Του Μάκη Αδαμόπουλου | Ορθόδοξη Αλήθεια

Ετοιμος να λειτουργήσει κανονικά θα είναι σε τέσσερις μήνες ο Καθεδρικός Ναός των Αθηνών.

Επειτα από πέντε χρόνια εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης, έφτασε η ώρα που θα ακουστούν και πάλι οι καμπάνες της Μητρόπολης για τις επίσημες δοξολογίες, τις ακολουθίες και τα μυστήρια.

Ο προϊστάμενος του μητροπολιτικού ναού π. Θωμάς Συνοδινός μιλάει στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» και αποκαλύπτει τους λόγους για τους οποίους καθυστέρησε η ολοκλήρωση του έργου, περιγράφει τις εργασίες που έχουν γίνει και κάνει γνωστό το πότε θα ανοίξουν οι θύρες του ναού.

Οι εργασίες ξεκίνησαν το 2010, υπό την εποπτεία του υπουργείου Πολιτισμού και την ευθύνη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Εκτός από τις εργασίες στατικότητας, έχουν πραγματοποιηθεί καθαρισμός και αποκατάσταση των γλυπτών, έργα του Φυτάλη (ένας από τους πιο φημισμένους γλύπτες της εποχής εκείνης).

Επιπλέον, έχει γίνει συντήρηση στο τέμπλο και στις φορητές εικόνες. Εξωτερικά, από πλευράς στατικής και αισθητικής, έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες, εκτός από ένα πολύ μικρό τμήμα. Εσωτερικά, οι τοιχογραφίες έχουν ολοκληρωθεί κατά 70%.

Τεράστια προβλήματα

Ο π. Θωμάς επισήμανε ότι λόγω παλαιότητας του ναού υπήρχαν τεράστια προβλήματα.

«Για παράδειγμα, οι καλωδιώσεις του ηλεκτρικού ρεύματος ήταν σε άθλια κατάσταση. Θα μπορούσαμε να πάρουμε φωτιά ανά πάσα στιγμή», λέει και συνεχίζει: «Ολα άλλαξαν. Δεν είναι ένα απλό έργο. Εχει προβλεφθεί και ο ανάλογος φωτισμός και θα φτιαχτεί και ο περιβάλλων χώρος. Πιστεύουμε ότι ο μητροπολιτικός ναός θα είναι αυτός που από την αρχή ήθελαν οι κτήτορες, ένα περίλαμπρο κτίριο, το οποίο θα κοσμεί την πόλη των Αθηνών. Είναι, εξάλλου, ένα σημείο που επισκέπτονται χιλιάδες άνθρωποι καθημερινά και δημιουργείται πραγματικά μια ζοφερή εικόνα τόσα χρόνια με τις σκαλωσιές».

Εως την ολοκλήρωση του έργου αποκατάστασης και συντήρησης, προσωρινή Μητρόπολη των Αθηνών έχει οριστεί ο Ιερός Ναός Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στην οδό Σκουφά, στο Κολωνάκι.

Πολλοί αναρωτιούνται πότε θα λειτουργήσει ξανά, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που κάνουν λόγο για αργοπορία λειτουργίας του λόγω αδιαφορίας.

Ο π. Θωμάς, μιλώντας στην «Ορθόδοξη Αλήθεια», αναφέρει τους λόγους για τους οποίους οι επισκευές καθυστέρησαν να ξεκινήσουν, με συνέπεια να αργεί η ολοκλήρωση της επισκευής.

«Η Εκκλησία έχει κάνει τεράστια προσπάθεια γι’ αυτό το έργο. Δεν είχαμε ούτε τις ευκολίες ούτε και τα χρήματα, ώστε να μπορέσουμε να ξεκινήσουμε πιο γρήγορα. Μπορεί ο κόσμος να μας κατακρίνει, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις αντικειμενικές δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε. Εμείς, άλλωστε, είμαστε οι πρώτοι που θέλουμε να λειτουργεί ο ναός μας» διευκρινίζει ο π. Θωμάς Συνοδινός.

