Γράφει ο Ανδρέας *Π. Κολαΐτης (Πτυχιούχος ΤΕΙ – Αθήνας, Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων)

                                                  (Ιδρυτικό μέλος Πολιτιστικού Συλλόγου Κομιτάτων – Ερίσου)  

Συνεχίζοντας την “αναζήτηση” για την ανάδειξη της συμμετοχής και συμβολής “αφανών” Κεφαλληνίων σε επικές στιγμές της Ελληνικής ιστορίας ( π.χ  Μάχη Καλλίπολης 1915, Απελευθέρωση Λήμνου 1912 )  και με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2015 στην κεντρική πλατεία Σαρανταπόρου – Λάρισας από τον Σύλλογο “Απανταχού Σαρανταποριτών”  για την 103η επέτειο της Μάχης του Σαραντάπορου -που άλλαξε άρδην το χάρτη της Ελλάδας  σηματοδοτώντας την αρχή της απελευθέρωσης της Τουρκοκρατούμενης έως τότε Βορείου Ελλάδος-  θαρρώ πως είναι η κατάλληλη στιγμή για την προβολή ενός συμπατριώτη μας από τα Μεσοβούνια – Ερίσου,  του Γεράσιμου Ραυτόπουλου που με … ξεχωριστό τρόπο διακρίθηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους.

Για πληρέστερη ενημέρωση, νοητά ας γυρίσουμε σε ‘κείνες τις μέρες και συγκεκριμένα στις 5 Οκτωβρίου του 1912 που άρχισε ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος αφού η Ελλάδα, η Σερβία και  η Βουλγαρία κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Τουρκίας .

Στις 8 Οκτωβρίου 1912, μετά από τέσσερις μέρες συνεχούς πορείας, ο ελληνικός στρατός αντίκρισε τα στενά του Σαρανταπόρου (σεϊτάν μπουγάζ = τα στενά του διαβόλου στα Τουρκικά).  Η τοποθεσία αυτή είναι εκ φύσεως οχυρή προσφέρεται για ισχυρή άμυνα, με εξαίρετα πεδία βολής προ αυτής. Την είχαν διαλέξει και οχυρώσει Γερμανοί αξιωματικοί ως την προσφορότερη για να ανακοπεί η προέλαση των Ελλήνων.

Μεταξύ των χιλιάδων ανδρών που πολέμησαν για την πατρίδα, ξεχώριζε ένα αμούστακο παιδί με ψυχή όμως γενναίου πολεμιστή.  Επρόκειτο για τον 12χρονο Γεράσιμο Ραυτόπουλο  απόγονο των Ραυτοπουλαίων, καπεταναίων του Κολοκοτρώνη που τρύπωσε στο βαγόνι του τρένου που μετέφερε τους πολεμιστές δίχως να γίνει αντιληπτός.

Αυτόν τον 12χρονο ήρωα του Α΄ Βαλκανικού πολέμου «ξετρύπωσε» με την έρευνά του ο δάσκαλος, ποιητής και συγγραφέας Δημήτρης Ντάλας από το Σαραντάπορο Λάρισας.  Ψάχνοντας την ιστορία του τόπου του, έφερε  στην  επιφάνεια  το  όνομα  του  δωδεκάχρονου νεαρότερου Έλληνα  υπαξιωματικού,  Γεράσιμου  Ραυτόπουλου,  που  πολέμησε  το   1912 στο  χωριό  του,  το  Σαραντάπορο  και  έγραψε  διήγημα  και  ποιήματα προς  τιμήν  του.

Μέσα από έγγραφα και ντοκουμέντα ο κ. Ντάλας μας γνωρίζει την ψυχή του μικρού αγωνιστή:

Οι  Έλληνες  στρατιώτες  πέρασαν  τα  ελληνοτουρκικά  σύνορα  και   στις  6  Οκτωβρίου μπήκαν  στην  Ελασσόνα.  Ο  Γεράσιμος  άρπαξε  τ’  όπλο,  τύπου

«Μαρτίνι»,  απ’  τα  χέρια  ενός  Τούρκου  στρατιώτη  παίρνοντας  το  βάπτισμα  του  πυρός, προκαλώντας  το  θαυμασμό  και  του  ίδιου  του  τού  Διοικητή.

