Η 25η Μαρτίου, είχε οριστεί ως ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης κατά του Τουρκικού ζυγού, από τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρο Υψηλάντη «ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους»[1]
Η ημερομηνία αυτή θεωρήθηκε ως σημείο αναφοράς από τις πρώτες ήδη ημέρες της Επανάστασης, και μάλιστα ως έναρξη ειδικής χρονολόγησης, ακόμα και σε περιοχές που είχαν επαναστατήσει νωρίτερα. Τουλάχιστον από το 1823 εθεωρείτο στην Πελοπόννησο ως ημέρα έναρξης της επανάστασης.[2]
Ο εορτασμός «εἰς τὸ διηνεκὲς» της Επανάστασης την 25η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838 με το Βασιλικό Διάταγμα 980 / 15(27)-3-1838 της Κυβέρνησης Όθωνος και συγκεκριμένα του Γεώργιου Γλαράκη, γραμματέα της Επικρατείας (υπουργού) επί των Εκκλησιαστικών, Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Εσωτερικών.
Ο πρώτος εορτασμός στην Αθήνα όπου συμμετείχαν ο Βασιλιάς Όθων και η Βασίλισσα Αμαλία, πολιτικές και στρατιωτικές αρχές και πλήθος λαού, έγινε στον Ναό της Αγίας Ειρήνης.[3]
Με την ευκαιρία της Εθνικής Επετείου της 25ης Μαρτίου ας ρίξουμε μια ματιά πίσω στα χρόνια της Αγγλοκρατίας στην Επτάνησο για να δούμε οι συμπατριώτες μας Κεφαλλήνες με ποιο τρόπο τιμούσαν την γιορτή της Εθνικής Παλιγγενεσίας.
Η εορτή γιορταζόταν στο Αργοστόλι με μνημόσυνο για τους πεσόντες και δοξολογία για την απελευθέρωση του Ελληνικού κράτους στο Μητροπολιτικό ναό του Σωτήρος από το Ελληνικό Προξενείο, χωρίς επισημότητα, παρ ότι οι Κεφαλλήνες ήταν ενθουσιώδεις και είχαν υψηλό εθνικό φρόνημα. Στην ανάπτυξη και την πρόοδο του «Εθνικού φρονήματος» συνετέλεσαν αποφασιστικά οι διορισμοί των Ελλήνων προξένων στο νησί μας.
Από της συστάσεως του ελεύθερου Ελληνικού κράτους έως και του έτους 1839 και τις αρχές του 1840 το Ελληνικό προξενείο κατείχε «’Αγγλος τις τυχοδιώκτης, πρίν μεν σταφιδέμπορος, μετά δε ταύτα μέγας και πολύς Rankin ονόματι»[4]
Tον διαδέχθηκε ο Ι. Χουρμουζιάδης ένας κατηφής και σκαιού μάλλον χαρακτήρα τύπος ο οποίος όμως σύμφωνα με τις μαρτυρίες της εποχής γνώριζε πολύ καλά την δουλειά του. Ο Χουρμουσιάδης έμεινε στο νησί από το 1840 μέχρι το 1849. Με το που ανάλαβε το Προξενείο της Ελλάδος προσπάθησε να λαμπρύνει την Εθνική γιορτή μας με κάθε τρόπο και όπως μπορούσε. Την παραμονή της εορτής προσκαλούσε με επίσημες προσκλήσεις τους προξένους και υποπρόξενους των άλλων εθνών που βρίσκονταν στο νησί μας για α παραβρεθούν στο επίσημο δείπνο που παρέθετε στο Προξενείο αποβραδίς και στην επίσημη δοξολογία που θα γινόταν στον Μητροπολιτικό Ναό του Σωτήρος την επομένη. Στην δοξολογία καλούσε και τυχόν ευρισκομένους στο νησί μας Έλληνες αξιωματικούς, απομάχους .