Του Γεράσιμου Σωτ. Γαλανού
Την τελευταία μέρα του Αυγούστου του 2018, ανηφόρησα με το αυτοκίνητό μου, στην τοποθεσία Κουλούμι, ακριβώς πριν από τη μεγάλη λάκα των Ομαλών, περιοχή δίπλα στο δημόσιο δρόμο. Ο χώρος πετρώδης και σκληρός, μα δουλεμένος όσο γίνεται, για τα κλήματα, τα ρομπόλικα, που φυτεμένα στη σειρά τοίχιζαν το δρομάκι που κατέληγε στο πόστο του Παναγή του Φραγκιά. Με ένα πλατύ χαμόγελο μας υποδέχτηκε ο φίλος Παναγής, λέγοντάς μου, « ..δεν μπορώ τα νιάτα μου να φέρω πίσω, αλλά μπορώ και φέρνω την αγάπη μου και την καταθέτω κάθε στιγμή εδώ στο νησί μας..».
Η θέα από το Κουλούμι επιβλητική, μου έπαιρναν τα μάτια τα υψώματα και οι κατηφόριες του κάμπου της Κρανιάς και παρόλη τη ηλιακή γάζα που το δειλινό σκορπούσε θολά, διακρίνονταν επιβλητικά το ύψωμα της Αγίας Παρασκευής στο Ξεριζωμένο.
Ο φωτογραφικός φακός μου αποτύπωνε την κάθε στιγμή, την κάθε βλέψη μου, και παράλληλα άκουγα τον Παναγή, που με συγκίνηση έκφραζε τη χαρά του, ότι βρίσκεται στο νησί μας και χαίρεται που το ζει καθημερινά δυναμικά, μέσα από τις όμορφες ασχολίες του.
Αφουγκράστηκα τον Παναγή, τόν πρόσεξα στο λόγο του, άκουσα προσεκτικά τα μελλούμενα σχέδιά του και κατάλαβα, πως, τούτος ο άνθρωπος, δεν θέλει να παραδοθεί στη φθορά του χρόνου, δεν θέλει να αφεθεί στο μελαγχολικό μονοπάτι που ακολουθούν οι περισσότεροι άνθρωποι, καθώς τα χρόνια τους ωριμάσουν σωματικά.
Γεμάτος ζωή και ετοιμότητα, χωρίς να πιέζεται, σκέπτεται πώς θα αδράξει τη χαρά της ημέρας, πώς θα κάνει την ημέρα γιορτή. Φύγαμε από το Κουλούμι και πήγαμε στα Φραγκάτα, στο σπίτι του, όπου εκεί με φιλόξενο πνεύμα και αγάπη μας περίμενε η σύζυγός του, η Τζένη, μια γυναικεία φιγούρα, γλυκιά και αρχοντική.
Άρπαξα την ευκαιρία να μάθω περισσότερα για τον φίλο Παναγή, να ανακαλύψω τα μυστικά του και να τον πιέσω να ξετυλίξει της ζωής του το νήμα έως τα σήμερα.
Πιάσαμε την κουβέντα και συγχρόνως επισκεπτόμαστε τους βοηθητικούς χώρους της οικίας του, τις αποθήκες του και κείνος χωρίς εγώ να τον κόβω στη λεκτική του ορμή, μου έλεγε τόσα και τόσα όμορφα και χαρούμενα.
Γεννήθηκε στις 21 του Οκτωβρίου 1937, δηλαδή την άλλη μέρα από την εορτή του Αγίου Γερασίμου. «Ο πατέρας μου, δεν άφησε τη μαμή να με «βγάλει» στις 20 του μηνός Οκτωβρίου, για να μη με ονομάσει Γεράσιμο, … βλέπεις ήθελε να «βγάλει» το όνομα του πατέρα του…». Μεγάλωσε ο Παναγής σε μια εργατική οικογένεια με αδέλφια, τη Νιόβη, τον Ανδρέα, τη Διαμάντω, χρόνια όμως δύσκολα και ταλαίπωρα από πολέμους και σεισμούς. Τα παιδικά του χρόνια στο χωριό, στα Φραγκάτα του, ήταν σκληρά, ήταν πέτρινα, μα ποτέ δεν στάθηκαν εμπόδιο να ξεχάσει τις ρίζες του, το χωριό του, κι ας λείπει χρόνια στην Αυστραλία.
