, η επικοινωνία και γενικότερα η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε μαθητές αλλά και εκπαιδευτικούς. Παρέχει κίνητρα και προκαλεί το ενδιαφέρον χάρη στη μεγάλη θεματολογία που περιλαμβάνει το Διαδίκτυο ως ανεξάντλητη πηγή πληροφοριών. Παράλληλα, ο μαθητής έχει ενεργό-αυτόνομο ρόλο και μαθαίνει μέσα από δραστηριότητες ανακάλυψης, πειραματισμού, παιχνιδιών, προσομοιώσεων κ.α. Επιπλέον, μέσα από την επαφή με διαφορετικές απόψεις, το διάλογο αλλά και την εξαγωγή συμπερασμάτων καλλιεργείται μια από τις πιο ουσιαστικές ικανότητες που οφείλει το σχολείο να φροντίζει. Αυτή δεν είναι άλλη από την κριτική σκέψη των μαθητών. Ενισχύεται, επιπρόσθετα, η δημιουργικότητα αλλά και η καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων απαραίτητων για τους πολίτες του μέλλοντος. Πολλοί συμφωνούν, επίσης, πως η τεχνολογία στην εκπαίδευση βελτιώνει την επίδοση των μαθητών αλλά και την αποδοτικότητα των εκπαιδευτικών.
Περιορισμοί
Ωστόσο, πέρα από την αξία που προσδίδουν οι Νέες Τεχνολογίες στην εκπαίδευση, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε αντίστοιχους περιορισμούς που κατά καιρούς προκύπτουν. Αρχικά, η επικοινωνία που λαμβάνει χώρα μέσα από τον υπολογιστή είναι κατά ένα ποσοστό σημαντικά απρόσωπη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δυσπιστία κάποιων ανθρώπων οι οποίοι δείχνουν συγκρατημένοι μη έχοντας συνηθίσει σ’ αυτό τον τρόπο επικοινωνίας. Η δυσπιστία αυτή αντικατοπτρίζεται και στο στοιχείο της συνεργασίας. Στην πραγματικότητα, είναι δύσκολο να πειστούν οι άνθρωποι να συνεργαστούν με ξένους λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης. Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος εκείνων που υποστηρίζουν ότι άτομα που είναι ντροπαλά και νιώθουν ανασφάλεια στη συμμετοχή τους σε συζητήσεις, νιώθουν πιο άνετα όταν δεν χρειάζεται να επικοινωνήσουν πρόσωπο με πρόσωπο.
Επιπλέον, στην σύγχρονη επικοινωνία (τηλέφωνο, video-audio conferencing κ.α.), έχουμε την αίσθηση της παγκόσμιας παρουσίας. Η άμεση παγκόσμια παρουσία ανθρώπων από διαφορετικές περιοχές είναι μια συναρπαστική εμπειρία. Παρόλα αυτά, υπάρχει λιγότερος διαθέσιμος χρόνος σε σύγκριση με μια δια ζώσης συνεργασία. Γι’ αυτό και το να γίνει πραγματικός διάλογος μοιάζει ιδιαιτέρως δύσκολο. Σε όλους αυτούς τους περιορισμούς, βέβαια, φέρει το σχολείο την ευθύνη να καλλιεργήσει δεξιότητες προσαρμοστικότητας και κριτικής σκέψης στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές ώστε να μπορεί η μαθησιακή διαδικασία να εξασφαλίζει όλα τα οφέλη της τεχνολογίας.
Προϋποθέσεις
Ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης με Νέες Τεχνολογίες είναι μια πραγματικότητα που δημιουργεί την ανάγκη για συνεχή και δια βίου μάθηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών ώστε να εξασφαλιστεί η μέγιστη αποδοτικότητά τους. Κρίνεται, λοιπόν απαραίτητη η επιμόρφωση και εκπαίδευση στην αποτελεσματική χρήση της τεχνολογίας, μέσα στα πλαίσια του αναλυτικού προγράμματος. Ομοίως, απαιτείται αναδόμηση του αναλυτικού προγράμματος, ούτως ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί η τεχνολογία, όσο το δυνατό πιο αποτελεσματικά. Εδώ, ας μην ξεχνάμε πως ο υπολογιστής πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εργαλείο της σκέψης και αντίληψης. Επενδύοντας, ταυτόχρονα, στην υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων και των εκπαιδευτικών οργανισμών τα οφέλη της τεχνολογίας μπορούν να αναδειχτούν στο έπακρο. Απαραίτητη επίσης κρίνεται η συνεχής αξιολόγηση, αναθεώρηση και βελτίωση των τεχνολογικών καινοτομιών που δημιουργούνται και προτείνονται για την εκπαιδευτική διαδικασία.
Σωτηρία Αναγνωστοπούλου
Δασκάλα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. Κεφαλληνίας
Αργοστόλι, Μάιος 2022