επιτίμους κλπ για να λαμπρύνει περισσότερο την τελετή. Ο Σ. Μαλάκης στο έργο του αναφέρει ότι τέτοιος «ετύγχανε είς και μόνος ο αυτοκαλούμενος κόμης Γεώργιος Μεταξάς Αγγελάτος ή υιός του Μουλατιέρη.Ο τυχοδιώκτης ούτος χωρίς ποτέ να οσφρανθή κάν την πυρίτιδα της Ελληνικής Επαναστάσεως εχειροτονήθη ταγματάρχης του πεζικού του Ελληνικού Στρατού χάριν της αγγλίδος συζύγου του τυγχανούσης συγγενούς του εν Ναυπλίω άγγλου πρέσβεως επί Καποδιστρίου το 1830. Ο τυχοδιώκτης ούτος επρωτόπόμπευε φέρων το παράσημον και την στρατιωτικήν του ταγματάρχου του ελληνικού στρατού στολήν εις τας εθνικάς τελετάς του Ευαγγελισμού ως εκ του ποιού του»[5]
Το 1846 είναι η πρώτη φορά που γιορτάσθηκε η επέτειος με την συμμετοχή της Νεολαίας και του λαού της Κεφαλονιάς. Πλήν του προξένου ο οποίος πάντοτε προσπαθούσε να λαμπρύνει με κάθε τρόπο την εορτή, η Νεολαία του Αργοστολίου αυτό το έτος κυρίως ,στον τόπο που μαζευόταν δηλαδή στο ευρισκόμενο απέναντι από την Λατινική Εκκλησία του Αγίου Νικολάου αναγνωστήριο «ο ΚΟΡΑΉΣ» , στην τρίτη οροφή της οικίας Βασιλείου Πινιατώρου στην οδό Κράνης (σημερινό Λιθόστρωτο),αποφάσισε να λαβει ενεργό μέρος. Έτσι κρέμασε στο μπαλκόνι του αναγνωστηρίου της την Ελληνική Εθνική σημαία χωρίς να δώσει καμιά σημασία ούτε να φοβηθεί τους Άγγλους οι οποίοι σύχναζαν στην αριστοκρατική λέσχη «ΚΥΝΕΙΟΝ Ο ΚΕΦΑΛΟΣ» στην οποίαν σύχναζαν και οι αξιωματικοί της Αγγλικής Φρουράς. Η λέσχη αυτή βρισκόταν στον δεύτερο όροφο του ίδιου κτηρίου κάτω ακριβώς από το αναγνωστήριο. Κρέμασαν λοιπόν την Ελληνική σημαία και με δάφνες και μυρσίνες στόλισαν όλη την πρόσοψη του κτηρίου στις πόρτες και τα παράθυρα από το έδαφος μέχρι την στέγη του κτηρίου ενώ στο αέτωμα της στέγης τέθηκε επιγραφή «ΖΉΤΩ Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ- ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΕΘΝΟΣ» Στα παράθυρα του κτηρίου και στους τοίχους κρεμάστηκαν εικόνες των ηρώων του Αγώνα. Ακόμη και τον επίχρυσο πολυέλαιο που βρισκόταν στο κέντρο της αίθουσας διακόσμησαν εορταστικά αφού σε αυτόν τοποθέτησαν κεριά με τα εθνικά χρώματα. Την πρωτοφανή για τα χρονικά προετοιμασία της Νεολαίας της Κεφαλονιάς εν όψει της εθνικής επετείου ζήλεψαν και οι αριστοκράτες της αποκάτω λέσχης που και εκείνοι με την σειρά τους όχι μόνο δεν αντέδρασαν αρνητικά αλλά τοποθέτησαν κεριά αναμμένα στα παράθυρα της δικής τους λέσχη συμβάλλοντας στην εορταστική ατμόσφαιρα. Κι αφού έγιναν όλα αυτά τα μέλη της λέσχης συνεδρίασαν και ομόφωνα αποφάσισαν να συνοδεύουν την ημέρα του Ευαγγελισμού τον πρόξενο της Ελλάδος στην Εκκλησία για την δοξολογία. Του επέδωσαν μάλιστα γραπτώς την απόφαση αυτή η οποία έγραφε τα εξής.
«Εν Αργοστολίω τη 23 Μαρτίου 1846
Τω κυρίω Ι.Χουρμουσιάδη
Προξένω της Ελευθερωμένης Ελλάδος.