Στα 1951 τόλμησε να φύγει από το χωριό του, να αφήσει πίσω τη μίζερη καθημερινότητα της κοιλάδας των Ομαλών, και να αναζητήσει μια εργατική εικόνα, που να τον εκφράζει, στο Αργοστόλι. Δούλεψε ως μαθητευόμενος επιπλοποιός στο επιπλοποιείο του Χρήστου Μωραΐτη. Έμαθε να λουστράρει τα έπιπλα, να τα επιδιορθώνει με πολλή προσοχή. Παρόλο που τα πράγματα πήγαιναν καλά, πρόβαλε μια μέρα το ΙΚΑ στο κατάστημα του Μωραΐτη και όπως ο Παναγής ήταν αδήλωτος στην εργασία του, αναγκάστηκε να φύγει και να αναζητήσει αλλού μια άλλη εργατική απασχόληση.
Ο Σεισμός του 1953, τον βρήκε στα μεσαία του ταρακουνήματα, την Τρίτη στις 11 του Αυγούστου, στο σπίτι του Βασίλη Φραγκιά στο Αργοστόλι. Η οικία χτυπήθηκε από τον Εγκέλαδο, καθώς και ο Παναγής πλακώθηκε και ένιωσε το χτύπημα στο πόδι του, αλλά ευτυχώς αυτό ξεπεράστηκε.
Καθώς ο τρομερός σεισμός έβγαζε τη μανία του, την καταστροφική, γεννήθηκε ένας σωσμός, που εστίαζε αρχικά στην ξενική και ελληνική βοήθεια της αποκατάστασης των πληγωμένων νησιών. Μέσα σε αυτές τις ποικίλες δράσεις αποκατάστασης των νησιών δημιουργήθηκαν από τη Βασίλισσα Φρειδερίκη, ανά περιοχές Σχολές Οικοδομικής και Ξυλουργικής, για να μαθητεύσουν νέοι του νησιού και να εργαστούν πάνω στο φτιάξιμο των νέων ξυλόπηκτων σπιτιών.
Ο Παναγής Φραγκιάς μαθήτευσε δωρεάν για τρεις μήνες, όπως και άλλοι πολλοί, σε μια τέτοια Σχολή της Βασίλισσας, που ήταν πίσω από το μοναστήρι του Αγίου Γερασίμου στα Ομαλά, με δασκάλους, τον Γιαννάκη και τον Πεφάνη.
Έπειτα από την εκπαίδευση αυτή, ο Παναγής, με δώρο τα 29 εργαλεία που τους έδωσαν από την Σχολή, ένιωθε ότι η ζωή ξανοίγεται μπροστά του και πάλι δυνατή, αναζήτησε το μεροκάματο σε οικοδομικές εργασίες στο Αργοστόλι. Συνεργάστηκε με τον εργολάβο Χρήστο Αντωνάτο, ο οποίος ήταν από τους βασικούς της ανοικοδόμησης του νησιού τη μετασεισμική περίοδο. Ο Παναγής ήταν ανοικτομάτης, πάνω στη δουλειά του, εύστροφος, επιμελής και κεφάτος στη δημιουργία του και σύντομα ανέλαβε κύριος εργοδηγός σε πολλά έργα που έγιναν στο νησί μας μετά τους σεισμούς. Με χαμόγελο ικανοποίησης θυμάται, πως, τέτοια έργα που πέρασαν από τα χέρια του, ήταν : Η καθολική Εκκλησιά στο Αργοστόλι, η οικία του Ανδρέα Καππάτου, η σημερινή Alfa Bank , το μεγάλο σπίτι του Σπύρου Τετενέ στο Αργοστόλι πίσω από τη Φιλαρμονική και άλλα πολλά …
Στα 1959 κατετάγη στο Λιμενικό Σώμα και όταν απολύθηκε έπιασε εργασία στην κατασκευή του κτηρίου της Ατομικής Ενέργειας του Δημόκριτου στην Αθήνα με εργολάβο τον Ελευθέριο Χαραλαμπόπουλο. Μα ο Παναγής Φραγκιάς, δεν ησύχαζε σε ήρεμους εργατικούς τόνους, ήθελε δύναμη στους παλμούς της ζωής, ήθελε να ξανοιχτεί στο πέλαγος των βιωμάτων, που ορίζουν το διαφορετικό και το έντονο.
