Του Μάκη Φόρτε
Αφορμή γι’ αυτό το κείμενο είναι τα όσα διαδραματίζονται στην κορύφωση της τουριστικής περιόδου στην Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο με την περιβαλλοντική διαχείριση και ειδικότερα την διαχείριση των απορριμμάτων. Την καταδίκη του Δημάρχου και του Αντιδημάρχου Κέρκυρας για τη λειτουργία του ΧΥΤΑ στο Τεμπλόνι, την εμπλοκή ακόμη και των ΜΑΤ για τη λειτουργία του ΧΥΤΑ της Λευκίμης και ταυτόχρονα τους σωρούς των σκουπιδιών σε κάθε σημείο του νησιού. «Υγειονομική βόμβα» χαρακτηρίστηκε και όχι άδικα, από τους αρμόδιους η κατάσταση με τα απορρίμματα στη βουλή, ενώ οι αποκρουστικές εικόνες με τους σωρούς των σκουπιδιών στους δρόμους και η αστυνομοκρατία στον …τουριστικό Νότο της Κέρκυρας κάνουν τον γύρο σε όλα τα Ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης.
Την ίδια ώρα στη Ζάκυνθο αποσύρονται όλες οι γαλάζιες σημαίες με αιτία τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων και σωρευτικά και επιβαρυντικά την προβληματική διαχείριση των απορριμμάτων με τις δυσφημιστικές εικόνες στους δρόμους του νησιού.
Αναπόφευκτα λοιπόν γίνεται ο συνειρμός ότι θα βιώναμε ανάλογες καταστάσεις στην Κεφαλονιά αν το θέμα των απορριμμάτων δεν είχε λυθεί με πρωτοποριακό για την Ελλάδα τρόπο από τη δεκαετία του’80 και αδιάλειπτη προσπάθεια τα επόμενα χρόνια για να γίνει το σύστημα διαχείρισης με τη Διαδημοτική (Επιχείρηση Καθαριότητας και Προστασίας Περιβάλλοντος Κεφαλονιάς) συνείδηση στους πολίτες και να τελειοποιηθεί στο πλέον αποτελεσματικό επίπεδο!
«Το δεδομένο» και …«το αυτονόητο»
Αυτό λοιπόν το σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κεφαλονιά σήμερα μπορεί να είναι δεδομένο, αλλά για κάποιους είναι …αυτονόητο!
Αλλο όμως «δεδομένο» και άλλο «αυτονόητο»…
«Το δεδομένο» αποτελεί σήμερα μέρος της ζωής και της περιβαλλοντικής κουλτούρας του Κεφαλονίτη και σημείο αναφοράς στην Ελληνική Αυτοδιοίκηση, δεν ήλθε εξ ουρανού και κατακτήθηκε με πολλή προσπάθεια στην πορεία του χρόνου.
«Το αυτονόητο» αντίθετα κρύβει πολιτική υστεροβουλία για υποτίμηση των προσπαθειών και των όσων κατακτήθηκαν από την αυτοδιοίκηση (αιρετούς και εργαζόμενους) και τους πολίτες.
Και για να το πω πραχτικά, «το δεδομένο» είναι τόσο …«αυτονόητο» που φτάνει μέχρι το σημείο να δηλώνεται μετά λόγου γνώσεως ότι «ευτυχώς εγώ στην Κεφαλονιά το θέμα των σκουπιδιών ΤΟ ΕΧΩ λύσει προ πολλού»!
Αναπόφευκτα, λοιπόν, επαναφέρονται στη μνήμη γεγονότα και εικόνες από το πρόσφατο παρελθόν στο νησί μας, την ίδια ώρα που διαχέεται η λογική του αυτονόητου κάτι σαν …«έλα μωρέ και τι έγινε δηλαδή;» ενταγμένη στο μηδενισμό του «για όλα φταίνε οι προηγούμενοι».
Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι με τη λογική του «αυτονόητου» υπονομεύεται το σήμερα και διακυβεύεται το μέλλον.
Να γυρίσουμε λοιπόν λίγο πίσω στο χρόνο, στη δεκαετία του ’80.
Τότε που στο Αργοστόλι, το καλοκαίρι του 1980, τα παντός είδους απορρίμματα της πόλης ριχνότανε «χύμα» στο Δημοτικό σκουπιδότοπο στη Λαγκάδα (από το 1965 περίπου).
Ο Δήμος κατά διαστήματα έκαιγε τα σκουπίδια και όταν φυσούσε προς το Αργοστόλι ο τοξικός καπνός έπνιγε την πόλη, ενώ αν φυσούσε αντίθετα έπνιγε τα γειτονικά χωριά.
Εκείνο το καλοκαίρι που ξεσηκώθηκαν οι κάτοικοι από τα γύρω χωριά Διλινάτα, Φαρακλάτα, Δαυγάτα, απαιτώντας την απομάκρυνση της χωματερής στη Λαγκάδα και δεν άφηναν τα απορριμματοφόρα του Δήμου να αδειάζουν τα σκουπίδια.
Οσες μέρες κράτησε η κινητοποίηση των κατοίκων των χωριών, το Αργοστόλι είχε γεμίσει από σκουπίδια για πρώτη και τελευταία φορά στην ιστορία του.
Και όταν ο αείμνηστος Μαρίνος Κοσμετάτος, ο τότε Δήμαρχος, οδηγήθηκε για τη λύση της Παλοστής που είχε επιλεγεί από τη Νομαρχία, η ανακούφιση ήλθε όχι μόνο για τους Φαρακλοδιλινάδες αλλά και τους Αργοστολιώτες.
Ηταν η εποχή που η Κεφαλονιά ήταν μια απέραντη χωματερή και κάθε χωριό είχε και τον δικό του σκουπιδότοπο.
Κάπως έτσι το 1985 ο Αλέκος Καλαφάτης στην πρώτη θητεία του ως Δήμαρχος Αργοστολίου, συνέλαβε και υλοποίησε την πρωτοποριακή για την Ελλάδα Διαδημοτική Επιχείρηση Καθαριότητας και Προστασίας Περιβάλλοντος Κεφαλονιάς, που ακόμα και σήμερα αποτελεί εμβληματική Δημοτική Επιχείρηση για την Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση με την στήριξη του τότε Δημάρχου Ληξουρίου Μάκη Θεοτοκάτου και των περισσοτέρων από τις 68 Κοινότητες.
Η Διαδημοτική αποτελεί σταθμό (ίσως και το μεγαλύτερο) στην ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κεφαλονιά.
Πέρασαν, η αλήθεια είναι, κάποια κρίσιμα χρόνια για να καθιερωθεί η Διαδημοτική στη συνείδηση των πολιτών αλλά και των αιρετών, με αρκετές παλινωδίες και αμφισβητήσεις.
Τελικά στη δεύτερη θητεία του Αλέκου Καλαφάτη (1991 – 1994) η Διαδημοτική ολοκληρώθηκε οργανωτικά και έγινε μέρος της συλλογικής προσπάθειας που εξελισσόταν εκείνη την περίοδο για την ανάπτυξη της Κεφαλονιάς.
Η ολοκλήρωση του οργανωτικού μοντέλου της Διαδημοτικής ήλθε στην πρώτη δικιά μου τετραετία με τις πέντε τελευταίες Κοινότητες να εντάσσονται στην Επιχείρηση. Για την ιστορία, η τελευταία κοινότητα που εντάχθηκε στην Διαδημοτική ήταν τα Ομαλά το 1996, της οποίας ο χώρος ανεξέλεγκτης ταφής των απορριμμάτων αποκαταστάθηκε πολύ αργότερα με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2007-2013.
