Η 21 Φεβρουαρίου είναι παγκόσμιος ήμερα μητρικής γλώσσας που καθιερώθηκε το 1999 από τη Γενική Συνέλευση της ΟΥΝΕΣΚΟ, με αφορμή τη σφαγή της Ντάκα στις 12 Φεβρουαρίου του 1952, όταν φοιτητές του Ανατολικού Πακιστάν (σημερινού Μπανγκλαντές) ξεσηκώθηκαν για να εμποδίσουν την κατάργηση της γλώσσας τους «Μπενγκάλι» και την υιοθέτηση της επίσημης πακιστανικής «Ουρντού». Η Αστυνομία έπνιξε τη διαμαρτυρία τους στο αίμα. Σκοπός της παγκόσμιας ημέρας μητρικής γλώσσας είναι η διάδοση των λιγότερων ομιλουμένων γλωσσών και η ανάπτυξη της γλωσσικής πολυμορφίας και της πολύγλωσσης εκπαίδευσης .
Από τις περίπου 6.000 γλώσσες που ομιλούνται σήμερα στον κόσμο, οι μισές από αυτές απειλούνται με εξαφάνιση. Πρόκειται για γλώσσες ιθαγενών πληθυσμών χωρίς γραπτή παράδοση και χωρίς επίσημη αναγνώριση στα κράτη όπου ομιλούνται.
Η μητρική γλώσσα ενός λαού δεν είναι απλώς ένα μέσο επικοινωνίας, ένα όχημα μεταφοράς πληροφοριών και γνώσεων, συναισθημάτων και σκέψεων. Είναι συγχρόνως, μια ουσιαστικής σημασίας συνιστώσα πολιτισμικής ταυτότητας. Στην μητρική γλώσσα έχουν γραφτεί διαχρονικά τα βιώματα, οι αξίες και οι αντιλήψεις που έχουν υιοθετηθεί ανά τους αιώνες από μια γλωσσική κοινότητα.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Όσον αφορά στη γλώσσα μας, την ελληνική γλώσσα, απειλείται από γενικευμένη παρακμή και καθολική υπονόμευση. Ενώ ο μέσος ευρωπαίος χρησιμοποιεί περισσότερες από 2.500 λέξεις στην επικοινωνία του και στις εκφράσεις του, ο Έλληνας κατά μέσον όρο χρησιμοποιεί 800 περίπου λέξεις. Οι δε νέοι μας, χρησιμοποιούν ακόμη λιγότερες λέξεις στις εκφράσεις τους. Η κατάσταση είναι ακόμη πιο απογοητευτική στον γραπτό λόγο των πολιτών και στην γραπτή επικοινωνία των Ελλήνων. Η νεολαία, στη συντριπτική της πλειοψηφία όχι μόνο διακρίνεται από μεγάλη λεξιπενία αλλά αντικατέστησε και το ελληνικό αλφάβητο με την αθλιότητα των λεγόμενων ΓΚΡΙΓΚΛΙΣ δηλαδή ελληνικές λέξεις με αγγλικά γράμματα.
Εκεί που η ελληνική γλώσσα ήταν η βάση έκφρασης των επιστημόνων και της διανόησης, κινδυνεύει από γενικευμένη παρακμή και καθολική φτωχοποίηση. Σπάνια βλέπει κανείς ελληνικές επιγραφές στην ίδια την Ελλάδα. Σημαντικά γεγονότα και σπουδαίες εκδηλώσεις ενώ αφορούν και αναφέρονται σε ελληνικό κοινό, αναγγέλλονται όχι στην ελληνική αλλά σε άσχημα και κακοποιημένα πολλές φορές αγγλικά, τη γλώσσα της ιμπεριαλιστικής υπερδύναμης… Η άλωση των λαών παίρνει πολλές μορφές…
Τα αίτια είναι πολλά και εκτίνονται από την παρεχομένη εκπαίδευση έως τα μέσα ενημέρωσης και τηλεθέασης και κόμη μέχρι τις ενδοοικογενειακές σχέσεις.
