Το ρομποτικό όχημα Curiosity της NASA, το οποίο εξερευνά τον Άρη από το 2012, εντόπισε τα πιο πολύπλοκα οργανικά μόρια που έχουν ανακαλυφθεί έως σήμερα στον Κόκκινο Πλανήτη. Η ανακάλυψη αφορά ουσίες όπως δεκάνιο, ενδεκάνιο και δωδεκάνιο, οι οποίες προήλθαν από ανάλυση ενός δείγματος ηλικίας 3,7 δισεκατομμυρίων ετών από την περιοχή Cumberland, εντός του κρατήρα Gale.
Τα μόρια αυτά θα μπορούσαν να είναι θραύσματα λιπαρών οξέων – οργανικές ενώσεις που αποτελούν δομικά στοιχεία ζωής στη Γη, αλλά μπορούν να σχηματιστούν και από ανόργανα χημικά μονοπάτια, όπως εκείνα που σχετίζονται με υδροθερμικούς αεραγωγούς.
Αν και η ανακάλυψη δεν συνιστά απόδειξη ύπαρξης ζωής, ενισχύει τη θεωρία ότι ο Άρης διέθετε τις κατάλληλες χημικές συνθήκες για την εμφάνιση ζωής στο μακρινό παρελθόν.
Μια ανακάλυψη στα όρια των δυνατοτήτων του Curiosity
Το δείγμα ελήφθη το 2013 από ιζηματογενές πέτρωμα στη λεκάνη Yellowknife Bay, μια αρχαία λίμνη όπου είχαν σχηματιστεί αργιλικά ορυκτά. Από τότε, το Curiosity διατηρούσε ένα μέρος του δείγματος – γνωστό ως «doggy bag» – ώστε να το εξετάσει ξανά όταν θα ήταν εφικτό.
Η νέα ανάλυση, με χρήση του οργάνου SAM (Sample Analysis at Mars), πραγματοποιήθηκε θερμαίνοντας το δείγμα για να απελευθερωθούν τα οργανικά μόρια. Αν και δεν εντοπίστηκαν αμινοξέα, οι ερευνητές εντόπισαν ενώσεις με αλυσίδες 11 έως 13 ατόμων άνθρακα – πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που είχαν ανιχνευτεί σε προηγούμενες αποστολές.
Η επικεφαλής της μελέτης, δρ Καρολίν Φρεσινέ του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας, δήλωσε: «Εάν υπήρξε αρχαία ζωή στον Άρη, θα άφηνε πίσω της σύνθετα και εύθραυστα μόρια. Τώρα γνωρίζουμε ότι τέτοια μόρια μπορούν να διατηρηθούν για δισεκατομμύρια χρόνια».
Από τις ελπίδες για βιωσιμότητα, στην ανάγκη επιστροφής δειγμάτων στη Γη
Αν και το Curiosity δεν έχει σχεδιαστεί για την ανίχνευση ζωής, η ικανότητά του να εντοπίζει σύνθετα οργανικά μόρια ενισχύει την πεποίθηση ότι ίχνη ζωής – εφόσον υπήρξαν – είναι πιθανό να έχουν διατηρηθεί.
Η δρ Έιμι Γουίλιαμς, γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, εξηγεί: «Μη βιολογικές διαδικασίες παράγουν συνήθως λιπαρά οξέα με λιγότερους από 12 άνθρακες. Όμως οι ενώσεις που σχετίζονται με ζωή είναι μεγαλύτερες και πιο πολύπλοκες».
Ο δρ Μπεν Πιρς από το Πανεπιστήμιο Purdue σχολιάζει ότι τα ευρήματα είναι «η πιο συναρπαστική ανίχνευση οργανικών ενώσεων στον Άρη μέχρι σήμερα», σημειώνοντας ότι λιπαρά οξέα παρόμοια με αυτά ίσως αποτέλεσαν τις πρώτες μεμβράνες κυττάρων στη Γη.
Προετοιμασία για τις μελλοντικές αποστολές και τη μεγάλη επιστροφή
Η NASA και η ESA προγραμματίζουν να φέρουν δείγματα από τον Άρη στη Γη την επόμενη δεκαετία μέσω της αποστολής Mars Sample Return, η οποία θα βασιστεί στα δείγματα που συλλέγει το rover Perseverance στον κρατήρα Jezero.
Το Curiosity δεν πρόκειται να επιστρέψει στη λεκάνη Yellowknife, όμως φυλάσσει ακόμη υπολείμματα του δείγματος Cumberland. Η ομάδα εξετάζει νέα πειράματα με στόχο την περαιτέρω διερεύνηση των οργανικών ενώσεων που περιέχει.
Η αστροβιολόγος Άσλεϊ Μέρφι επισημαίνει πως μόνο η ανάλυση δειγμάτων σε εργαστήρια στη Γη μπορεί να απαντήσει με σαφήνεια στο ερώτημα της ύπαρξης ζωής στον Άρη: «Οι οργανικές ενώσεις είναι συναρπαστικές, αλλά δεν αποτελούν από μόνες τους απόδειξη ζωής. Τα βιομόρια – όπως αμινοξέα, νουκλεοτίδια, μεμβράνες – είναι τα θεμελιώδη στοιχεία της βιολογίας. Και η ανίχνευσή τους θα ήταν πραγματικά καθοριστική».