Και δεν σταματήσαμε εκεί. Ακολούθησε η οργάνωση της λειτουργίας του στόλου της Διαδημοτικής στον δικό της υποδειγματικό ιδιόκτητο χώρο στη ΒΙΠΕ και του σκουπιδότοπου της Παλοστής σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) από τους πρώτους στην Ελλάδα.
Την ίδια εποχή που στην Κεφαλονιά οργανώναμε και διαχειριζόμαστε ένα υποδειγματικό μοντέλο για τα απορρίμματα, στα άλλα Επτάνησα η προσπάθεια της Κεφαλονιάς αντιμετωπιζόταν από το ντόπιο πολιτικό δυναμικό με σκεπτικισμό και κάποιες φορές με σαρκασμό του τύπου «με τα σκουπίδια ασχολείστε;».
Οι εκάστοτε Κυβερνήσεις όλα αυτά τα χρόνια ασχολήθηκαν «εκ του μακρόθεν» και «αφ’ υψηλού» με το πρόβλημα των απορριμμάτων στη Ζάκυνθο και στην Κέρκυρα (και όχι μόνο) επειδή «έκαιγε». Γι’ αυτό και το ξαφνικό ενδιαφέρον των τότε Κυβερνώντων από τα έδρανα σήμερα της αντιπολίτευσης με την κατάθεση αλλεπάλληλων ερωτήσεων στη Βουλή, είναι το λιγότερο υποκριτικό.
Το Μάιο του 1996, ως μέλος του ΔΣ της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος (ΚΕΔΚΕ) μαζί με το Νίκο Φραντζή επίσης μέλος του ΔΣ και Πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος, φέραμε στην Κεφαλονιά και οργανώθηκε Συνέδριο της Αυτοδιοίκησης υπό την προεδρεία του τότε Δημάρχου της Αθήνας Δημήτρη Αβραμόπουλου για την διαχείριση των απορριμμάτων με τεράστια επιτυχία και συμμετοχή από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ενωση ως τιμή στο νησί μας για την πρότυπη διαχείριση των απορριμμάτων.
Ηταν την ίδια χρονιά που πετύχαμε σε χρόνο ρεκόρ την ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα, την κατασκευή και λειτουργία της αποχέτευσης της Λάσσης, σαν συνέχεια των δύο άλλων μεγάλων έργων για την προστασία του περιβάλλοντος στην Κεφαλονιά των Βιολογικών Καθαρισμών Αργοστολίου και Ληξουρίου από τους πρώτους στην Ελλάδα, στις δημαρχίες του Αλέκου Καλαφάτη και του Γιώργου Φιλιππάτου με την ανεκτίμητη βοήθεια του τότε Υπουργού Νίκου Λιναρδάτου.
Αργότερα προστέθηκε ο Βιολογικός της Σάμης στη Δημαρχία του αξέχαστου Γεράσιμου Αρτελάρη με την προοπτική να πάρει και τα λύματα της Αγίας Ευφημίας που σχεδίαζε ο τότε Δήμαρχος Πυλαρέων Μάρκος Κοτσιλίνης και δυστυχώς ακόμη δεν έχει υλοποιηθεί. Η εικόνα συμπληρώνεται με το Βιολογικό Σκάλας – Πόρου που την ίδια εποχή ξεκίνησε με την αμέριστη φροντίδα των τριών Δημάρχων Ανδρέα Ζαπάντη, Μάκη Μεταξά και Κώστα Ζαπάντη, αλλά σέρνεται χρόνια τώρα και ας ελπίσουμε να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του χρόνου κίνδυνο και να αποφευχθεί ο καταλογισμός της τεράστιας δαπάνης (γύρω στα 12 εκατομμύρια ευρώ) και τέλος με το Βιολογικό της πλέον αναπτυσσόμενης τουριστικά περιοχής της Λειβαθούς που όμως εξαφανίστηκε από τους σχεδιασμούς τα τελευταία χρόνια.
