Του Γεράσιμου Γαλανού
Θα ήταν ευχής έργο αν το 2018 κηρυχθεί έστω και τώρα για την Κεφαλονιά «Έτος Ιάκωβου Πυλαρινού – (1718-2018) – 300 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου ιατρού», μια και συμπληρώνονται φέτος τα 300 χρόνια από το θάνατο του μεγάλου ιατρού, Ιάκωβου Πυλαρινού, ο οποίος πρωτοστάτησε για το θέμα του εμβολιασμού της ευλογιάς.
Ο Ιάκωβος Πυλαρινός, γιός του Δημητρίου και της Διαμάντως, γεννήθηκε το 1659 στο Ληξούρι της Κεφαλληνίας. Σπούδασε Νομικά και Ιατρική στην Πάδοβα , όπου το 1688 πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα. Χρημάτισε διαδοχικά αρχίατρος του διοικητή της Κρήτης Ισμαήλ πασά, γιατρός του ηγεμόνα της Βλαχίας Κατακουζηνού, αρχίατρος του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας, γιατρός του στόλου του Φραγκίσκου Μοροζίνι και αρχίατρος του ηγεμόνα της Σερβίας και, τέλος εργάστηκε ως ιδιώτης γιατρός στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη (εκεί, και ως πρόξενος της Ενετίας), στο Χαλέπι και στην Αλεξάνδρεια. Όλα αυτά τα ταξίδια του έδωσαν την αφορμή να γράψει βιβλίο των εντυπώσεών του και περιηγήσεων το οποί έμεινε ανέκδοτο και χάθηκε από ότι φαίνεται.
Μετά από πολλές περιπλανήσεις εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και ασχολήθηκε με τη μελέτη του ευλογιασμού από το 1701. Εκεί εφάρμοσε στην πράξη τη μέθοδό του αλλά την έκδοσε στην Βενετία το 1714, ένα έτος έπειτα από την ανακοίνωση του άλλου Έλληνα γιατρού Τιμόνη. Η μονογραφία του Πυλαρινού έχει τον τίτλο «Nova et tuta Variolas Excitandi per Transplantationem Methodus; Nuper inventa & in usum tracta: Qua rite perasta, immunia, in posterum praeservantum ad hujusmodi contagio Corpora,δηλαδή : «Νέα και ασφαλής μέθοδος της ευλογιάς δια μετεμφυτεύσεως, Νεωστί εφευρεθείσα και εις χρήσιν αχθείσα ήτις ορθώς του λοιπού τα σώματα φυλάσσει απρόσβλητα από τοιαύτης μολύνσεως».
Ο Πυλαρινός δημοσίευσε το άρθρο στο περιοδικό Philosophical Transactions, vol. XXIX, London 1714- 1716 No 339, σ 393-399. Η εργασία αυτή αναδημοσιεύτηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες, στη Νυρεμβέργη το 1718 και στο Λέιντεν της Ολλανδίας το 1721.
Το 1717 δημοσίευσε στη Βενετία, στα ιταλικά, το έργο Medecina diffesa, δηλαδή «Ιατρική αμυνόμενη»,ως απάντηση στο έργο του πασίγνωστου ιατρομαθηματικού Ιωσήφ Γαζάλα «Ο κόσμος απατώμενος από των ψευδοϊατρών».
Ο Γεώργιος Δεστούνης στα «Κεφαλληνιακά» Αθήνα 1968, σ. σ. 114-121, γράφοντας για τη διάλεξη που έδωσε το 1928 για τον Ιάκωβο Πυλαρινό, λέει: «.. Εις πάντας είναι γνωστό ότι η ιστορία της Ιατρικής του ΙΗ΄ αιώνος πλουτίζεται με την ωραία ανακάλυψιν του εμβολιασμού.
… Αλλ’ εις ποίον οφείλεται η ανακάλυψις του πρώτου εμβολιασμού; Κοινώς πιστεύεται ότι εισηγητής αυτού είναι ο περίφημος Αγγλος Edouard Jennerτω 1796. Εις ολίγους είναι γνωστόν, ότι ο εμβολιασμός απετελεί αρχαιοτάτην λαϊκήν μέθοδον προφυλάξεως κατά της ευλογίας τόσον εις την Κίναν, όσον και εις την Ασίαν και την Ελλάδα, χώρας τας οποίας ελυμαίνετο ανέκαθεν η ευλογία. Αλλ’ εις ολιγώτερους ακόμη είναι γνωστό, ότι δυο Έλληνες ο Ιάκωβος Πυλαρινός και ο Εμμανουήλ Τιμόνης είναι εκείνοι , οι οποίοι εισηγήθησαν εις τον επιστημονικόν κόσμον την λαϊκήν αυτήν μέθοδον την δεισιδαιμονικήν και μαγικήν, την οποίαν απεδέχθησαν ως τελεσφόρον και σωτηρίαν. Και είναι αληθές, ότι αλλού έγκειται η εργασία του Jennerεισηγηθέντος τον δαμαλισμόν , την vaccination, αλλού δε η εργασία του Πυλαρινού- Τιμόνη εισηγηθέντων τον εμβολιασμόν δια λύμφης ανθρωπείου ήτοι , την variolatio, τον ευλογιασμόν ως τον μεταφράζουν.