Ο Ελληνισμός της διασποράς βρίσκεται ακόμη σε δυσκολότερη κατάσταση. Οι διάφοροι εθνικοτοπικοί σύλλογοι, οι ελληνικές κοινότητες, οι ελληνικές οικογένειες της διασποράς, συμβάλουν είτε με παραλήψεις τους είτε με διάφορες επιλογές τους στην φτωχοποίηση και την παραγκώνιση της γλώσσα μας.
Η γλώσσα μας πραγματικά κινδυνεύει και μαζί με τη γλώσσα μας κινδυνεύει βέβαια και ο Ελληνισμός και ιδίως ο Ελληνισμός της διασποράς.
Όλοι είμαστε υπεύθυνοι. Όλοι έχουμε καθήκον να κρατήσουμε ανέπαφη τη γλώσσα μας και την ελληνική υπόστασή μας, γιατί η γλώσσα είναι το κύριο στοιχείο που καθορίζει την ταυτότητα ενός έθνους και μιας φυλής. Το κράτος και η ελληνική πολιτεία, μαζί και όλοι οι ελληνικοί φορείς της διασποράς θα πρέπει να διασώσουμε την γλώσσα μας για να διατηρήσουμε και την εθνική μας υπόσταση και την ελληνική μας ταυτότητα.
Το ελληνικό κράτος και η ελληνική πολιτεία, η ελληνική εκπαίδευση και τα ελληνικά σχολεία, η εκκλησία μας, τα μέσα ενημέρωσης και τηλεθέασης, σύλλογοι και φορείς και πιο πολύ οι γονείς και ακόμη, οι φορείς των Ελλήνων της διασποράς, κοινότητες, εθνικοτοπικοί σύλλογοι, ελληνική εκκλησία της διασποράς και ιδίως οι γονείς και οι οικογένειες των αποδήμων Ελλήνων θα πρέπει επιμένουμε με αποφασιστικότητα και θέληση ώστε να αποκτήσουν οι νέες γενιές σωστά την ελληνική μόρφωση και παιδεία, ώστε όχι μόνο να διατηρηθεί ή μητρική μας γλώσσα αναλλοίωτη, αλλά να αναπτυχθεί και να διαδοθεί. Έτσι μόνο, θα διατηρηθεί και θα αναπτυχθεί και ο πολιτισμός μας και η εθνική μας υπόσταση.
ΛΕΜΕ ΟΧΙ ΣΤΑ ΓΚΡΙΚΛΙΣ
Θα ήθελα να παρακαλέσω φίλους και μη, να δραστηριοποιηθούν εναντίον των λεγόμενων ΓΚΡΙΓΚΛΙΣ. Πρόκειται για ελληνικά με αγγλικά γράμματα. Είναι πραγματικά έκτρωμα γραφής. Κάποιος που δυσκολεύεται στην ελληνική γλώσσα, ας γράφει σε κάποια άλλη γλώσσα αλλά όχι ΓΚΡΙΓΚΛΙΣ. Ας γράφει ελληνικά και ας κάνει λάθει. Ποιος εξάλλου δεν κάνει λάθη.
