Ξεκίνησαν σήμερα οι Πανελλαδικές Εξετάσεις για τους υποψήφιους των ΓΕΛ με το μάθημα Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία.
Η ιστορία και οι ιστορικές γνώσεις ήταν το σημερινό θέμα της Έκθεσης, ενώ στη Λογοτεχνία έπεσε πεζό κείμενο και όχι ποίημα.
Οι πρώτες εκτιμήσεις για τα θέματα
Η ιστορία και οι ιστορικές γνώσεις ήταν το σημερινό θέμα της Έκθεσης, ενώ στη Λογοτεχνία έπεσε πεζό κείμενο και όχι ποίημα. Ειδικότερα, έπεσαν κείμενα του Ραϋμόνδου Αλβανού (Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες), απόσπασμα από ομιλία της Κικής Δημουλά (από το βιβλίο Εκλήθην ομιλήτρια) και του Θανάση Βαλτινού (Επείγουσα ανάγκη ελέου. Διηγήματα).
Σύμφωνα με εκτίμηση Ομίλου Φροντιστηρίων Μέσης Εκπαίδευσης, ΔΙΑΚΡΟΤΗΜΑ πρόκειται για ένα διαγώνισμα, του οποίου το θέμα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αναμενόμενο (συμπλήρωση 200 χρόνων Ελληνικής επανάστασης, των 100 χρόνων Μικρασιατικής καταστροφής, αναζωπύρωση του θέματος της επιστροφής των Παρθενώνειων γλυπτών).
Όσον αφορά τη δομή του διαγωνίσματος δεν έχει κάποια ιδιαίτερη δυσκολία. Όμως απαιτεί πολύ καλή γνώση της θεωρίας για ην αντιμετώπιση των τεχνικών ασκήσεων.
Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση του φιλολόγου των Φροντιστηρίων Παπαδέα, Γιάννη Μπέκου, τα φετινά θέματα για τη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία είναι βατά και αναμενόμενα, καθώς οι μαθητές είχαν ασχοληθεί φέτος με το ζήτημα της ιστορίας με αφορμή την επέτειο για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Στους υποψηφίους δόθηκαν τρία αποσπάσματα κειμένων – συνήθως είναι δύο – για την ιστορική μνήμη. Τα δύο πρώτα ήταν μη λογοτεχνικά, αν και το δεύτερο απόσπασμα με τμήμα ομιλίας της Κικής Δημουλά είχε αρκετά λογοτεχνικά στοιχεία. Το λογοτεχνικό κείμενο του Θανάση Βαλτινού ήταν σε πεζό λόγο και κρίνεται αρκετά βατό.
Οι ερωτήσεις θεωρίας και το «Σωστό – Λάθος» δεν είχαν παγίδες. Το Θέμα Γ πάντα έχει κάποιες δυσκολίες: στην προκειμένη περίπτωση οι μαθητές ίσως δυσκολευτούν να ταυτιστούν με τη διαφορετική εποχή που περιγράφει ο Βαλτινός στο απόσπασμά του.
Το θέμα της έκθεσης (Θέμα Δ) αφορούσε στην αξία της ιστορίας και βιωματικούς τρόπους που οι νέοι μπορούν οι νέοι σε επαφή μαζί της.
Γενικότερα, τα θέματα κρίνονται βατά και μπορούν να τα κατανοήσουν και να γράψουν διαβασμένοι και μη.
Τα θέματα, σύμφωνα με τον Όμιλο Φροντιστηρίων Πουκαμισάς κρίνονται αρκετά σαφή και ανταποκρίνονται στις δυνατότητες ενός καλά προετοιμασμένου υποψηφίου.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Ο συγγραφέας καταγράφει τους λόγους για τους οποίους οφείλουμε να μελετάμε την ιστορία. Πρώτα από όλα η ιστορία προσφέρει παραδομένη γνώση, όχι μόνο για την γλώσσα μας, αλλά και για την μετάδοση των αξιών και των κανόνων κοινωνικής οργάνωσης. Γνωρίζοντας την ζωή και το έργο των προγόνων μας κατανοούμε καλύτερα το παρόν, ενώ παράλληλα διδασκόμαστε από τα λάθη μας. Έτσι τελικά κατακτάμε την εθνική αυτογνωσία και προσδιορίζουμε την προοπτική μας ως έθνος στο μέλλον.
