Στα μέσα περίπου της περσινής σχολικής χρονιάς, λόγω του εγκλεισμού στο σπίτι εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, μαθητές και εκπαιδευτικοί κληθήκαμε να εφαρμόσουμε την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση χωρίς πρότερη εμπειρία ούτε οι μεν ούτε οι δε. Να υπενθυμίσω σε αυτό το σημείο πως η εξ’ αποστάσεως διδασκαλία υπήρξε μια αναγκαστική λύση προκειμένου, αφενός να συνεχιστεί η επαφή μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών και αφετέρου να υπάρχει ενασχόληση με τα μαθήματα. Κύριος στόχος δεν ήταν τόσο για να ολοκληρωθεί η ύλη της σχολικής χρονιάς –πράγμα που ήταν άλλωστε αδύνατο υπό τις τότε γνωστές σε όλους συνθήκες- όσο για να μπορούν οι μαθητές να ασχοληθούν κατά τη διάρκεια της κατ’ οίκον παραμονής με αυτό το οποίο αποτελεί το κύριο μέλημά τους. Θα γίνει εδώ μία προσπάθεια καταγραφής και αποτίμησης της κατάστασης που βιώσαμε και στη συνέχεια θα προταθούν πρακτικές συμβουλές για να καταστούμε καλύτερα προετοιμασμένοι, σε περίπτωση που θα χρειαστεί εκ νέου να εφαρμόσουμε την εξ’ αποστάσεως διδασκαλία και μάθηση.
Έλλειψη προηγούμενης εμπειρίας: Ούτε οι εκπαιδευτικοί ούτε οι μαθητές είχαμε ποτέ προηγούμενη παρόμοια εμπειρία. Αυτό δυσκόλεψε την προετοιμασία και η οργάνωση των εξ’ αποστάσεως μαθημάτων εκ μέρους των εκπαιδευτικών, καθώς και την προσαρμογή των μαθητών στο νέο τρόπο διδασκαλίας, συμμετοχής και μάθησης. Επίσης, κατέδειξε το έλλειμμα γνώσεων στη χρήση των υπολογιστών και του διαδικτύου, για τους μεν εκπαιδευτικούς όσον αφορά στην χρήση της πλατφόρμας και των ψηφιακών εργαλείων για την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση, σύγχρονη και ασύγχρονη, για τους δε μαθητές, παρά τη διαφορετική εντύπωση πως οι μαθητές τουλάχιστον της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης «παίζουν στα δάχτυλα» τους υπολογιστές, όσον αφορά στην εγγραφή στα διαδικτυακά μαθήματα, την παρακολούθησή τους, την ανάρτηση εργασιών κλπ.
Έλλειψη εξοπλισμού στο σπίτι: Η περίοδος της οικονομικής κρίσης δεν έχει παρέλθει κι όσο και αν φαίνεται ίσως σε κάποιους περίεργο, δεν έχουν όλοι στο σπίτι τους έναν ή περισσότερους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή tablet, ούτε είναι δεδομένη η σύνδεση στο διαδίκτυο. Ακόμα, η παρακολούθηση των εξ’ αποστάσεως μαθημάτων από το κινητό τηλέφωνο, που στην πλειοψηφία τους διαθέτουν οι μαθητές, είναι ακατάλληλη.
Η πρωτόγνωρη εμπειρία της κατ’ οίκον παραμονής προκάλεσε συναισθήματα ανίας και νωθρότητας: Κανείς δεν ήταν έτοιμος να κλειστεί στο σπίτι σχεδόν 24 ώρες το 24ωρο για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Κανείς δεν ήξερε πώς να διαχειριστεί τόσο ελεύθερο χρόνο και να τον κατανείμει με ορθολογικό τρόπο στις υποχρεώσεις του, σε δημιουργικές δραστηριότητες, σε χαλάρωση, σε παιχνίδι και σε ξεκούραση. Πόσο μάλλον οι μαθητές, όταν κλήθηκαν ξαφνικά, να αναπροσαρμόσουν το ημερήσιο πρόγραμμα και από κει που δεν έκαναν σχεδόν τίποτα, να δημιουργήσουν στο σπίτι τους έναν «σχολικό χρόνο», μεταφέροντας το σχολείο στο σπίτι μέσα από την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση, πράγμα το οποίο αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολο και για κάποιους αδύνατο.