Ενταύθα,
Κατόπιν αποφάσεως του εν Αργοστολίω αναγνωστηρίου « Ο Κοραής», η Διευθυνσις αυτού προθυμοποιείται να ανακοινώσει Υμίν τα εξής. Η ολομέλεια του αναγνωστηρίου « Ο ΚΟΡΑΉΣ» αναγνωρίζουσα και συνάμα εκτιμώσα τους από πολλών ήδη ετών ατρύτους κόπους και προσπαθείας Σας προς την όσον ένεστι λαμπροτέραν επιτέλεσιν της εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου, και συμμεριζομένη εκθύμως τον ύψιστον ιερόν σκοπόν της επι το λαμπρότερον επιτελέσεως της Πανελληνίου εθνικής εορτής όπως αναζωογονή αύτη, εξαιγείρη και υποκκαίει το έμφυτον εθνικόν πνευμα και φρόνημα των μεγαθύμων Κεφαλλήνων, παρακαλεί Υμάς,Κύριε Πρόξενε ,ίνα ευαρεστούμενος αποδεχθήτε και την συμμετοχήν της ολομέλείας του αναγνωστηρίου «Ο Κοραής» όπως από του ημετέρου προξενείου συνοδευση Υμάς εις τον ναόν της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος προς έτι λαμπροτέραν από κοινού επιτέλεσιν της εορτής και την εις Προξενείον επάνοδόν σας.
Δεχθείτε κτλ»
Το έγγραφον υπέγραφε η τριμελής Διευθυνσις του Αναγνωστηρίου.[6]
Ο Πρόξενος δέχθηκε με χαρά το αίτημα των νέων της πόλεως και όρισε ως χρόνο αναχώρησης από το Προξενείο την 9ην π.μ της 25ης . Την καθορισμένη ώρα όλοι με τον «Έλληνα Πρόξενο εν στολή» ξεκίνησαν ακολουθούντος όπως διασώζει ο Μαλάκης πλήθους λαού δαφνηφορούντος.
Εις την είσοδο του Ναού το ιερατείο ανέμενε την άφιξη της συνοδείας εις την είσοδο . Προΐστατο ο ιερομόναχος Χριστόδουλος Βάλσαμος ή Μποζώ μαζί με τους συλλειτουργήσαντες προηγουμένως ιερείς κρατών το Ευαγγέλιο το οποίον πρότεινε προς προσκύνηση στον Πρόξενο και χαιρετίζοντας τους αφιχθέντες με τις φράσεις «Ως εύ παρέστητε κύριε Πρόξενε μετά της συνοδείας Σας».
Ακολούθησε η δοξολογία και το μνημόσυνο των υπέρ πίστεως ηρωικώς πεσόντων που τελείωσε μέσα σε φρενιτιώδεις ζητωκραυγές υπέρ του Ελληνικού έθνους. Οι ζητωκραυγές συνεχίσθηκαν μέχρι την επιστροφή του Προξένου εις την οικίαν του και σε όλην την διαδρομή. Ετσι ο Πρόξενος αναγκάσθηκε να εξέλθει στο μπαλκόνι του προξενείου και να ευχαριστήσει το πλήθος ζητώντας να τηρηθεί τάξις και ησυχία «αίτινες θα ώσιν η κορωνίς, η δόξα, και το μεγαλείον της εορτής»
Κατόπιν τα μέλη του αναγνωστηρίου παρεκάθησαν εις δείπνον που παρετέθη προς τιμήν των μελών και παρά την βροχή μέχρι αργά το βράδυ χωρίς να συμβεί το οτιδήποτε θα έκανε την Αγγλική φρουρά να λάβη μέτρα για την τάξη. Αυτή είναι η πρώτη επέτειος που γιορτάσθηκε στο νησί μας με την ενεργό συμμετοχή της νεολαίας. Φαίνεται ότι υπήρξε τέτοιος ενθουσιασμός που κανένας δεν μπήκε στον πειρασμό να δημιουργήσει επεισόδιο ώστε να προκληθούν οι Αγγλοι να παρέμβουν. Σε άλλο σημείωμα μου θα αναφερθώ στους εορτασμούς της 25ης Μαρτίου επομένων ετών
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΖΑΡΑΚΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΛΟΓΟΣ
[1] Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως, έκδοση 1888, τομ. Α’, σελ23
[2] Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 12, σελ. 157,
[3] Κουλούρη, Χριστίνα . «Γιορτάζοντας το έθνος: εθνικές επέτειοι στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα». 2012 Αθήνα: Ασίνη. σελίδες 199
[4] Σπυρίδων Μαλάκης. Απομνημονεύματα επι της συγχρόνου ιστορίας. ΣΕΛ 182. 1895 ΑΘΗΝΑΙ
[5] Ο.π σελ184
[6] Σπυρίδων Μαλάκης. Απομνημονεύματα επι της συγχρόνου ιστορίας. ΣΕΛ 184. 1895 ΑΘΗΝΑΙ