ΘΕΜΑ Β 1)
Α)ΛΑΘΟΣ
Β) ΛΑΘΟΣ
Γ)ΣΩΣΤΟ
Δ) ΣΩΣΤΟ
Ε)ΣΩΣΤΟ
Β2 α)
Ο τίτλος του κειμένου «Γιατί να μαθαίνουμε ιστορία» έχει την μορφή ευθείας ερώτησης. Με την επιλογή αυτή ο συγγραφέας δηλώνει εξαρχής το θέμα, που είναι η αξία της ιστορικής γνώσης και η αναγκαιότητα μελέτης ιστορίας. Ο τίτλος είναι ρηματικός και το ρήμα της πρότασης «να μαθαίνουμε» τίθεται σε υποτακτική έγκλιση και σε α’ πληθυντικό πρόσωπο. Με τον τρόπο αυτό καταφέρνει να προσεγγίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, να τον προβληματίσει ο οποίος περιμένει από την ανάγνωση του κειμένου την απάντηση. Επομένως ο επικοινωνιακός ρόλος του τίτλου επιτυγχάνεται, καθώς είναι εύστοχος, σύντομος και δηλωτικός του περιεχομένου.
Β2 β)
Η χρήση του ευθέος λόγου στο τέλος της πρώτης παραγράφου και μάλιστα με την μορφή της ερώτησης προσδίδει στο κείμενο διαλογικό χαρακτήρα, προφορικότητα και ζωντάνια. Ο συγγραφέας αξιοποιεί τα βιώματα του ως δάσκαλος και παραθέτει τις ερωτήσεις που έχει δεχτεί από τους φοιτητές του. Έτσι λοιπόν το ύφος του κειμένου αποκτά μεγαλύτερη οικειότητα και αμεσότητα στην μετάδοση του νοήματος.
Β3. Πρόθεση της Κικής δημουλά στο δοθέν απόσπασμα είναι να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη αναφορικά με τον ρόλο της επετείου στη διατήρηση της μνήμης. Για να επιτύχει τον σκοπό της χρησιμοποιεί διάφορες γλωσσικές επιλογές. Αρχικά, κάνει ευρεία χρήση προσωποιήσεων («η επέτειος … τιμά τους ήρωες, συντονίζει τον ηρωισμό με τον βηματισμό της σημαίας») καταφέρνοντας να αποδώσει τη δυναμική και οργανωτική λειτουργία που έχουν οι επέτειοι στη διατήρηση της πατριωτικής μνήμης. Επίσης, γίνεται χρήση μεταφοράς στο απόσπασμα «είναι ένα δωρεά μεταφορικό μέσο με το οποίο μεταφέρεται το πολυπληθές παρελθόν εδώ στο παρόν». Με αυτή τη γλωσσική επιλογή διαφαίνεται η άμεση σύνδεση παρελθόντος και παρόντος μέσα από τον εορτασμό των επετείων. Τέλος, διακρίνεται έντονη η χρήση του α’ ρηματικού προσώπου («για να επανέλθω, για να δώσω») με το οποίο προσίδεται στο κέιμενο προσωπικός, βιωματικός χαρακτήρας, για τον τρόπο με τον οποίο η ίδια η Κική Δημουλά ερμηνεύει και αποκωδικοποιεί την αξία των επετείων.
