Κυρίες και Κύριοι,
Συζητάμε σήμερα για την για «Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας 2014/89/ΕΕ “περί θεσπίσεως πλαισίου για τον χωροταξικό σχεδιασμό» και άλλες διατάξεις. Είναι ιδιαίτερα αναγκαίο αυτό το πλαίσιο, αφού η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της ΕΕ με πάνω από 100 κατοικημένα νησιά.
Ο Χωροταξικός σχεδιασμός είναι η επιστήμη, με την οποία ρυθμίζουμε τις αντιθέσεις στο χώρο, σχεδιάζουμε το χώρο, κατανέμουμε δραστηριότητες και έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα από αυτό που θα είχαμε χωρίς το σχεδιασμό. Και αυτή η διαδικασία πέραν του επιστημονικού μέρους της ανάλυσης, στην κατάθεση των προτάσεων έχουν σημασία οι πολιτικές επιλογές και το πώς αντιλαμβανόμαστε την ανάπτυξη, την οικονομία, την προστασία του περιβάλλοντος, την κοινωνική συνοχή, αφού ο ίδιος ο σχεδιασμός συνεπάγεται και αλλαγές για την κοινωνία. Είναι μια διαδικασία, ένα εργαλείο που προϋποθέτει συντονισμό όλων των υπουργείων, η έλλειψή του δε, προκαλεί αυτό που γνωρίζουν πολύ καλά οι περισσότεροι πολίτες αυτής της χώρας : γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, καθυστερήσεις, μικρή και μεγάλη διαφθορά.
Ας αφήσουμε το γεγονός ότι αυτοί που επέδειξαν κάποιου είδους ευαισθησίες χλευάζονται και αντιμετωπίζονται ως γραφικοί.
Αυτός ο σχεδιασμός συχνά λειτούργησε αποσπασματικά, γιατί είχε υποκατασταθεί και τον προλάβαινε πάντα η ιδιωτική πρωτοβουλία. Επίσης στις περισσότερες περιπτώσεις τον σχεδιασμό δεν ακολούθησαν τα κατάλληλα υποστηριστικά προγράμματα, ώστε να υλοποιηθούν αυτά τα σχέδια και να γίνουν κτήμα της κοινωνίας.
Όταν μιλάμε για αναπτυξιακά έργα, για προστασία του περιβάλλοντος, για ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων, για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, για υποδομές αναφερόμαστε σε όλα αυτά που βρίσκονται στο χερσαίο χώρο. Για παράδειγμα στην Ελλάδα η σχέση χερσαίας/θαλάσσιας έκτασης είναι 60/40. Αν εξαιρέσουμε τις μεταφορές και την αλιεία, ελάχιστα έχουν γίνει σε δραστηριότητες και αξιοποίηση του θαλάσσιου πλούτου που διαθέτουμε. Στη θάλασσα έχουμε και προστατευόμενες περιοχές, και δυνατότητες για ΑΠΕ μέσω της κυματικής ενέργειας, και ανάγκη για περιβαλλοντική προστασία.
Η ανάγκη για τη θέσπιση ενός θαλάσσιου χωροταξικού σχεδίου προκύπτει από τη διαρκώς αυξανόμενη επέκταση των χρήσεων, τις σωρευτικές συνέπειες που προκύπτουν από αυτές και του συγκρουσιακού τους χαρακτήρα, είτε μιλάμε για χρήσεις μακραίωνες όπως η αλιεία είτε για πρόσφατες όπως τα θαλάσσια πάρκα αιολικής ενέργειας ή οι βιομηχανικές υδατοκαλλιέργειες. Η ασυμβατότητα των χρήσεων δημιουργούν αυξανόμενες πιέσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον και έτσι έχουμε τη σύγκρουση στο δίπολο χρήση-προστασία. Επίσης, υπάρχει το πρόβλημα του συντονισμού των αρχών και των φορέων που ρυθμίζουν αυτές τις δραστηριότητες.