Ο καθηγητής γλωσσολογίας και νεοελληνικών, ο γνωστός Γεώργιος Μπαμπινιώτης, έχει δηλώσει:
«Εγώ θα έλεγα στον κόσμο που μας ακούει: “τη γλώσσα και τα μάτια σας”. Θα έλεγα ότι σε ημέρες κρίσης θα πρέπει να σκύψουμε σε ό,τι καλύτερο διαθέτει αυτός ο τόπος, που είναι ο πολιτισμός μας, η παράδοση μας και με τον πιο εύγλωττο τρόπο η γλώσσα μας», ανέφερε ο κ. Μπαμπινιώτης και πρόσθεσε:
«Δεν είναι απλό εργαλείο η γλώσσα. Είναι ο πολιτισμός μας, είναι η ιστορία μας, είναι η σκέψη μας, είναι η νοοτροπία μας, είναι η ταυτότητά μας. Πάνω από όλα η γλώσσα είναι αξία». «…Τα greeklish είναι ο καλύτερος δρόμος αποξένωσης από την εικόνα της λέξης. Αυτό μπορεί οι νέοι άνθρωποι να το πληρώσουν ακριβά»
Η ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΓΚΡΙΚΛΙΣ
“Τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει να εκδηλώνεται μία τάση να αντικατασταθεί το ελληνικό αλφάβητο από το λατινικό. Η τάση αυτή γίνεται φανερή κυρίως σε κείμενα παραγόμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές – με χρήστες κρατικές υπηρεσίες ακόμη και Α.Ε.Ι. – σε κείμενα προβαλλόμενα από την τηλεόραση αλλά και από σχετικές προτροπές ξένων ραδιοφωνικών σταθμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η προσπάθεια αυτή, η οποία θα καταφέρει καίριο πλήγμα κατά της ελληνικής σκέψης και όλων των πτυχών του ελληνικού πολιτισμού που εκφράζονται με γραπτά κείμενα, αλλά και των εν γένει ανθρωπιστικών σπουδών, έφτασε μέχρι ν’ απασχολήσει τον Τύπο και ν’ αποτελέσει αντικείμενο ερωτήσεων βουλευτών προς τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Η γλώσσα μας η αρχαιότατη αλλά πάντα σύγχρονη και ζώσα, αυτή η γλώσσα που εμπλούτισε όχι μόνο τη λατινική, αλλά και τις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, που έχει και οπτικά συνδεθεί άρρηκτα με το αλφάβητό της, δεν είναι δυνατό να υποστεί μείωση με την κατάργησή του από εμάς τους ίδιους. Είναι αδιανόητο να δεχθούμε ως Έλληνες τη μεταμφίεση της γραφής μας με την κατάργηση πολλών γραμμάτων της, που δεν πέρασαν στο λατινικό αλφάβητο, και με την αντικατάστασή τους από άλλα υποτίθεται ηχητικώς παραπλήσια γράμματά του.
Όταν άλλοι λαοί, όπως π.χ. Γάλλοι και Ισπανοί, μάχονται ως σήμερα να διατηρήσουν μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια τον τρόπο γραφής των κειμένων τους με το δικό τους αλφάβητο, εδώ, με τη δικαιολογία της δήθεν διευκόλυνσής μας στην παγκόσμια επικοινωνία, επιχειρείται η αντικατάσταση του ελληνικού αλφαβήτου των 2.500 και πλέον χρόνων με το λατινικό. Ως λαός, που μέσα από το ίδιο αλφάβητο της γλώσσας του μετέδωσε τον πολιτισμό σε όλο τον κόσμο, εμείς οι Έλληνες δεν είναι δυνατόν παρά να αρνούμεθα να εγκαταλείψουμε την ιστορική μας γραφή. Όχι μόνο γιατί αχρηστεύεται ένα από τα θεμελιακά στοιχεία του πολιτισμού μας, αποκόβοντάς μας από τις μέχρι σήμερα εκδηλώσεις του, αλλά και γιατί έτσι αγνοείται η σχέση αλφαβήτου και γλώσσας. Μιας γλώσσας που ο τρόπος της γραπτής της απόδοσης έμεινε αναλλοίωτος επί ολόκληρες χιλιετίες ως σήμερα.
Θεωρούμε α ν ό σ ι α αλλά και α ν ό η τ η κάθε προσπάθεια να αντικατασταθεί η ελληνική γραφή στο λίκνο της, εφ’ όσον μάλιστα σε άλλες χώρες ανάλογες απόπειρες μεταβολής του τρόπου γραφής – σε μερικές περιπτώσεις πολύ δυσχερέστερης της ελληνικής – προσέκρουσαν στην καθολική και οργισμένη αντίδραση των λαών των χωρών αυτών. Όπως και επί Ενετών, όταν αυτοί στα μέρη που κυριαρχούσαν προσπάθησαν να αντικαταστήσουν στα ελληνικά κείμενα τους ελληνικούς χαρακτήρες με λατινικούς, έτσι και τώρα θα αντισταθούμε, καλώντας όλους τους συνέλληνες ν’ αντιδράσουν για την εξαφάνιση των ανίερων αυτών σχεδίων ”.
*Ο Γαβριήλ Μανωλάτος είναι Καθηγητής Διεθνούς Οικονομίας και Ανάπτυξης