ΘΕΜΑ Γ1
Το ταγάρι ,κατά την γνώμη μου ,αποτελεί το σύμβολο που αντιπροσωπεύει το κοινό οικογενειακό παρελθόν. Αποτελεί την σύνδεση τριών γενεών μεταξύ της μητέρας της αφηγήτριας, της γιαγιάς και της προγιαγιάς της. Η αυτοδιηγητική αφηγήτρια σε α’ ενικό πρόσωπο μας αφηγείται την ιστορία του ταγαριού που βρήκε ψάχνοντας σε μια κασέλα ως προσωπικό βίωμα και εμπειρία. Για την μητέρα της ήταν σύμβολο των φοιτητικών της χρόνων και των ιδανικών της εποχής “στα φοιτητικά της… επίσης”. Μας μεταφέρει σε ελεύθερο πλάγιο λόγο την επιθυμία της μητέρας της να το πάει στην γιαγιά της για να μας αποκαλύψει την πλάνη της αφηγήτριας ότι ίσως ήθελε να το ξεφορτωθεί. Ο σκοπός ήταν προφανώς να ξυπνήσει και μνήμες της γιαγιάς. Η αφηγήτρια περιγράφει τη ζωή και τον χαρακτήρα της γιαγιάς που είναι συνυφασμένα με τη ζωή στο χωριό σκιαγραφόντας έναν χαρακτήρα παραδοσιακής γιαγιάς. Η θέα του ταγαριού προκαλεί συγκίνηση και νοσταλγία όπως σχολιάζει η αφηγήτρια. Παραθέτει σε ευθύ λόγο τα λόγια της γιαγιάς “Πράγματα για μια ζωή” επιβεβαιώνοντας την συγκίνηση. Έτσι δίνεται το έναυσμα για μια αναδρομική αφήγηση που μας αποκαλύπτει την μορφή του, τον τρόπο κατασκευής του στο σπίτι, στον αργαλειό τη νύχτα με την δικής μαμά. Εικόνες μιας άλλης εποχής. Το ταγάρι είναι ο συνδετικός κρίκος των γυναικών της οικογένειας στο πέρασμα του χρόνου. Αν ήμουν στη θέση της αφηγήτριας θα κρατούσα το ταγάρι με αγάπη και συγκίνηση ως κειμήλιο οικογενειακό με την ελπίδα να φτάσει στα χέρια της δικής μου κόρης συνεχίζοντας αυτό το ταξιδί της παραδοσιακής ιστορίας.
ΘΕΜΑ Δ
Κειμενικό είδος: Άρθρο στην ιστοσελίδα του σχολείου
Ρηματικά πρόσωπα: γ’ πρόσωπο, α’ ενικό και α’ πληθυντικό.
Τίτλος: Αξίζει να μαθαίνουμε την Ιστορία;
Πρόλογος: Πολλοί μαθητές, κυρίως της Γ’ Λυκείου, δεν αγαπούν το μάθημα της Ιστορίας και θεωρούν ότι προσθέτει περισσότερες απαιτήσεις στο ήδη επιβαρυμένο σχολικό τους πρόγραμμα. Προσωπικά, μου αρέσει να μαθαίνω για την ιστορία του τόπου μου αλλά και για γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας, ωστόσο θεωρώ ότι ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος δεν είναι ενδιαφέρων και ελκυστικός για τους περισσότερους μαθητές. Αντιλαμβάνομαι, όμως, ότι αξίζει να τη διδασκόμαστε για πολλούς λόγους και θεωρώ απαραίτητη τη βιωματική επαφή με το ιστορικό μας παρελθόν, για την καλύτερη κατανόησή του.
Κύριο μέρος:
Α΄ Ζητούμενο: αξία της ιστορικής γνώσης
Η γνώση της ιστορίας συμβάλλει:
· στη γνώση και αποφυγή λαθών του παρελθόντος και παράλληλα στον εντοπισμό των αιτίων πολλών σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων, επομένως η γνώση της ιστορίας συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση του παρόντος
· στη γνώση του εαυτού μας και του πολιτισμού μας και κατ’ επέκταση στην ενίσχυση της εθνικής μας συνείδησης, στην ανάπτυξη της φιλοπατρίας και στην τόνωση της εθνικής αυτογνωσίας
· στην καλλιέργεια πνεύματος γόνιμου διεθνισμού και στη συνεργασία μεταξύ των κρατών, αφού επιτρέπει στους πολίτες να εντοπίζουν όχι μόνο τα στοιχεία που χωρίζουν αλλά κι εκείνα που ενώνουν τους λαούς
· στη συνειδητοποίηση της αξίας της ειρήνης και στην απαξίωση του πολέμου
· στη μετάδοση αξιών και ιδανικών, αλλά και ερεθισμάτων για δράση και δημιουργία
· στη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων, στην απομάκρυνση από στερεοτυπικές αντιλήψεις και προκαταλήψεις, καθώς και στην αντίσταση σε κάθε προσπάθεια παραπληροφόρησης και προπαγάνδας
Β΄ Ζητούμενο: βιωματικοί τρόποι για να καλλιεργηθεί από τους νέους το ενδιαφέρον για το ιστορικό παρελθόν
· Το σχολείο οφείλει να προωθήσει την ουσιαστική διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας. Το μάθημα μπορεί να γίνει πιο ενδιαφέρον και ελκυστικό για τους μαθητές με τη χρήση από τον καθηγητή σύγχρονων πολυμέσων (διαδραστικού πίνακα, οπτικοακουστικού υλικού). Ακόμη, με συχνές επισκέψεις σε ιστορικά μνημεία, αρχαιολογικούς τόπους και μουσεία. Οι εορταστικές εκδηλώσεις να αποκτήσουν ουσιαστικό περιεχόμενο και να κατανοήσουν οι μαθητές τη σημασία διεξαγωγής τους.