Οι πρωτοποριακές δράσεις για τη διαχείριση των απορριμμάτων συνεχίστηκαν σε όλη τη διάρκεια της δεκαετία του ’90. Με το φίλο και συνάδελφο Δήμαρχο της Ιθάκης Τηλέμαχο Καραβία όταν πήραμε μια πρωτοποριακή απόφαση για τα δεδομένα της τότε εποχής, να έρχονται τα απορρίμματα του αδελφού νησιού της Ιθάκης στο ΧΥΤΑ της Κεφαλονιάς. Στο Αιγαίο ακόμα και τώρα ψάχνονται πως το πετύχαμε… Σήμερα μπορεί να θεωρείται ήσσονος σημασίας και σίγουρα αυτονόητο γεγονός η μεταφορά των απορριμμάτων της Ιθάκης στην Κεφαλονιά, αλλά σίγουρα …μόνο τέτοιο δεν είναι.
Και βέβαια συνεχίσαμε την επένδυση στον εξοπλισμό με νέα απορριμματοφόρα και μηχανήματα, έτσι που ακόμα και σήμερα να χρησιμοποιούνται οχήματα από το 1996 και ο στόλος της σημερινής ΕΔΑΚΙ να στηρίζεται σε απορριμματοφόρα της πρωτοπόρου επιχείρησης των ΟΤΑ της Κεφαλονιάς, της Διαδημοτικής.
Και δεν μπορώ να μην αναφέρω σε αυτό το κείμενο με πολλή μεγάλη ευγνωμοσύνη τον αξέχαστο φίλο και συνεργάτη Γιώργο Σιμάτο που από το 1999 που του εμπιστεύτηκα την Διαδημοτική μέχρι και την τελευταία ημέρα της θητείας μου στις 31/12/2006 ούτε στιγμή δεν με διάψευσε για την εμπιστοσύνη που του είχα δείξει και την ευδόκιμη ολοκλήρωση μιας 12χρονης θητείας του και στην Δημαρχία του Γιώργου Τσιλιμιδού όταν και έγινε με συνέπεια η ολοκλήρωση του μοντέλου της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Και ακόμη δεν μπορεί να μην γίνει αναφορά:
α) Στο λειτουργικό άλμα της Διαδημοτικής με την ανακύκλωση και τις πρωτοποριακές για την εποχή πρωτοβουλίες με την διάθεση ειδικών οχημάτων και μηχανημάτων πλύσης των κάδων, μεταφοράς λυμάτων (το πρώτο στην Κεφαλονιά), καθαριότητας των ακτών και αποφρακτικού μηχανήματος.
Αυτονόητα πράγματα θα πουν κάποιοι σήμερα εκ του ασφαλούς …αλλά με τεράστιο κόπο κατακτηθέντα.
β) Στη συνεχή και αδιάλειπτη ανανέωση του στόλου των οχημάτων και των μηχανημάτων και τη συνεχή βελτίωση των εγκαταστάσεων στην Παλοστή με αποκορύφωνα το έργο της επέκτασης του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Κεφαλονιάς με τις πρωτοποριακές εγκαταστάσεις διαμόρφωσης και στεγανοποίησης της λεκάνης απόθεσης, τα έργα συλλογής και επεξεργασίας των στραγγισμάτων και τα έργα διαχείρισης βιοαερίου με χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής.
γ) Πως με όλα αυτά τα πρωτοποριακά εφόδια και ακόμη την εξαιρετική φήμη που είχε αποκτήσει σε όλη την Ελλάδα το σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κεφαλονιά και η Διαδημοτική, επιχειρήσαμε μια μοναδική στη Ελλάδα καμπάνια με το σύνθημα «Κεφαλονιά το Καθαρότερο Νησί» που κατέστησε την Κεφαλονιά συνώνυμη της Προστασίας του Περιβάλλοντος στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση και έκανε υπερήφανους όλους τους Κεφαλονίτες γιατί ήταν μια μεγάλη αλήθεια που πολλοί μας είχαν ως πρότυπο και προσπάθησαν να αντιγράψουν.