Πήρε την απόφαση να βρεθεί στην Αυστραλία το 1963 και να αντιμετωπίσει τη διαφορά της βιοτικής και εργατικής εικόνας με την ελληνική πραγματικότητα , που μηχανοποιημένη υπάρχει έως και σήμερα σε αυτήν την ήπειρο. Ο Παναγής θα μπει μέσα σε όλα, όπου χρειάζονταν δουλειά, θα σταθεί ως οικοδόμος, θα δουλέψει στο λιμάνι του Σύδνεϋ και αυτή τη χρονιά θα γνωρίσει τη σύζυγό του, την Τζένη Σκλάβου, και θα αποκτήσουν μαζί οικογένεια, απογόνους, οι οποίοι συνεχίζουν επάξια την πορεία του πατέρα τους, του Παναγή.
Τόλμησε ο Παναγής Φραγκιάς, εκεί στην Αυστραλία, να φτιάξει ένα ελληνικό μαγαζί, να φτιάξει ένα πόστο που, και Έλληνες να συνάζει να είναι η εργασία του, αλλά και την Ελληνική ταυτότητα να δίνει στους ξένους. Με εικόνες και τρόπους ελληνικούς, για να υπάρχει ταυτότητα, ο Παναγής κράτησε επάξια για πολλά χρόνια την επιχείρησή του εκεί στην Αυστραλία, με αποτέλεσμα να αφήσει ένα λαμπρό όνομα και μια κληρονομιά στα παιδιά του.
Η επιχείρησή του έγινε στέκι και πέρασμα για πολλούς επωνύμους Έλληνες και ξένους, καθώς και για άτομα κυβερνητικά της ευρύτερης περιοχής του Σύδνεϋ. Βασικός σκοπός του Παναγή ήταν να κρατήσει δεσμούς ελληνικούς και να προβάλει την πατρίδα μας στο ιδιαίτερο αυτό μέρος του κόσμου.
Πόσοι και πόσοι δεν πέρασαν από την επιχείρησή του, πόσες φορές δε σύναξε το ελληνικό στοιχείο, πόσες φορές δεν έγιναν γιορτές γεμάτες Ελλάδα στο κατάστημά του, και τόσα άλλα που κράτησαν την ελληνική πατρίδα στο εξωτερικό.
Ο Παναγής δεν έμεινε αμέτοχος και προς τα κοινά της Ελληνικής Κοινότητας της περιοχής του Σύδνεϋ, έγινε Επίτροπος και Αντιπρόεδρος στην Ορθόδοξη εκεί Κοινότητα, συμμετείχε πολύ στο φτιάξιμο της Ορθόδοξης Εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεράσιμο του νησιού μας, στήριξε οικονομικά την κάθε ανάγκη με το δικό του μοναδικό τρόπο, τού να πείθει και να οδηγεί το ανθρώπινο δυναμικό προς την καλή δημιουργία και πρόοδο.
Πέρασαν τα χρόνια και ο Παναγής, καθώς και η αγαπητή σε όλους μας, Τζενούλα, τήρησαν την υπόσχεσή τους να γυρίζουν στο νησί μας, να μη μείνουν μόνιμα στην ξενιτειά. Αν και οι υποχρεώσεις τους κρατούν ακόμη εκεί, σαν τα χελιδόνια έρχονται το μισό χρόνο στα Φραγκάτα, στην Κεφαλονιά τους.
Το σπίτι τους ανοικτό και χαμογελαστό για κάθε περαστικό.
Λίγο πριν αρχίσει το ζεύκι και γιομίσουμε τη γαστέρα μας, στο μεγάλο μπαλκόνι του σπιτιού τους, στα Φραγκάτα, με τα θαυμάσια μαγειρέματα της Τζένης, ακολούθησα τον Παναγή στις αποθήκες του, για να πιάσει το κρασί. Ξαφνικά, ένας άλλος κόσμος ξανοίχτηκε μπροστά μου, ένας κόσμος γεμάτος από στάρια, κρασιά και μέλια, φετινής παραγωγής του.