· Η οικογένεια με τη σειρά της οφείλει να δίνει υγιή παραδείγματα στη νέα γενιά. Οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να είναι γνώστες της ιστορίας και να συζητούν με τα νεαρά μέλη την αξία της μετάδοσης των διδαγμάτων της ιστορίας. Να επισκέπτονται όλοι μαζί μνημεία και ιστορικούς τόπους. Να μεταβιβάζουν στα νεαρά μέλη τις αξίες της παράδοσής μας.
· Από την πλευρά τους, οι πνευματικοί άνθρωποι έχουν καθήκον να διαφωτίσουν και να αφυπνίσουν την κοινή γνώμη και κυρίως τους νέους, με ενεργή παρουσία τους στα ΜΜΕ και σε προγράμματα ιστορικού περιεχομένου σε ζώνες τηλεθέασης που μπορούν να παρακολουθήσουν οι μαθητές.
· Παράλληλα, η πολιτεία να στηρίξει ενεργά το έργο των φορέων που συνδέονται με την ιστορία και να δημιουργήσει κέντρα μελέτης για την προώθηση της ιστορικής γνώσης στους νέους.
Επίλογος: Συμπερασματικά, η γνώση της ιστορίας κρατά ζωντανή την ιστορική μας μνήμη και τη σύνδεσή μας με τους προγόνους μας, στους οποίους εν μέρει οφείλουμε την ιστορική μας συνέχεια. Αξίζει, λοιπόν, όλοι οι φορείς αγωγής, και κυρίως το σχολείο, να συμβάλλουν, ώστε να καταστήσουν την εκμάθησή της πιο ενδιαφέρουσα και όχι ένα ακόμη «ανιαρό» μάθημα στο σχολικό πρόγραμμα.
Δείτε τα θέματα που «έπεσαν» στη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία (ΓΕΛ).
Επόμενη εξέταση για τους υποψηφίους των ΓΕΛ είναι τη Δευτέρα, 6 Ιουνίου 2022, με Αρχαία Ελληνικά, Μαθηματικά και Βιολογία, ενώ αύριο, Σάββατο 4 Ιουνίου 2022, εξεταζόμενο μάθημα για τους υποψηφίους των ΕΠΑΛ είναι τα Μαθηματικά (Άλγεβρα).
Πρώτο κείμενο [Ραϋμόνδος Αλβανός, Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδ. Επίκεντρο, 2022 (από τον Πρόλογο του βιβλίου)]
Δεύτερο κείμενο Ομιλία της Κικής Δημουλά, από το βιβλίο Εκλήθην ομιλήτρια, Ίκαρος, 2022, σσ. 156, 158, 159
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Γιατί να μαθαίνουμε ιστορία;
Γιατί δεν αγαπάνε οι μαθητές την ιστορία; Οι απαντήσεις είναι γνωστές. Γιατί συνήθως πρέπει
να τη μάθουν παπαγαλία, γιατί συνήθως μαθαίνουν για προσωπικότητες και όχι για την
κοινωνία, γιατί μαθαίνουν κυρίως για την παλαιότερη ιστορία και όχι τη νεότερη. Ο
σημαντικότερος όμως λόγος που η ιστορία είναι απωθητική για τους μαθητές, είναι ότι το
σχολείο δεν καταφέρνει να συνδέσει τη ζωή των μαθητών με το παρελθόν. Δεν
καταλαβαίνουν γιατί να πρέπει να τα μάθουν όλα αυτά. Όπως μου έλεγαν κάποιοι φοιτητές
μου: «Γιατί, κύριε, να πρέπει να μαθαίνουμε ιστορία; Εμείς κοιτάμε μπροστά. Κοιτάμε στο
μέλλον».