«Μπράβο  Γεράσιμε.  Θ’  ακούει  τ’  όνομά  σου  ο  Ταξίν Πασάς  και  θα  τρέμει.  Οι  Τούρκοι  υποχώρησαν  για  τα  στενά  του  Σαρανταπόρου.  Ο  Γερμανός 

στρατηγός  Φον  Ντερ  Γκολτς  είπε  πως  το  Σαραντάπορο  είναι  απόρθητο  φρούριο   κι  εκεί   θα  γίνει  ο  τάφος  μας.  Θα  τους δείξουμε όμως. Η  9η

Οκτώβρη  και  η  μάχη  στο  Σαραντάπορο  θα  είναι  μάχη  καθοριστικής  σημασίας  για  την  πατρίδα  μας.  Εμπρός  λοιπόν  για  την  Ελευθερία!  Όπλο 

έχεις,  ψυχή  έχεις.  Για  πόσο  θα  είμαστε  ακόμη  σκλάβοι  των  ξένων;»  

Το διήγημα – αφιέρωμα στον Γεράσιμο Ραυτόπουλο υπέπεσε στην αντίληψη της τ. Αντιδημάρχου Δήμου Ερίσου κ. Χάιδω  Νικολετάτου,  καταγόμενη  από  τα  Μεσοβούνια  της Κεφαλονιάς,  χωριό  του 12χρονου  ήρωα, η οποία ήρθε  σε  άμεση  επικοινωνία με τον συγγραφέα του διηγήματος  και  του  έστειλε  το  φάκελο  που  χρόνια  ερευνούσε. Σε αυτόν  περιλαμβάνονταν το πιστοποιητικό  γέννησης ( 20 Δεκεμβρίου 1900), βάπτισης, έρευνα στρατιωτικών αρχείων, ληξιαρχική πράξη θανάτου και πολλά άλλα.

Το  βράδυ  της  9^ης  Οκτώβρη,  τον  καλεί  πάλι  ο  Διοικητής  του. «Είσαι  άξιος  πολεμιστής  μικρέ. Το  καινούριο  μας  όπλο,  αυτό  το  «Μάνλιχερ»,  είναι  το 

δώρο  σου. Σου αξίζει  και  θα  σου  χρειαστεί. Οι  Τούρκοι  μπορεί  να  έγιναν άφαντοι  από  το  Σαραντάπορο,  αλλά  έχουμε  κι  άλλα μέρη  ακόμη  να 

λευτερώσουμε».

Χίλια  εννιακόσια  δώδεκα  και  μάχες

σε  δύσβατα  στενά,  σώμα  με  σώμα.

Στο  Σαραντάπορο  βογκούν  οι  ράχες.

Των ξένων  σκλάβοι για  πόσο  ακόμα;

Χίλια  εννιακόσια  δώδεκα,  σελίδα

ένδοξη  γράφεται  στην  ιστορία.

Σε  Κρήτη,  Ήπειρο,  νησιά,  η  πατρίδα

βροντοφωνάζει:  «Ελευθερία».

Μπαίνει  ο  Γεράσιμος  ευθύς  στη  μάχη,

θάρρος  ηρώων  περίσσιο  υπάρχει.

Εμπρός  Γεράσιμε  για  νέα  νίκη

να  μπούμε πρώτοι  Θεσσαλονίκη!

Ο Γεράσιμος Ραυτόπουλος παρασημοφορήθηκε στις 28 Αυγούστου του 1913, και το κράτος εξεδήλωσε την επιθυμία να αναλάβει τη μόρφωσή του. Ο ίδιος δεν παραβρέθηκε στην τελετή. Αντ΄ αυτού το παράσημο παρέλαβε η μητέρα του από τη Βασίλισσα Σοφία η οποία μάλιστα υποκλίθηκε στη μητέρα του μικρού αγωνιστή. Σε ηλικία 18 χρονών, στις 28 Αυγούστου του 1918 το παλικάρι του Α΄ Βαλκανικού πολέμου πέθανε από βρογχοπνευμονία, στο στρατιωτικό νοσοκομείο Θεσσαλονίκης.

Στις φετινές εκδηλώσεις για τη Μάχη του Σαρανταπόρου το τιμώμενο πρόσωπο ήταν ο νεότερος υπαξιωματικός Γεράσιμος Ραυτόπουλος.Οι εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στο «πεδίο της μάχης» όπου έχει στηθεί μνημείο για τους πολεμιστές που έδωσαν τη ζωή  τους.

