Ανεμβολίαστοι εργαζόμενοι σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων θα αποστερούνται του μισθού τους, ενώ θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση παροχής υπηρεσιών – Πώς επηρεάζεται όλος ο ιδιωτικός τομέας – Η αλλαγή καθηκόντων ως ηπιότερο μέτρο.

ύμφωνα με τις πρωθυπουργικές εξαγγελίες, όποιος εργαζόμενος απασχολείται σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων και αρνηθεί να υποβληθεί στον εμβολιασμό αντιCovid θα τίθεται σε αναστολή η σύμβαση εργασίας του. Κατ’ ουσίαν, οι εργαζόμενοι που δεν θα υποβληθούν σε εμβολιασμό θα αποστερούνται του μισθού τους, ενώ θα απαλλάσσονται από την υποχρέωση παροχής υπηρεσιών.

Αρχικά, η θέσπιση υποχρεωτικού εμβολιασμού σε εργαζόμενους σε κέντρα δομών φροντίδας ηλικιωμένων σημαίνει τη σύνδεση του εμβολίου με την προσήκουσα εκπλήρωση των εργασιακών καθηκόντων. Ανάγεται, με άλλα λόγια, η διενέργεια του εμβολίου σε παρεπόμενη υποχρέωση του εργαζόμενου, η άρνηση του οποίου συνδέεται με την πλημμελή παροχή υπηρεσιών. Έτσι, ως αναλογικό μέτρο, αλλά και πρόσφορο για τη διαφύλαξη της υγείας των τροφίμων, αλλά και των ανεμβολίαστων εργαζομένων, σε συνάρτηση με την υποχρέωση πρόνοιας του εργοδότη, προκρίνεται η αναστολή της σύμβασης εργασίας όσων αρνούνται να εμβολιαστούν.

Τι σημαίνει αναστολή της σύμβασης εργασίας;

Αναστολή της σύμβασης εργασίας, ουσιαστικά, δεν σημαίνει καταγγελία της σύμβασης, ούτε αποτελεί μια μορφή λύσης της εργασιακής σχέσης. Αντιθέτως, αν και διασώζει την εργασιακή σχέση, την οριοθετεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε ο μεν εργαζόμενος δεν υποχρεούται σε παροχή υπηρεσιών και απαλλάσσεται από τη συμβατική του υποχρέωση να απασχολείται και να εκτελεί τα καθήκοντά του, ο δε εργοδότης απαλλάσσεται της υποχρέωσης καταβολής μισθού προς τον εργαζόμενο.

Πρέπει δε να τονισθεί και να διευκρινιστεί ότι, εν προκειμένω, δεν θεσπίζεται μια κρατικά επιχορηγούμενη αναστολή της σύμβασης εργασίας, καθώς οι εργαζόμενοι που θα τεθούν σε αναστολή δεν θα λαμβάνουν κάποιο κρατικό επίδομα ή αποζημίωση, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. Αντίθετα, οι εργαζόμενοι θα αποστερούνται του μισθού τους, χωρίς όμως να οδηγούνται άμεσα στην απόλυση. Πρόκειται ουσιαστικά για μία, τρόπον τινά, «άδεια άνευ αποδοχών», η οποία δεν θα εναπόκειται στη συμφωνία των μερών, εργοδότη και εργαζομένου. Πλην όμως, θα προβλέπεται ρητά στον νόμο και θα αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη να αναστείλει τις εργασιακές συμβάσεις όσων εργαζομένων δεν εμβολιαστούν.

Θα αποτελεί η αναστολή πραγματικό χρόνο εργασίας;

Ιστορικά, η έννοια της αναστολής της σύμβασης εργασίας, στο εργατικό δίκαιο, συνέτρεξε στον θεσμό της διαθεσιμότητας του εργαζομένου, με την εξαίρεση ότι η τελευταία έχει αυστηρές προϋποθέσεις, συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα και ο εργαζόμενος λαμβάνει το ½ των αποδοχών του. Προκρίνουμε, λοιπόν, την ερμηνεία κατά την οποία, όπως και στη διαθεσιμότητα, έτσι και στην αναστολή της σύμβασης εργασίας, η χρονική περίοδος που ο εργαζόμενος δεν θα παρέχει εργασία θα θωρείται ως χρόνος πραγματικής υπηρεσίας για τον εργαζόμενο. Τούτο σημαίνει πως θα πρέπει να συνυπολογίζεται για τον καθορισμό του οφειλόμενου ποσού αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης κ.λπ.

Ομοίως, όπως και κατά τη διάρκεια της διαθεσιμότητας, έτσι και στην αναστολή της σύμβασης εργασίας, πρέπει να γίνει δεκτό ότι ο εργαζόμενος δεν θα υποχρεούται να παρουσιάζεται στην επιχείρηση, αλλά ούτε και να προσφέρει οποιαδήποτε εργασία στον εργοδότη. Αντίθετα, θα δικαιούται να εργάζεται αλλού, χωρίς αυτό να επηρεάζει τη θέση του στον μόνιμο εργοδότη του.