Αυτό που δεν καταλάβαιναν οι φοιτητές μου και δεν καταλαβαίνουν όσοι δεν εκτιμούν
την αξία της γνώσης του παρελθόντος, είναι ότι τελικά όλοι μας είμαστε προϊόντα της
ιστορίας. Ό,τι έχουμε στο μυαλό μας έρχεται από τους προηγούμενους από εμάς. Ακόμη και
οι λέξεις που χρησιμοποιώ για να γράψω αυτές τις γραμμές, δεν είναι δικές μου. Έρχονται
από τους προηγούμενους από μένα. Και βέβαια το πιο σημαντικό δεν είναι οι λέξεις. Είναι οι
πεποιθήσεις, οι αξίες, οι γνώσεις ακόμη και οι κανόνες. Εμείς αποφασίζουμε για τους κανόνες
που ρυθμίζουν τη ζωή μας; Όχι βέβαια. Οι προηγούμενοι από εμάς αποφασίζουν. Εμείς
γεννιόμαστε μέσα σε ένα πολιτισμό, σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που όλα αυτά έχουν ήδη
διαμορφωθεί. Είναι τόσο μεγάλο το βάρος του παρελθόντος πάνω στο παρόν, που ένας
ιστορικός έχει ισχυριστεί κάτι που όταν το είχα πρωτοακούσει είχα εντυπωσιαστεί: «Οι νεκροί
μάς κυβερνούν». Βαριά κουβέντα. Δεν συμφωνώ εντελώς όμως, καθώς και εμείς επιδρούμε
στον τρόπο που εξελίσσεται η ιστορία και έχουμε ευθύνη απέναντι στις μελλοντικές γενιές ως
μελλοντικοί νεκροί που αναπόφευκτα είμαστε όλοι μας.
Αξίζει να μαθαίνουμε για αυτούς τους νεκρούς. Αξίζει να γνωρίζουμε τι έκαναν, πώς
σκέφτονταν, πώς ζούσαν. Αξίζει γιατί αυτοί είναι που διαμόρφωσαν τον κόσμο που μας
περιβάλλει. Η γνώση του παρελθόντος είναι απαραίτητη για την κατανόηση του παρόντος.
Ή, για να το πούμε με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να καταλάβουμε το σήμερα αν δεν ξέρουμε
σε βάθος το χθες. Η ιστορία είναι μια πράξη αυτογνωσίας, μια πράξη γνώσης για τον
συλλογικό μας εαυτό, απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας.
Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγουμένων. Όντως αυτοί έφυγαν και δεν έχει
πια καμία σημασία για αυτούς. Μαθαίνουμε ιστορία για εμάς, για να μάθουμε από τα λάθη
των προηγουμένων, να δούμε τι λειτούργησε καλύτερα για εκείνους και τι όχι. Μαθαίνουμε
ιστορία για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και να σκεφτούμε πού θέλουμε να πάμε. […]
[Ραϋμόνδος Αλβανός, Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, εκδ.
Επίκεντρο, 2022 (από τον Πρόλογο του βιβλίου)]
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Θυμάμαι, άρα ζω;
Εις σε προστρέχω, μνήμη, με πολύ σεβασμό, σαν να μου ήσουν ξένη, σαν να μην έχουμε
φάει μαζί ψωμί και δάκρυα, σαν να μην ξέρω ότι χάρη σ’ εσένα επιστρέφει ο απολωλώς*
καιρός.