Συγκεκριμένα περιλάμβαναν:

• ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΕΠΙΣΗΜΩΝ
• ΒΙΝΤΕΟΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΙ  ΑΦΗΓΗΣΗ  ΤΗΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ  ΤΟΥ
• ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ  ΤΟΝ  ΓΕΡΑΣΙΜΟ  ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟ
• ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ  ΠΟΛΕΜΩΝ
• ΑΠΟΝΟΜΗ  ΤΙΜΗΤΙΚΗΣ  ΠΛΑΚΕΤΑΣ ,  ΜΕΤΑ  ΘΑΝΑΤΟΝ,   ΣΤΟΝ  ΑΓΩΝΙΣΤΗ  ΤΗΣ  ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ,  ΓΕΡΑΣΙΜΟ  ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟ
• ΧΟΡΕΥΤΙΚΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ

Στο  Σαραντάπορο,  εκεί  όπου  πολέμησε  και  διακρίθηκε  ο  μικρός  ήρωας θα μεταφερθεί η δάφνη που φυτεύτηκε στην αυλή του σπιτιού του στα Μεσοβούνια Κεφαλονιάς.

Δυό λόγια για την μάχη του Σαρανταπόρου.

Το Σαραντάπορο είναι ένα χωριό που ανήκει στην επαρχία Ελασσόνας του νομού Λάρισας (στα σύνορα με το νομό Κοζάνης). Βρίσκεται σε στρατηγική θέση των ομώνυμων “Στενών του Σαρανταπόρου”, (που αποτελεί φυσικό πέρασμα μεταξύ της Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας), που σχηματίζεται μεταξύ της οροσειράς των Καμβουνίων και της οροσειράς των Πιερίων.

Η Μάχη του Σαρανταπόρου ή μάχη των στενών της Πέτρας αποτελεί την πρώτη πολεμική επιχείριση της Ελλάδας στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Σύμφωνα με τον τύπο της εποχής ,το πρωί της 9ης Οκτωβρίου 1912 ο Ελληνικός στρατός πέρασε τα σύνορα και προέλασε μέχρι την διάβαση του Σαρανταπόρου την οποία οι Οθωμανοί εγκατέλειψαν, φοβούμενοι μην κυκλωθούν αφήνοντας στα χέρια του ελληνικού στρατού αρκετό υλικό και λίγους αιχμαλώτους.. Οι Οθωμανοί υποχώρησαν ενδότερα και σταμάτησαν έξω από τα Σέρβια – Κοζάνης. Οι πρώτες Ελληνικές προφυλακές έφτασαν στα στενά της Πέτρας στις 10:00 το πρωί, ενώ οι Οθωμανοί ξεκίνησαν με πυροβολισμούς πρώτοι την μάχη, οι οποίοι είχαν αποφασίσει να αντισταθούν εκεί. Όταν κατέφθασε και ο υπόλοιπος Ελληνικός στρατός ανεπτύχθη σε θέση μάχης και άρχισε να βάλει κατά των Οθωμανικών θέσεων, μαζί τους και το Ελληνικό πυροβολικό. Η μάχη διεκόπη την νύχτα και συνεχίστηκε την επόμενη μέρα, με αποτέλεσμα την κατάληψη της γέφυρας του Σαρανταπόρου από τις Ελληνικές δυνάμεις. Μετά την κατάληψη της γέφυρας άρχισε και η υποχώρηση των Τούρκων προς τα Σέρβια. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας οι Τούρκοι υποχώρησαν προς την Κοζάνη καταδιωκόμενοι από τον Ελληνικό στρατό. Στις 11 Οκτωβρίου η μάχη είχε λήξει με μια σημαντική νίκη η οποία άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Το απόγευμα οι Ελληνικές δυνάμεις έμπαιναν στα Σέρβια απελευθερώνοντας τα και τυπικά. Στα Σέρβια εγκαταστάθηκε προσωρινά το Στρατηγείο και το γενικό επιτελείο. Σήμερα λειτουργεί Μουσείο της Μάχης του Σαρανταπόρου το οποίο γειτνιάζει με το τουρκικό Χάνι του Χατζηγώγου.

Πηγές: www.sarantaporo.gr

www.ert.gr/larisa

* Aντί επιλόγου.

Μιας και ο 85χρονος Πέτρος Κολαΐτης (Καλαμόρης) από τα Κομιτάτα, “έφυγε” χθες το μεσημεράκι από το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθήνας για την “γη των αγγέλων” και πόσο μάλλον αφού υπηρέτησε μέρος της στρατιωτικής του θητείας στο Πεδινό Πυροβολικό στα ιστορικά τούτα μέρη (Ελασσόνα, Σέρβια – Κοζάνης, Κρανιά – Δεσκάτης, κ.α) του θέματος μας, ας αποτελέσει το αφιέρωμα αυτό ελάχιστο φόρο τιμής στην μνήμη του. Καλή αντάμωση πατέρα …