Κατάλαβα πως ο Παναγής, στα όνειρά του εκεί στην Αυστραλία, ζει με την Κεφαλονιά στο μαξιλάρι του. Φροντίζει την περιουσία του, με τους σέμπρους του ολοχρονικά, φροντίζει τις δουλειές του στη Κεφαλονιά από μακριά και όταν έρχεται εδώ συνεχίζει να παλεύει μόνος του και να χαίρεται τη ζωή, για να ισοπεδώνει την κάθε μέρα και να έχει αυτός το λόγο της ύπαρξής του.
Αποθήκες με πλήθος παλιά εργαλεία, «αποθήκες ταλαίπωρου λαού», που δείχνουν το κόπο και το μόχθο, ιδίως των παλαιοτέρων, αφού τα παλιά εργαλεία τακτοποιημένα στη σειρά, σου θυμίζουν την παλιά εποχή. Ό,τι θέλεις να βρεις, ό,τι παλιά λαογραφική εικόνα θέλεις να σχηματίσεις, υπάρχει εκεί μέσα το υλικό, στις αποθήκες του Παναγή, υλικό που σε πάει από μόνο του στα παλιά βιωματικά παρελθόντα των πατέρων μας.
Στρωθήκαμε για φαγητό, το φεγγάρι μισόπλεε στα γκριζόσκουρα του ουρανού χρώματα και παιχνίδιζε με τον Αίνο μας.
Πήραμε να μιλήσουμε για την Ελλάδα και την μοίρα της, για την πατρίδα δυο λόγια σε σχέση με την άλλη πατρίδα του εξωτερικού. Είπαμε πολλά και διάφορα, μα πάντα πρόβαινε δυναμικά ο λόγος του Παναγή, πατριωτικός και ελληνικός, χωρίς φόβο, απεναντίας γεμάτος ιστορία, βίωμα και ειλικρίνεια.
Είναι αλήθεια, πως, στην εποχής μας, για τούτη την πατρίδα, αν κάμεις να την υπερασπιστείς, σου προσδίδουν, στο δήθεν νόημα της Δημοκρατίας, κάτι κατηγόριες, όπως εθνικιστής και φασίστας.
Αν μιλήσεις για Σολωμό, για Ελύτη, για Παλαμά και Σεφέρη, κινδυνεύεις να χαρακτηριστείς οτιδήποτε άλλο, παρά Έλληνας, που αγαπά την πατρίδα του. Ο Παναγής έχει θάρρος, έχει πατριωτισμό γνήσιο, εκφράζει τις άβολες αλήθειες που όλοι φοβόμαστε, δεν φοβάται να συγκρουστεί και να υπερασπιστεί τους θεσμούς, την πατρίδα, την αλήθεια, ιδίως την αλήθεια αυτή που είναι καταστάλαγμα ζωής και πείρας μέσα στο είναι του.
Βράδιασε… λύσαμε την όμορφη φιλόξενη βραδιά, που εκτός από τον Παναγή και τη γυναίκα του, τη Τζένη, ήταν μαζί στο ζεύκι και τα δυο του ανίψια, η Άννα και ο Γιώργος. Μολάραμε με τη γυναίκα μου, με το ρομπόλικο κρασί στα χείλη άσβεστο από άρωμα, για το Ληξούρι. Σκεφτόμουν στο δρόμο, ακούγοντας μουσική, πόσο ευτυχισμένος είναι ο άνθρωπος, που ζει, όπως ο Παναγής ο Φραγκιάς, με Θεό και αλήθεια που εκφράζεται από μέσα του. Το σύνθετο και το ποικίλο, αν δεν ξέρεις να τα ελέγξεις, σε ξανοίγουν κοροϊδεύοντας, πως ζεις και πράττεις. Το απλό όμως, της καρδιάς, αν είναι οδηγημένο από το νου, σου δίνει το όμορφο, το ευχάριστο, το εναρμόνιο στη ζωή μέσα σε δημιουργική ύπαρξη. Αυτό το απλό σε όλα είναι το αυθεντικό και συγκρουόμενο για τους άλλους, που διαθέτει ειλικρινά ο φίλος Παναγής Φραγκιάς.