Θέλω να αφιερώσω στη μνήμη και στη ζωτική της σημασία κάποιες σκέψεις, αλλά,
επειδή έχω μια τόσο στενή σχέση μαζί της και μια ευγνώμονα οικειότητα, φοβάμαι μήπως
όσα πω περιπέσουν σε έναν κάπως οικογενειακό τόνο, ατημέλητον, καθισμένον χαλαρά
γύρω από την προχειρότητα. Με φοβίζει, ίσως και με καθησυχάζει μαζί, η πεποίθησή μου ότι
η μνήμη είναι το δεύτερο εγώ μας.
Το ότι επιμένω να μιλώ για τη νοσταλγία δεν μοιάζει σαν να έχω βγει από το θέμα, που
είναι η επέτειος. […]
Τι είναι η επέτειος; Την προς αυτήν ευσέβεια μάς την εμφυσά το περιβάλλον, το
παράδειγμα, ή είναι ένστικτο ριζωμένο βαθιά στο φόβο μας ότι θα εκδιωχθούμε από τον
παράδεισο της μνήμης; […]
Για να επανέλθω στα γήινα, η επέτειος είναι και μια μέρα άκρως κοινωνική. Πάει παντού.
Και σε χαρές, και σε απώλειες. Διότι έχουν και οι απώλειες κάθε τόσο τα γενέθλιά τους –
αυτές κι αν δεν θέλουν να ξεχαστούν…
Και βεβαίως η επέτειος διαπνέεται και από βαθύ πατριωτισμό. Τιμά τους ήρωες,
συντονίζει τον ηρωισμό με το βηματισμό της σημαίας, παρελαύνουν οι Θερμοπύλες, δάφνινο
στεφάνι στον άγνωστο στρατιώτη και, σιωπηρά, στον κάθε αγνοούμενο.
Για να δώσω και την πιο εγκόσμια μορφή στην επέτειο, ας πω ότι είναι ένα δωρεάν
μεταφορικό μέσον με το οποίο μεταφέρεται το πολυπληθές παρελθόν εδώ στο παρόν.
Και ιδού, επιστρέφουν οι γονείς μας, έρχονται κι άλλου είδους αγάπες, άλλες
συνοδευόμενες από το αίσθημα, άλλες ασυνόδευτες […] – ιδού η νύφη ακόμα ερωτευμένη
με το νυφικό της, γενέθλια, χρονιάρικα πια τα παιδιά σου, γενέθλια γενέθλια γενέθλια, κοντά
η ενηλικίωση, και ακόμα τα κρατάει αγκαλιά και τα θηλάζει εκείνη η παλιά φωτογραφία σου.
[…]
*
απολωλώς: χαμένος
[Ομιλία της Κικής Δημουλά, από το βιβλίο Εκλήθην ομιλήτρια, Ίκαρος, 2022, σσ. 156, 158, 159].
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Προεισαγωγικά θα σας πω την ιστορία του ταγαριού*. Το βρήκα καταχωνιασμένο σε μια
παλιά κασέλα. Κι αυτή από το χωριό. Όταν το έδειξα της μαμάς μου γέλασε. Στα φοιτητικά
της χρόνια το χρησιμοποιούσε ως τσάντα. Ήταν άβολο γι’ αυτήν τη δουλειά αλλά ήταν τότε
της μόδας. Εξέφραζε οικολογικές ανησυχίες επίσης. Μου λέει να το πας της γιαγιάς σου.
Ήθελε προφανώς να το ξεφορτωθεί. Δεν ξέρω τι μπορεί να της θύμιζε.
Η γιαγιά μου επιμένει να ζει στο χωριό. Στο σπίτι της έχει θερμοσίφωνα και τηλεόραση.
Την επισκέφτηκα στις διακοπές του Πάσχα. Έχω το όνομά της και είμαι η αδυναμία της. Της
έδειξα το ταγάρι και συγκινήθηκε. Το είχε φτιάξει η δική της μαμά στον αργαλειό. Ήταν μέρος
της προίκας της. «Πράγματα για μια ζωή» σχολίασε. Φυσικά έκανε λάθος στο μέτρημα. Ήδη
το ταγάρι είχε χρησιμοποιηθεί από τρεις γενιές. Ήταν βαμμένο με φυτικές βαφές και είχε
ωραία λαμπερά σχέδια. Μου διηγήθηκε τα νυχτέρια** που έκαναν τότε υφαίνοντας στον
αργαλειό με το φως του λυχναριού. Η μαμά της. Τα έλεγε αυτά με νοσταλγία. Η γιαγιά.
