Γράφει η Δέσποινα Χαρώνη

Το πρωί της Κυριακής 6 Ιουνίου ο μητροπολίτης Κεφαλληνίας κ. Δημήτριος τέλεσε θεία λειτουργία στον Ιερό Ενοριακό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ντομάτων, για να τιμήσει τον Ιερομάρτυρα Πατριάρχη του Γένους Γρηγόριο Ε’, του οποίου το διασωθέν φέρετρο φυλάσσεται στον εν λόγω Ιερό ναό.
Μετά το πέρας της θείας λειτουργίας έλαβε χώρα επιμνημόσυνη δέηση προς τιμήν του Ιωάννη Σκλάβου και των Μελών του πληρώματος του οι οποίοι περισυνέλεξαν το Ιερό λείψανο.
Στη συνέχεια η θεολόγος κα. κ. Αλεξανδρή Αικατερίνη μίλησε με λεπτομέρειες για τα γεγονότα που εκτυλίχτηκαν την περίοδο 1797 (Πρώτη Πατριαρχία) μέχρι και το 1821.

Η ζωή και το έργο του Γρηγορίου του ‘Ε και ο ρόλος του Σκλάβου

Η θεολόγος κα Αικατερίνη Αλεξανδρή

Κατά τη διάρκεια της Πρώτης Πατριαρχίας του εξορίστηκε στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους λόγο του ότι κρίθηκε ανίκανος από τον τότε σουλτάνο να διατηρήσει τον ελληνικό λαό σε υποταγή. Εκεί έζησε ως ασκητής επτά χρόνια. Ύστερα, επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη στις 18 Οκτωβρίου 1806 για να αναλάβει ξανά την Πατριαρχία μέχρι να εξοριστεί εκ νέου στις 10 Σεπτεμβρίου του 1908. Στα μέσα του 1818 τον επισκέφθηκε ο Ιωάννης Φαρμάκης στο Άγιο Όρος ανακοινώνοντας σχετικά για τη Φιλική Εταιρεία. Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Φαρμάκης, ο Γρηγόριος ετάχθη υπέρ της επιτυχίας του σκοπού της Εταιρείας. Στις 15 Δεκεμβρίου 1818, μετά την παραίτηση του πατριάρχη Κυρίλλου Στ΄ που υπέβαλε την προηγουμένη ημέρα, πατριάρχης εξελέγη για τρίτη φορά ο Γρηγόριος Ε΄ ο οποίος και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, ένα μήνα μετά, στις 14 Ιανουαρίου του 1819 όπου και ανέλαβε καθήκοντα.

Ο Πατριάρχης Γρηγόριος ‘Ε  // Εικόνα στο εσωτερικό του ναού στα Ντομάτα

Κατά τη διάρκεια της τρίτης αυτού πατριαρχίας ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821, που υπήρξε η κρισιμότερη περίοδος του Πατριαρχείου από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Την ίδια περίοδο οι Φιλικοί διακήρυσσαν ότι οι Πελοποννήσιοι αποφάσισαν να ιδρύσουν στη Πελοπόννησο Μεγάλη Σχολή, για την οποία και ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ είχε αποστείλει πολλές επιστολές προς οποιονδήποτε θα μπορούσε να συνεισφέρει. Υπό το όνομα όμως της Σχολής οι Φιλικοί εννοούσαν την αναμενόμενη επανάσταση.
Μετά την εκδήλωση της επανάστασης του Υψηλάντη στη Βλαχία άρχισαν μαζικές διώξεις κατά των χριστιανών της Κωνσταντινούπολης, με σφαγές και φυλακίσεις. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο Πατριάρχης αναγκάστηκε να εκδώσει ψευδή αφορισμό.
Ο Σουλτάνος, υπό την πίεση ακραίων μουσουλμανικών διαδηλώσεων κατά των Ελλήνων ζήτησε να εκδοθεί διαταγή σχετικά με τη γενική σφαγή των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Ο Χατζή Χαλίλ, ύστερα από διαβουλεύσεις με τον Γρηγόριο, αρνήθηκε να εκδώσει τη φετφά τoυ Σουλτάνου, ο οποίος θεώρησε τον Γρηγόριο υπεύθυνο.
Mετά τη λειτουργία του Πάσχα (10 Απριλίου 1821) ο Γρηγόριος συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις ημέρες, εξευτελιζόμενος από τον όχλο. Κατόπιν, μια ομάδα τριών Εβραίων αγόρασαν το πτώμα του, το περιέφεραν στους δρόμους και το έριξαν στον Κεράτιο κόλπο. Ο Κεφαλονίτης πλοίαρχος, ονόματι Νικόλαος Σκλάβος, βρήκε το σκήνωμα και το μετέφερε στην Οδησσό, όπου και ετάφη στον ελληνικό ναό της Αγίας Τριάδος.
Το σκήνωμα του Πατριάρχη Γρηγορίου μεταφέρθηκε τιμητικά στην Αθήνα, 50 χρόνια μετά, και έκτοτε φυλάσσεται σε μαρμάρινη λάρνακα στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών. Η κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου απαγχονίστηκε ο Γρηγόριος Ε΄, παραμένει κλειστή και σφραγισμένη μέχρι και σήμερα, σε ένδειξη τιμής. Στο Πατριαρχείο εισέρχεται κανείς έκτοτε μόνο από τις πλάγιες πύλες.

Μετά το πέρας της ανάγνωσης του πανηγυρικού λόγου, χαιρετισμό απεύθυναν στους πολίτες, ο δήμαρχος Αργοστολίου, κ. Θεόφιλος Μιχαλάτος και ο αντιπεριφεριάρχης Κεφαλονιάς και Ιθάκης κ. Σταύρος Τραυλός. Στην εκδήλωση παρέστησαν ο αντιπεριφερειάρχης Σωτήρης Κουρής, η Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Ευρώπη Μοσχονά, η αντιδήμαρχος Κρυσταλλία Μιχαλάτου, ο Γ.Γ. Ηρακλείου και πολιτευτής Γιώργος Κοκκόλης, εκπρόσωποι των Σωμάτων Ασφαλείας και αρκετοί κληρικοί από τη Λειβαθώ.

Η Λάρνακα που μεταφέρθηκε το άψυχο σώμα του Πατριάρχη Γρηγορίου Έ

Το μοναδικό προσεισμικό τέμπλο, σπάνιας ομορφιάς, που σώζεται έως σήμερα στον ιερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Ντομάτων