Η θαλάσσια χωροταξία καλείται να επιλύσει το ζήτημα των ανισοτήτων, κοινωνικών και περιφερειακών, φυσικών και ανθρωπογενών. Ο χωρικός σχεδιασμός δεν είναι όμως μια ουδέτερη τεχνική διαδικασία, αντιθέτως έχει κοινωνικό πρόσημο. Αφενός οφείλει να συμβάλει στον περιορισμό των καταστροφών και κοινωνικών αδικιών, που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί και αφετέρου να αποτρέψει τη διεύρυνση ή την εμφάνιση νέων ανισοτήτων.
Ακόμη, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η παράκτια ζώνη, το σημείο τομής δηλαδή του θαλάσσιου και χερσαίου χώρου, που δέχεται μεγάλες πιέσεις λόγω ανθρωπογενών δράσεων : αστικής ή βιομηχανικής ρύπανσης, έργων υποδομής και φυσικών φαινομένων και μεταβολών όπως διάβρωση του εδάφους και οι πλημύρες. Όπως γνωρίζουμε ο παράκτιος χώρος είναι ο πιο κρίσιμος μια και μιλάμε για ένα σύνθετο ζήτημα σχεδιασμού λαμβάνοντας υπόψη τους όρους της νησιωτικότητας που αποτελεί εν μέρει χαρακτηριστικό της ταυτότητας της χώρας, αλλά τροποποιεί την έννοια της ανάπτυξης, καθώς οι όροι πρόσβασης στα δημόσια αγαθά διαφοροποιούνται για τους κατοίκους των νησιών σε σχέση με τους κατοίκους του ηπειρωτικού χώρου.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Την περασμένη εβδομάδα συμμετείχα στο 12οΠανελλήνιο Συμπόσιο των εργαζόμενων του ΕΛΚΕΘΕ σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, για την ανάπτυξη στη «Μακρο-περιφέρεια Αδριατικής-Ιονίου και Ανατολική Μεσόγειο», όπου στόχος είναι η θάλασσα να καταστεί χώρος ευημερίας, ανάπτυξης, καινοτομίας και οικονομικών ευκαιριών για όλες τις χώρες που βρέχονται από αυτήν.Μία θάλασσα που περιβάλλει 8 χώρες με 70 εκατ. κατοίκους διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ενίσχυση της γεωγραφικής συνέχειας στην Ευρώπη, περιλαμβάνοντας δραστηριότητες που εκκινούν από την αλιεία, τον τουρισμό, τις επικοινωνίες, την ναυσιπλοϊα έως την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των ακτών.
Εάν αναζητήσουμε ένα κεντρικό στοιχείο της ταυτότητας της χώρας μας αδιαμφισβήτητα αυτό είναι η θάλασσα και τα νησιά μας με όλο τον πολιτισμικό, οικολογικό και φυσικό πλούτο τους.
Και θα ήθελα από αυτή τη θέση να εξάρω τη συμβολή του ΕΛΚΕΘΕ για τις δραστηριότητές του για πάνω από 30 χρόνια στην έρευνα του θαλάσσιου χώρου.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Για μας τους νησιώτες η θάλασσα πολλές φορές είναι εμπόδιο, είναι μειονέκτημα για τις μεταφορές ανθρώπων και προϊόντων, για πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως η Υγεία και η Παιδεία. Αυτός ο ίδιος θαλάσσιος πλούτος σ’ αυτή την τόσο ευαίσθητη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου που βρισκόμαστε θα πρέπει να γίνει μέσον για συνεργασίες, για ανάπτυξη και κυρίως θάλασσα ειρήνης που ενώνει και το έχει μεγάλη ανάγκη.
Αθήνα, 5-6-1018
Αφροδίτη Θεοπεφτάτου
Βουλευτής Κεφαλληνίας & Ιθάκης
Γραμματέας ΚΟ ΣΥΡΙΖΑ