Εν τω μεταξύ η ώρα πλησίαζε εννιά και αντανακλαστικά είχε ανοίξει την τηλεόραση
για τις ειδήσεις.
Της λέω γιαγιά γιατί δεν έρχεσαι να μείνεις μαζί μας στην Αθήνα.
– Γιατί τι θα έχω παραπάνω εκεί;
* ταγάρι: είδος τσάντας
** νυχτέρι: εργασία κατά τη διάρκεια της νύχτας
[Θανάσης Βαλτινός, Επείγουσα ανάγκη ελέου. Διηγήματα, Εστία, Αθήνα 2016, σσ. 41, 42].
Θέμα Α
Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους (παράγραφοι 2-4) για τους οποίους, σύμφωνα
με τον συγγραφέα του Κειμένου 1, είναι σημαντικό να μαθαίνουμε ιστορία (70-80
λέξεις).
Μονάδες 15
Θέμα Β
Β1. Με βάση τα Κείμενα 1 και 2 να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου ως
σωστές ή λανθασμένες, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που
αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος (δεν χρειάζεται να αναφέρετε
συγκεκριμένο χωρίο κειμένου).
α. Το παρελθόν δεν επηρεάζει τις στάσεις και τις αντιλήψεις μας (Κείμενο 1).
β. Μαθαίνουμε ιστορία για να κατανοήσουμε αποκλειστικά το παρελθόν (Κείμενο 1).
γ. Η γνώση της ιστορίας βοηθά να γνωρίσουμε τους εαυτούς μας και τον πολιτισμό
μας (Κείμενο 1).
δ. Η επέτειος σχετίζεται και με ευχάριστα και με δυσάρεστα γεγονότα της ζωής
(Κείμενο 2).
ε. Μέσω των επετείων το παρελθόν συνδέεται με το παρόν (Κείμενο 2).
Μονάδες 10
Β2. α. Ποια μορφή έχει ο τίτλος του Κειμένου 1 (μονάδες 4) και ποιος είναι ο
επικοινωνιακός του ρόλος; (μονάδες 6)
β. Ποιο υφολογικό αποτέλεσμα έχει η παρεμβολή του ευθέος λόγου στο τέλος της
πρώτης παραγράφου: «Γιατί, κύριε, να πρέπει … μέλλον»; (μονάδες 5)
Μονάδες 15
Β3. Πρόθεση της Κικής Δημουλά στο απόσπασμα «Για να επανέλθω … φωτογραφία σου»
είναι να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη σχετικά με το ρόλο που διαδραματίζει η
επέτειος στη διατήρηση της μνήμης. Να αναφέρετε τρεις (3) διαφορετικές γλωσσικές
επιλογές με τις οποίες επιτυγχάνει το στόχο της, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία
(μονάδες 6) και να εξηγήσετε τη λειτουργία καθεμιάς από αυτές στο κείμενο. (μονάδες
9)
Μονάδες 15
Θέμα Γ
Γ1. Τι αντιπροσωπεύει το ταγάρι για την οικογένεια της αφηγήτριας;
Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με τρεις (3) κειμενικούς δείκτες.
Εσείς, αν ήσασταν στη θέση της αφηγήτριας, θα κρατούσατε το ταγάρι ή όχι και γιατί;
(150-200 λέξεις)
Μονάδες 15
Θέμα Δ
Δ1. «Αξίζει να μαθαίνουμε για αυτούς τους νεκρούς. Αξίζει να γνωρίζουμε τι έκαναν, πώς
σκέφτονταν, πώς ζούσαν». Με αφορμή τη διαπίστωση του συγγραφέα και
αξιοποιώντας δημιουργικά τα Κείμενα 1 και 2:
α) να εκφράσετε την άποψή σας για την αξία της ιστορικής γνώσης και
β) να αναφέρετε βιωματικούς τρόπους που μπορούν να καλλιεργήσουν το ενδιαφέρον
σας για το ιστορικό παρελθόν. Το κείμενό σας να έχει τη μορφή άρθρου που θα
δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας. (350-400 λέξεις)