Η προαιρετική συμμετοχή: Το Υπουργείο Παιδείας έκρινε σκόπιμη και αποφάσισε την προαιρετική συμμετοχή των μαθητών στην εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση, γεγονός που πολύ πιθανόν να λειτούργησε αποτρεπτικά στην εκούσια συμμετοχή τους.
Η αργοπορημένη έναρξη της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης: Τα εξ’ αποστάσεως μαθήματα δεν ξεκίνησαν με την έναρξη του κλεισίματος των σχολείων ή λίγο αργότερα, αλλά καθυστέρησαν να ξεκινήσουν. Αυτό ίσως να αποδείχθηκε αρνητικός παράγονταςκαθώς και οι μαθητές είχαν ήδη υποστεί τις συνέπειες της μακροχρόνιας παραμονής στο σπίτι, δηλαδή ανία, ψυχολογική κούραση, έλλειψη διάθεσης για ενασχόληση με αντικείμενα που απαιτούν συγκέντρωση, πειθαρχία και προγραμματισμό.
Πώς θα προετοιμαστούμε κατάλληλα για μία εκ νέου εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση;
Οι εκπαιδευτικοί, από την αρχή της φετινής σχολικής χρονιάς, έχουμε λάβει αρκετά μηνύματα από το ΥΠΑΙΘ με οδηγίες για την εξ’ αποστάσεως διδασκαλία, σε περίπτωση που θα χρειαστεί να την εφαρμόσουμε πάλι. Έχουν ήδη γίνει αρκετά επιμορφωτικά εξ’ αποστάσεως σεμινάρια και εξακολουθούν να γίνονται. Ας παρακολουθήσουμε αυτά που μπορούμε. Επίσης, διαθέτουμε την προηγούμενη εμπειρία την οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, κρατώντας τα θετικά και τροποποιώντας πράγματα που δεν λειτούργησαν. Η ανταλλαγή απόψεων με συναδέλφους και η αναζήτηση βοήθειας από αυτούς που είναι περισσότερο εξοικειωμένοι είναι μία καλή ιδέα και για να αποφορτίσουμε το άγχος μας.
Υπήρξαν παράπονα από τους γονείς οι οποίοι, δικαιολογημένα, δεν ήξεραν πώς να διαχειριστούν τη νέα κατάσταση. Στον προηγούμενο εγκλεισμό, τα παιδιά περνούσαν πολλές ώρες στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, ξυπνούσαν αργά, κοιμόντουσαν πολύ αργά, χωρίς την ύπαρξη καθημερινής ρουτίνας. Ο βασικός κανόνας της τήρησης μίας καθημερινής ρουτίνας ισχύει ακόμα περισσότερο όταν παραμένουμε για καιρό στο σπίτι. Οι γονείς είναι σημαντικό να γνωρίζετε το καθημερινό πρόγραμμα των εξ’ αποστάσεως μαθημάτων, να βεβαιώνεστε ότι το παιδί σας τα παρακολουθεί, να ελέγχετε διακριτικά και ανάλογα τη βαθμίδα εκπαίδευσης τη μελέτη του, να συζητάτε με τα παιδιά με σκοπό να τα αποφορτίζετε από το άγχος, να τα ενθαρρύνετε να συνεχίζουν και να τα βοηθάτε όταν χρειάζεται. Καλύτερα να αποφεύγετε να εκφράζετε την άποψή σας για το συγκεκριμένο τρόπο εκπαίδευσης αν αυτή είναι αρνητική. Στην παρούσα φάση δεν θα βοηθήσει τα παιδιά. Ακόμα, μπορείτε να μπείτε στην πλατφόρμα