Του Πέτρου Πετράτου

Διάβασα σε τοπικές δημοσιογραφικές ιστοσελίδες τον απολογισμό της «Ρωσικής Εβδομάδας στα Ιόνια νησιά» (σε ελληνική μετάφραση από τη ρωσική ιστοσελίδα http://voskres.ru/info/sobinfo529.htm) και θα ήθελα να καταθέσω κάποιες σκέψεις και προτάσεις μου, παίρνοντας αφορμή τρία σημεία του κειμένου του απολογισμού:

• Στο μελλοντικό προγραμματισμό προβλέπεται, όπως αναφέρεται στον απολογισμό, η ανέγερση μνημείου του ναυάρχου Ουσακώφ στην Κεφαλονιά και τη Λευκάδα – η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος έχουν ήδη αποκτήσει. Φρόνιμο είναι να αποφευχθεί κάτι τέτοιο. Ο Ουσακώφ, όπως η αυστηρή ιστορική έρευνα έχει καταδείξει, ούτε «ελευθερωτής» ήταν των Επτανήσων, ούτε «θεμελιωτής» της Επτανήσου Πολιτείας. (Γι’ αυτά γράψαμε σε προηγούμενο κείμενό μας). Η αξιοπρέπεια και ο πατριωτισμός των αρμόδιων τοπικών αρχών θέλω να πιστεύω πως θα το αποτρέψουν.

→ Γιατί δεν αντιπροτείνει η δική μας πλευρά ανέγερση στο Ληξούρι μνημείου των αδελφών Λειχούδη,  οι οποίοι μέσα από το Ληξούρι έφτασαν στη Μόσχα και ίδρυσαν το πρώτο ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της Ρωσίας, τη Σλαβο-γραικο-λατινική Ακαδημία Μόσχας και έπαιξαν σπουδαίο διαφωτιστικό ρόλο τότε (τέλη 17^ου με αρχές 18^ου αιώνα) στη μεγάλη χώρα των τσάρων; Δεν είναι ανάγκη τα μνημεία να μας θυμίζουν μόνο στρατιωτικά γεγονότα – και ο πολιτισμός είναι ιστορία, άρα και αυτός πρέπει να «αποτυπώνεται» σε μνημεία.

• Αναφέρεται στον απολογισμό ότι μέχρι την επόμενη «Ρωσική Εβδομάδα» του 2015 πρόκειται να κυκλοφορήσουν βιβλία σχετικά με το θέμα της δράσης των Ρωσότουρκων στα Επτάνησα. Η έκδοση βιβλίων και η δημοσίευση μελετών συνιστούν θετική δράση· παρ’ όλο που θα υπάρξουν διαφορετικές εκτιμήσεις για τα γεγονότα, θα αναπτυχθεί ουσιαστικός διάλογος με βάση συγκεκριμένα στοιχεία και τεκμήρια.

→ Στην κατεύθυνση αυτή επαναδιατυπώνω σχετική πρόταση προς το Δήμο Κεφαλονιάς ή οποιοδήποτε άλλον ενδιαφερόμενο φορέα: Ο ναύαρχος Ουσακώφ, κατά την εκστρατεία του στα Ιόνια νησιά, είχε μαζί του και έναν υποπλοίαρχο κεφαλονίτικης καταγωγής, τον Γιεγκόρ Μεταξά, ο οποίος αργότερα έγραψε για εκείνη την εκστρατεία. Το 1915 εκδόθηκαν στη Ρωσία (στα ρωσικά εννοείται) οι «Σημειώσεις του υποπλοιάρχου Γ. Μεταξά». Κατόρθωσα και έφτασε από τη Ρωσία στα χέρια μου αντίτυπο του βιβλίου αυτού. Επιβάλλεται, νομίζω, η μετάφρασή του. Αν και ο ίδιος ο Γ. Μεταξάς κάνει λόγο για «απελευθέρωση» των Επτανήσων, είναι όμως αναγκαία η μετάφραση του βιβλίου, γιατί, εκτός από την περιγραφή των στρατιωτικών και διπλωματικών (είχε συναντηθεί και με τον Αλή-πασά της Ηπείρου) γεγονότων, δίνει πλούσιες πληροφορίες για κάθε νησί – πληροφορίες γεωγραφικές, αρχαιολογικές, ιστορικές, λαογραφικές κ.λπ. – χρήσιμες για το σημερινό μελετητή της ιστορίας των Επτανήσων. Η πρότασή μου είναι: κάποιος φορέας – προτιμότερο είναι ο Δήμος/ΚΕΔΗΚΕ – να χρηματοδοτήσει την ελληνική έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου. Κάτι τέτοιο θα είναι μια ουσιαστική προσφορά στην έρευνα αλλά και στην αλληλογνωριμία των δύο λαών.

