Θεομητορική εορτή, η οποία τελείται κάθε χρόνο την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Παρασκευή του Πάσχα). Πρόκειται για μία από τις νεότερες εορτές της ορθοδόξου χριστιανοσύνης, η οποία καθιερώθηκε το 19ο αιώνα, ως επέτειος των εγκαινίων του νέου ιερού ναού και του παρεκκλησίου προς τιμήν της Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής στο Βαλουκλή ή Μπαλουκλή της Κωνσταντινούπολης.
Την ημέρα αυτή γιορτάζουν ο Ζώης, η Ζωή, ο Ζήσης, ο Ζήσιμος και η Πηγή.
Σύμφωνα με την παράδοση, υπήρχε μια θαυματουργή πηγή έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης προς την πύλη της Σηλυβρίας (νυν Μπαλουκλή, από τα ψαράκια που υπήρχαν στην πηγή, μπαλούκ σημαίνει ψάρι στην τουρκική γλώσσα).
Το 474 ο βυζαντινός αυτοκράτορας Λέων ο Θραξ ανήγειρε προς τιμήν της Παναγίας περικαλλή ναό πλησίον της πηγής, το ιαματικό νερό της οποίας είχε θεραπεύσει πολλούς ασθενείς, κυρίως από αποστήματα, δυσουρίες και αιμορραγίες.
Θρυλείται ότι μεταξύ των αποθεραπευθέντων ασθενών ήταν και ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, ο οποίος έπασχε από δυσουρία.
Για να τιμήσει την Παναγία, ο περίφημος βυζαντινός αυτοκράτορας έχτισε την εκεί μονή της Ζωοδόχου Πηγής από τα οικοδομικά υλικά που είχαν περισσέψει από την ανέγερση της Αγίας Σοφίας.
Τα μετέπειτα χρόνια τα κτίσματα του ναού και της μονής της Ζωοδόχου Πηγής υπέστησαν μεγάλες φθορές από εχθρικές επιδρομές και σεισμούς.
Τις μεγαλύτερες καταστροφές υπέστησαν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όταν κατεδαφίστηκαν και τα οικοδομικά υλικά τους χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση του τεμένους του Σουλτάν Βαγιαζίτ.
Οι χριστιανοί της Κωνσταντινούπολης δεν έπαυαν να επισκέπτονται τα ερείπια του ναού της Ζωοδόχου Πηγής, να τελούν λειτουργίες, κυρίως κατά την Παρασκευή της Διακαινησίμου, και να επιζητούν το θαυματουργό ιαματικό νερό.
Το 1833 ο πατριάρχης Κωνστάντιος Α’ πέτυχε να λάβει άδεια ανοικοδομήσεως του ναού από το σουλτάνο Μαχμούτ Β’.
Τα εγκαίνια του νέου ναού έγιναν στις 2 Φεβρουαρίου 1835 από τον πατριάρχη Κωνστάντιο Β’.
Τα επόμενα χρόνια ιδρύθηκαν σε πολλές πόλεις της ορθοδόξου χριστιανοσύνης ναοί αφιερωμένοι στη Ζωοδόχο Πηγή, με πιο γνωστό αυτόν της Αθήνας, που βρίσκεται στην οδό Ακαδημίας.
Στην Κεφαλονιά, κάθε χρόνο τέτοια ημέρα, γιορτάζουμε τη Ζωοδόχο Πηγή στην ομώνυμη Ιερά Μονή στα Αργίνια. Σε υψόμετρο 800 μ. πάνω από τα Αργίνια, στην ανατολική πλευρά του Αίνου συναντάμε την Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής. Πηγάδι με καθαρό νερό από τα έγκατα του Αίνου ξεδιψάει εδώ πιστούς και επισκέπτες. Γύρω από την Μονή εντοπίζεται ο βιότοπος των άγριων αλόγων του Αίνου.