μέσω της οποίας πραγματοποιούνται τα εξ’ αποστάσεως μαθήματα, να ανακαλύψετε μαζί με τα παιδιά πώς λειτουργεί αυτή για τη σύγχρονη διδασκαλία και αυτή για την ασύγχρονη, ποιες δυνατότητες έχουν, πώς γίνεται η αναζήτηση των μαθημάτων και η ανάρτηση των εργασιών. Φτιάξτε μαζί με τα παιδιά σας ένα καθημερινό πρόγραμμα, φροντίστε να εντάξετε σε αυτό ποιοτικό χρόνο μαζί τους, αφήστε τα να έχουν μέσα στη μέρα χρόνο για χαλάρωση και ξεκούραση, τον οποίο είναι σημαντικό να τον διαμορφώνουν τα ίδια σε συμφωνία μαζί σας. Δε χρειάζεται να αφιερώσετε πολύ ώρα για να κάνετε τα παραπάνω. Ο χρόνος, όταν είναι ποιοτικός,καλύπτει την ανάγκη του παιδιού για υποστήριξη, ενθάρρυνση, εμψύχωση, ασφάλεια κι αγάπη.
Οι μαθητές είναι πολύ σημαντικό να τηρείτε ένα καθημερινό πρόγραμμα. Όσον αφορά τη σύγχρονη εξ’ αποστάσεως διδασκαλία παρακολουθείτε τα μαθήματα σύμφωνα με το πρόγραμμα. Όσον αφορά την ασύγχρονη διδασκαλία μπαίνετε τακτικά στην πλατφόρμα, τρεις φορές τουλάχιστον την εβδομάδα για να παρακολουθείτε την ανάρτηση μαθημάτων και να κάνετε τις εργασίες σας. Διαμορφώστε το χώρο μελέτης στο σπίτι κάνοντας τις κατάλληλες τροποποιήσεις ώστε να χωρέσει ο τεχνολογικός εξοπλισμός, τα βιβλία, τα τετράδια, έντυπο υλικό και ό,τι άλλο κρίνετε χρήσιμο. Καθορίστε τον χρόνο που θα αφιερώνετε καθημερινά στις παραπάνω δραστηριότητες ώστε να μπορείτε να διαμορφώνετε και τον χρόνο που αφιερώνετε σε παιχνίδι, χαλάρωση και ξεκούραση.
Μέσα από την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση δίνεται η ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές να χρησιμοποιούν συνεργατικά ψηφιακά εργαλεία ώστε να συνεργάζονται και να δημιουργούν ομαδικά, να λαμβάνουν ανατροφοδότηση, να βελτιώνονται και να προσπαθούν μέσα από τη συλλογική προσπάθεια για το καλύτερο αποτέλεσμα. Για αρκετούς μαθητές η συμμετοχή από το σπίτι στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να είναι πιο εύκολη, με την έννοια ότι ίσως νιώθουν πιο ασφαλείς και λιγότερο εκτεθειμένοι. Σε κάθε περίπτωση, η χρήση των υπολογιστών για εκπαίδευση ή εργασία είναι ένα ενδεχόμενο πολύ πιθανό τα επόμενα χρόνια. Ας δούμε λοιπόν αυτά τα οφέλη και τη χρησιμότητα της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Ας το δούμε και από αυτήν την πλευρά, την θετική, ως ευκαιρία να αποκτήσουμε επιπλέον επικοινωνιακές ικανότητες, δεξιότητες συνεργατικότητας και ανάπτυξης ομαδικού πνεύματος μέσα από τη χρήση των ψηφιακών μέσων και των ψηφιακών συνεργατικών εργαλείων.
Εύα Μανωλοπούλου, Εκπαιδευτικός ΠΕ05
Κ.Ε.Σ.Υ Κεφαλληνίας