Αλλ’ είμεθα ακραδάντως πεπεισμένοι, ότι χωρίς την εργασίαν του Πυλαρινού – Τιμόνη δεν θα έβλεπε το φως η ανακάλυψις του Jenner και δι’ αυτό δεν θα είναι αδικαιολόγητος ο χαρακτηρισμός του Πυλαρινού -Τιμόνη ως «Πατέρων του εμβολιασμού»…
Οι πτωχοί Έλληνες επιστήμονες ελησμονήθησαν από τον 19οναιώνα και τον 20ον ταφέντες εις τα σκονισμένας δέλτους της ιστορίας, επισκιασθέντες από την αίγλην της λογίας, ωραίας και πλουσίας λαίδης Mary Wortley Montangue εις την οποίαν κακώς αποδίδεται η τιμή παγκοσμίως ως πρώτης εισηγήτριας του κατά της ευλογίας εμβολιασμού εις την Ευρώπην και ειδικώς εις την Αγγλίαν τω 1721.
… Θα προσπαθήσωμεν να αποδείξωμεν , ότι πρώτοι εισηγηταί του εμβολιασμού κατά της ευλογίας είναι οι Πυλαρινός και Τιμόνης και ότι η μέθοδος του Jenner δεν ήτο ειμή τροποποίησις της αρχικής μεθόδου αυτών»…
Ο Ιάκωβος Πυλαρινός πέθανε στην Πάδοβα στις 17 Ιουνίου του 1718. Στο τάφο του εχάραξαν με λατινική γραφή τα κάτωθι σε ελληνική μετάφραση
«Μνημείον Ιακώβου Πυλαρινού, ευγενούς Κεφαλλήνος, ιατροδιδασκάλου, ανδρός περιωνύμου προς τους Δάκας (Ρουμάνους), Ρώσους, Θράκας, εν Ασία τε και Αιγύπτω, δια τε την τέχνην (την ιατρική), φρόνησιν, χρηστότητα και την εν τοις δημοσίοις οικονομίαν. ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΟΣ ΕΝ ΕΤΕΙ ΣΩΤΗΡΙΩ ΑΨΙΗ ΕΤΩΝ Ξ»
Ο Διονύσιος Π. Τουλιάτος, την αναφορά του στον Πυλαρινό, τον χαρακτηρίζει ως εξής: «Αφιλοχρήματος και ανώτερος φιλοδοξιών, ηρέσκετο εις τον πλάνητα βίον των περιηγήσεων, υπείκων εις το μικρόβιον αυτό που λίγο πολύ υπάρχει και μέχρι σήμερον έτι εις κάθε Κεφαλλήνα».
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
-Ανθίμου Μαζαράκη Ιερέως, Βιογραφίαι των Ενδόξων Ανδρών της νήσου Κεφαλληνίας ,Εν Βενετία, 1843 σ.σ. 119-139.
-Ηλία Α. Τσιτσέλη, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα, τ. 1ος, 1904.
-Γεώργιος Δεστούνης, Κεφαλληνιακά, Αθήνα 1968. σ.σ. 114 -121.
-Δημήτριος Καραμπαρόπουλος, Δρ. Ιστορίας της Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών Εμβολιασμός: Η Πρώτη Επιστημονική Εφαρμογή του από τους Έλληνες Ιατρούς Εμμ. Τιμόνη και Ιακ. Πυλαρινό (αρχές 18ου αι.) ΑΘΗΝΑ 2009.
-Ασημούλα Ν. Κότελη, Βιοπαθολόγος Επιμελήτρια Α΄ , Γ.Ν.Θ. «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ», Ευλογιά: μια πανάρχαια νόσος. Ιστορία της Ιατρικής, ΙΘ, τεύχος 44.
Τιμώντας τον Ιάκωβο Πυλαρινό, με πρόταση του γράφοντα, διοργανώνει το βιβλιοπωλείο Happy House, στο Ληξούρι, στον προαύλιο χώρο του,την Παρασκευή 6 Ιουλίου στις 20:30 παρουσίαση για τον « Μεγάλο Ληξουριώτη Γιατρό Ιάκωβο Πυλαρινό» που εφέτος συμπληρώνονται 300 χρόνια από το θάνατό του