• Ο πρόεδρος του «Διεθνούς Δημόσιου Φόρουμ “Ρωσική Εβδομάδα στα Ιόνια Νησιά”» κ. Ολέγκ Κόστιν έχει προτείνει, όπως αναφέρεται στο κείμενο του απολογισμού, σε σχετική συζήτηση στην Κέρκυρα να πραγματοποιηθεί το 2015 «Ιόνιος Εβδομάδα στη Μόσχα». Πρόκειται για ενδιαφέρουσα πρόταση, αρκεί να τεθεί σε σωστές βάσεις και να λειτουργήσει γόνιμα για την αλληλογνωριμία και τη σύσφιγξη των σχέσεων των δύο πλευρών.

→ Αναφέρω επιγραμματικά κάποια γεγονότα και πρόσωπα του 17^ου, 18^ου και 19^ου αιώνα, που από την πλευρά της Κεφαλονιάς μπορούν και πρέπει να αναδειχθούν:

— Μετακινήσεις/μεταναστεύσεις Κεφαλονιτών στη Ρωσία από το 18^ο αιώνα, αλλά και σποραδικά την προηγούμενη περίοδο, με συμβολή στο εμπόριο, στα γράμματα και την επιστήμη και συμμετοχή στο στρατό. Ειδικότερα στο εμπόριο και στα κοινωνικά δρώμενα σημαντική η παρουσία και δράση Κεφαλονιτών στη νότια Ρωσία, Κριμαία, Γεωργία κ.λπ. (ο Μαρής Βαλλιάνος από τις Κεραμιές στον επιχειρηματικό τομέα – η πολυκύμαντη ζωή του ενέπνευσε το Ρώσο λογοτέχνη Αντόν Τσέχωφ – ο Δημ. Ιγγλέσης από την Πεσσάδα χρημάτισε δήμαρχος Οδησσού, για να αναφέρω δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις).

— Οι αδελφοί Λειχούδη (Ιωαννίκιος και Σωφρόνιος) από το Ληξούρι ίδρυσαν τη Σλαβο-γραικο-λατινική Ακαδημία στη Μόσχα, θεμελίωσαν τις ανθρωπιστικές σπουδές, συνέγραψαν διδακτικά εγχειρίδια και υπερασπίστηκαν την ορθόδοξη πίστη απέναντι στους καθολικούς και διαμαρτυρόμενους.

— Ο Αθανάσιος Σκιαδάς από το Αργοστόλι, με σπουδές στα νομικά και τη φιλοσοφία, διαδέχτηκε τον Σωφρόνιο Λειχούδη στην Ακαδημία και εργάστηκε  αναμορφωτικά υπέρ της παιδείας της Ρωσίας.

— Ο Μαρίνος Χαρμπούρης από το Αργοστόλι κατόρθωσε χάρη στις μηχανικές του γνώσεις και την ευστροφία του να μεταφέρει βράχο 2000 τόνων σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από τους βάλτους της Φιλανδίας στην πλατεία της Πετρούπολης, όπου στήθηκε και βρίσκεται μέχρι σήμερα το άγαλμα του τσάρου Μ. Πέτρου.

— Ο κεφαλονίτικης καταγωγής αλλά γεννημένος στη Ρωσία Πέτρος Μελισσηνός με στρατιωτική σταδιοδρομία είχε έμμεση εμπλοκή με τα «Ορλωφικά» του 1770 στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.