Γράφει η Δικηγόρος Αθηνών Αναστασία Χρ. Μήλιου*
Η προστασία του ν. 3869 /2010 πιο γνωστού ως ν. Κάτσελη θεωρητικά έπαυσε να ισχύει τον Μάρτιο του 2019, και άλλοι νόμοι για την ρύθμιση της προστασίας της πρώτης κατοικίας μπήκαν στην ζωή μας. Νόμοι που όριζαν ότι η προστασία θα ισχύσει εφόσον ο ενδιαφερόμενος οφειλέτης/δανειζόμενος υπέβαλε αίτηση μέσω πλατφόρμας. Η ρυθμιση αν γινόταν δεκτή και η δόση που θα καλούταν να πληρώσει να προέκυπτε από το σύστημα, αντικαθιστώντας πλήρως με τον τρόπο αυτό, την δικαστική διαδικασία του ν. Κaτσέλη, όπου ο δικαστης είχε ενώπιον του τον οφειλέτη, του έκανε ερωτήσεις και έβγαζε μια απόφαση όπου υπήρχε και ο παράγοντας της ανθρωπιάς, της κατανόησης και της αίσθησης της οικονομικής πραγματικότητας.
Με την κατάργηση του ν. Κατσέλη, και την δημιουργία της πλατφόρμας για την προστασία της κύριας κατοικίας, ελάχιστοι ήταν εκείνοι που μπόρεσαν να υπαχθούν στον νόμο και μάλιστα να πετύχουν μια δόση η οποία να είναι βιώσιμη. Οι περισσότερες αιτήσεις δεν έγιναν δεκτές και αυτές που προχώρησαν, τελικά δεν βοηθήθηκαν ιδιαίτερα όσον αφορά τα ποσά των δόσεων που τις περισσότερες φορές δεν ήταν αντίστοιχα των οικονομικών δυνατοτήτων των αιτούντων.
Ήδη τον Ιούνιο του 2021 θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται ο νέος πτωχευτικός κώδικας, που θα επιτρέπει στον δανειστή να πτωχεύει τον οφειλέτη και να εκποιεί όλη την ακινητη και κινητή περιουσία του. Καμία προστασία πρώτης ή άλλης κατοικίας δεν προβλέπεται και οι οφειλέτες πρόκειται να βρεθούν σε δεινή θέση έναντι των δανειστών τους.
Δυστυχώς από την άλλη, κάτι που οι περισσότεροι αγνοούν, είναι ότι τα δικονομικά δικαιώματα των οφειλετών/δανειοληπτών, καταργούνται και αποδυναμώνονται μέσω διατάξεων και νόμων που ψηφίζονται χωρίς δημοσιότητα, αφήνοντας τους δανειολήπτες, απροστάτευτους και έρμαια στις βουλήσεις των τραπεζών και των funds.
Τον τελευταίο καιρό μάλιστα, μέσα στην κρίση που προκάλεσε η πανδημία έχει παρατηρηθεί έντονα ότι οι τράπεζες και τα funds όχι μόνο δεν κάνουν μειώσεις και ευνοϊκές ρυθμίσεις αλλά έχουν σκληρύνει την στάση τους, απαιτώντας ποσά και δόσεις που δεν συνάδουν με την πραγματικότητα και την οικονομική κατάσταση των αιτούντων την ρύθμιση δανειοληπτών. Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι άνθρωποι που πραγματικά επιθυμούν να ρυθμίσουν και να τακτοποιούσουν τις οικονομικές υποχρεώσεις προς τους δανειστές τους να μην μπορούν και να κινδυνεύουν από τις συνέπειες του νέου πτωχευτικού νόμου που σύντομα θα ισχύει.
Όπως προανέφερα τα μέσα άμυνας και επίθεσης των δανειοληπτών είναι λίγα και περιορισμένης δυναμικής και τούτο διότι το δικαστικό συστημα δεν βοηθάει και πρακτικά. Για παράδειγμα μια ανακοπή κατά δγης πληρωμής δικάζεται το 2024 ενώ η δανειστής μπορεί να προχωρήσει σε πλειστηριασμό σε συντομο χρονικό διάστημα. Παλαιότερα ο οφειλέτης είχε δικαίωμα να κάνει αίτηση αναστολής κατά του πλειστηριασμού, ένα πραγματικά σημαντικό βοήθημα που είχαμε οι δικηγόροι σε τέτοιες περιπτώσεις. Το δικαίωμα αυτό άμυνας του οφειλέτη, καταργήθηκε το 2016 μαζί με άλλα δικονομικά μέσα άμυνας των οφειλετών. Έτσι ο οφειλέτης πρακτικά δεν μπορεί να προστατεύσει την περιουσία του παρά μόνο αν κάνει αίτηση αναστολής με το που θα λάβει την δγη πληρωμής, διότι μετά δεν έχει αυτό το δικαίωμα.
Η πανδημία μπορεί να έφερε πολλά δεινά στην χώρα άλλα έφερε και ένα καλό. Την αναστολή του πτωχευτικού νόμου. Έτσι όλο αυτό το διάστημα, είχαμε την ευκαιρία να έχουμε νομολογία των δικαστηρίων που δίνει την δυνατότητα σε αυτούς που θα προσπαθήσουν να υπαχθούν στις προστατευτικές διατάξεις του ν. Κατσέλη να το επιτύχουν.
Δικαστές λοιπόν μέσω των αποφάσεων που εξέδωσαν, έδωσαν μια διαφορετική πιο ευρεία ερμηνεία στις διατάξεις του ν. Κατσέλη που αφορούσαν την προστασία της πρώτης κατοικίας και θεωρητικά καταργήθηκαν τον Μάρτιο του 2019. Οι δικαστές αυτοί ισχυρίζονται ότι η προστασία της πρώτης κατοικίας είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα των πολιτών μιας χωρας και το κράτος οφείλει να την προστατεύει. Δεχονται δε ότι η προστασία της πρώτης κατοικίας ήταν υποχρεωτική μέχρι τον Μάρτιο του 2019 μέσω των διατάξεων του. ν. Κατσέλη, και ότι τώρα είναι δυνητική. Δηλαδή είναι στην διακριτική ευχέρεια του δικαστή να την προστατεύσει ή όχι. Επομένως, δύναται κάποιος που δεν έχει υπαχθεί στο Ν. Κατσέλη να αξιοποιήσει την νομολογία αυτή και να προσπαθήσει έστω και τώρα την ύστατη στιγμή, να διεκδικήσει την προστασία της κατοικίας του.
Πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι ναι μεν υπάρχει η νομολογία αλλά δεν είναι η ευρέως εφαρμοστέα. Υπάρχουν δικαστές που δεν ασπάζονται αυτή την άποψη και εφαρμόζουν το νόμο με την στενή του ερμηνεία. Υπάρχουν όμως και εκείνοι οι δικαστές που αντιλαμβάνονται τις καταστάσεις πιο ανθρώπινα και ρεαλιστικά, που έχουν νομική άποψη και την εκφράζουν. Αν κάποιος επομένως θεωρεί ότι κινδυνεύει η περιουσία του από δάνεια και οφειλές που έχουν γίνει υπέρογκες και βλέπει ότι μια εξωδικαστική ρύθμιση με τους δανειστές του είναι ατελέσφορη, τότε θα πρέπει να κάνει μια τελευταία προσπάθεια υπαγωγής στο ν. Κατσέλη.
Η προθεσμία είναι μέχρι τις 31 Μαϊου 2021 καθώς από 1η Ιουνίου θα ισχύει ο νέος πτωχευτικός νόμος.