Επιπτώσεις και σε άλλες κατηγορίες εργαζομένων

Οι παραπάνω εξαγγελίες, που αρχικά θα αφορούν τους εργαζόμενους σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων και κατόπιν τους υγειονομικούς μισθωτούς, και αναμένεται να νομοθετηθούν, γεννούν αρκετούς προβληματισμούς αναφορικά με τον τρόπο που ενδέχεται να επηρεάσουν καθοριστικά εν γένει την αγορά εργασίας και κατ’ επέκταση τους λοιπούς εργαζομένους, άλλων κλάδων και ειδικοτήτων.

Είναι ζωτικής σημασίας να αναδείξουμε ότι η άρνηση του εμβολίου δεν οδηγεί και δεν συνεπάγεται την απόλυση του ανεμβολίαστου εργαζομένου. Άλλωστε, μια τέτοια απόλυση θα ήταν καταχρηστική, ενώ θα παραβίαζε και την αρχή της αναλογικότητας, καθώς θα αναγκαζόταν ο εργαζόμενος να υποστεί το έσχατο και δυσβάσταχτο μέτρο της απόλυσης, άμεσα και αντανακλαστικά, χωρίς την αναζήτηση εξεύρεσης άλλων δυνατών, εξίσου πρόσφορων και ηπιότερων λύσεων.

Τα παραπάνω, δηλαδή η αποφυγή της απόλυσης, και η νομοθετική κατοχύρωση της διάσωσης της θέσης εργασίας με την εφαρμογή του μέτρου της αναστολής, ήταν η αναγκαία, κατ’ αρχάς, διασφάλιση προκειμένου να μην οδηγηθούμε σε φαινόμενα εργασιακού μεσαίωνα.

Αυτό επιβεβαιώνει τον αρχικά καταχρηστικό χαρακτήρα των απολύσεων λοιπών κατηγοριών εργαζομένων, που αρνήθηκαν να υποβληθούν σε εμβόλιο αντιCovid. Υπογραμμίζει ότι ο εργοδότης οφείλει να λάβει μεν όλα τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στον χώρο εργασίας, πλην όμως δεν δύναται ως συνέπεια της άρνησης του εμβολιασμού να προβαίνει αντανακλαστικά στην απόλυση. Αντίθετα, οφείλει να εξετάσει ηπιότερα μέτρα, όπως η αλλαγή καθηκόντων, η διενέργεια ελέγχου ανίχνευσης covid (self test, rapid test, PCR κ.ά.) σε τακτά χρονικά διαστήματα εντός της εβδομάδας, χορήγηση άδειας, απολύμανση χώρων κ.λπ.

Το ιταλικό μοντέλο

Στην Ιταλία, εδώ και μήνες έχει νομοθετηθεί σχετική υποχρέωση για τη διενέργεια του εμβολίου αποκλειστικά για το υγειονομικό προσωπικό και το προσωπικό σε δομές. Ειδικά νομοθετήθηκε ότι οι υγειονομικοί οι οποίοι δεν είναι εμβολιασμένοι θα τίθενται σε αναστολή της σύμβασης εργασίας, αποστερούμενοι τον μισθό τους μέχρι το τέλος του έτους 2021. Σε περιπτώσεις, δε, που η άρνηση του εμβολιασμού προέρχεται και δικαιολογείται από αποδεδειγμένο κίνδυνο υγείας, ο εργοδότης οφείλει να αναθέσει στον εργαζόμενο καθήκοντα άλλης θέσης εργασίας, μη επαφής με το κοινό, ακόμα και υποδεέστερα από εκείνα που ασκούσε. Σε περίπτωση, δε, που η παραπάνω τοποθέτηση είναι αδύνατη, τότε θα αναστέλλεται η εργασιακή σχέση.

Με βάση τα παραπάνω, προκύπτουν αρκετά φλέγοντα ερωτήματα σχετικά με την αναμενόμενη νομοθετική πρόβλεψη του υποχρεωτικού εμβολιασμού, όπως αν θα προβλέπεται δικαίωμα εναντίωσης και εξαίρεση, σε περίπτωση ύπαρξης αποδεδειγμένων λόγων υγείας, τι θα συμβεί για εκείνους που έχουν προγραμματίσει μελλοντικά τον εμβολιασμό τους, ή έχουν πραγματοποιήσει μόνο τη μία δόση, αλλά και αν θα προβλέπεται και θα προδιαγράφεται ο χρονικός ορίζοντας της διάρκειας της αναστολής της εργασιακής σχέσης.

Κατά την άποψή μας, είναι αναγκαίο και συνταγματικά επιβεβλημένο να προβλεφθεί στο νομοθετικό κείμενο περίπτωση εξαίρεσης εξαιτίας συγκεκριμένων λόγων υγείας και άλλης μεταχείρισης αυτών των εργαζομένων.

Πηγή: imerisia.gr