δ) Στη μεγάλη, την τεράστια προσφορά των εργαζομένων στη Διαδημοτική που δίχως αυτούς τίποτα (στην κυριολεξία τίποτα) δεν θα είχε επιτευχθεί. Το αντίθετο θα ήταν τεράστιο ιστορικό, πολιτικό και ηθικό λάθος, αν μια ιστορική αναφορά στη διαχείριση των απορριμμάτων στην Κεφαλονιά τις τέσσερεις τελευταίες δεκαετίες δεν περιελάμβανε την προσφορά των εργαζομένων.
Η βαριά παρακαταθήκη του περιβαλλοντικού πλεονεκτήματος της Κεφαλονιάς
Σε μια εποχή που συνηθίζεται να μηδενίζονται τα πάντα προκειμένου να μετατεθούν ευθύνες για το σήμερα στους …«προηγούμενους», χρειάζεται να θυμόμαστε το πώς κατακτήθηκαν αυτά που σήμερα θεωρούμε αυτονόητα για την διαχείριση των περιβαλλοντικών θεμάτων, γιατί αυτό συμβάλει στην κατάκτηση περιβαλλοντικής συνείδησης απαραίτητου παράγοντα για να υπάρχει συνεχής και αδιάκοπη εγρήγορση για τα περιβαλλοντικά ζητήματα.
Αξιολογώντας, λοιπόν, όλα όσα αναφέρθηκαν, τρομάζει και μόνο η ιδέα ότι στην Κεφαλονιά θα μπορούσε να βιώναμε τις σημερινές εικόνες της Κέρκυρας και της Ζακύνθου, αν έλλειπαν τα όσα πρωτοποριακά για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών ζητημάτων έγιναν στο νησί μας τις 10ετίες του ’80, του ’90 και του ’00, και τα οποία σήμερα αποτελούν ακριβή παρακαταθήκη για να διατηρήσουμε και να βελτιώσουμε το περιβαλλοντικό μας πλεονέκτημα.
Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για την διαχείριση των απορριμμάτων στην Κεφαλονιά και αμείλικτα δίπλα μας υπάρχουν «Υγειονομικές Βόμβες» σαν αυτές που βιώνουν η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος, χρειάζεται να είμαστε υπερήφανοι γι’αυτό που εμείς διαθέτουμε και να υπάρχει συνεχής προσπάθεια
Η σημερινή διάδοχη της Διαδημοτικής κατάσταση, η ΕΔΑΚΙ, θέλοντας και μη λειτουργεί με το βαρύ φορτίο της ιστορικής της κληρονομιάς οφείλοντας να συνεχίσει το ίδιο αξιόπιστα, στους δρόμους που άνοιξε η εμβληματική Διαδημοτική.
Υστερόγραφο: Οσον αφορά την πρόσφατα εγκριθείσα από τον Περιφερειάρχη Θόδωρο Γαλιατσάτο πρόταση του Δήμου Κεφαλονιάς για ένταξη στο ΕΣΠΑ της πρότασης «ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΔΗΜΟΥ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑΣ» καταρχήν είναι ιδιαίτερα σημαντική και βρίσκεται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του περιβαλλοντικού πλεονεκτήματος που έχει κατακτηθεί στην Κεφαλονιά από την δεκαετία του ’80. Ομως το πλήθος των ερωτημάτων που τη συνοδεύουν, όπως για παράδειγμα με το αν συμβαδίζει η εγκατάσταση της δραστηριότητας σε δημοτική έκταση στην περιοχή της ΒΙΠΕ Αργοστολίου με τις χρήσεις γης της συγκεκριμένης ΖΟΕ, ελπίζω ότι θα απαντηθούν στο ΔΣ την ερχόμενη Δευτέρα για να μην υπάρξουν προβλήματα στην υλοποίησή της.