«Πολλοί λόγοι συνέβαλαν στην καθυστέρηση, τους οποίους δεν ξέρει ο κόσμος, γι’ αυτό νομίζει ότι εμείς ή το κράτος κωλυσιεργούμε, αλλά δεν είναι έτσι. Εως την ολοκλήρωση των μελετών άλλαξε ο αντισεισμικός συντελεστής τρεις φορές. Επρεπε, λοιπόν, να αλλάξουν και οι μελέτες. Επίσης, υπήρχαν παρεμβάσεις του υπουργείου Πολιτισμού που μας καθυστέρησαν αλλά και οικονομική δυσκολία. Με την εξασφάλιση των πρώτων χρημάτων, ξεκίνησαν οι εργασίες και οι έλεγχοι. Η διαδικασία όμως δεν ήταν εύκολη. Πραγματοποιήθηκαν έως και εικονικές σεισμικές δονήσεις, για να μετρηθεί και να διαπιστωθεί η αντοχή του ναού» τονίζει.

Κατά τη διάρκεια της συντήρησης, οι εργασίες αποκάλυψαν διάφορα προβλήματα, τα οποία απαιτούσαν ιδιαίτερη προσοχή και μελέτη.

«Θεωρούσαμε ότι μεταξύ της καμπύλης και του αετώματος που καλύπτει τον ναό υπήρχαν τα συνηθισμένα υλικά. Οταν όμως αποκαλύφθηκε η σκεπή, βρήκαμε χτιστές νευρώσεις που είχαν υποστεί ζημιές και έπρεπε να γίνει νέα μελέτη, για να ισχυροποιηθεί το κτίριο και να βεβαιωθούμε για τη στατικότητά του» αναφέρει και προσθέτει: «Προέκυψαν ένα σωρό ατυχή γεγονότα, τα οποία όμως μας οδήγησαν σε ευτυχή έκβαση, γιατί πλέον ο ναός έχει στερεωθεί πάρα πολύ καλά, με πολλές τσιμεντενέσεις, με ελκυστήρες και περιδέσεις».

Από το ΕΣΠΑ

Οι βασικές εργασίες αποκατάστασης έχουν ολοκληρωθεί. Σήμερα, κατόπιν παρέμβασης του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερώνυμου, η δεύτερη φάση -δηλαδή, η αισθητική αποκατάσταση- έχει ενταχθεί στο ΕΣΠΑ και το έργο προχωρά κανονικά.

«Ηδη θα είχε τελειώσει», αναφέρει ο π. Θωμάς, «αλλά είχε σταματήσει τους τελευταίους μήνες, με τη διακοπή εκταμίευσης από το ΕΣΠΑ. Τώρα έχουν ξεκινήσει πάλι οι εργασίες και πιστεύω ότι σε τρεις με τέσσερις μήνες θα έχουν ολοκληρωθεί, ώστε να φύγουν οι σκαλωσιές, να φανεί το κάλλος του ναού και να λειτουργήσει πανηγυρικά».

Τα τραύματα των σεισμών

Η πρώτη ανάγκη για επισκευή του μητροπολιτικού ναού προέκυψε έπειτα από σεισμό στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά εκτεταμένες επισκευές έγιναν το διάστημα 1948-1952.

«Τότε έγινε αυτό το αρτιφισιέλ, που είναι απέξω και το βλέπουμε έως σήμερα» περιγράφει ο π. Θωμάς.

«Εγιναν κάποιες επισκευές επί Ιερωνύμου Α΄, αλλά οι δύο σεισμοί που ακολούθησαν -το 1981 και το 1999- μας ανάγκασαν να ξεκινήσουμε τις τελευταίες εκτεταμένες και καίριες επισκευές του ναού, ο οποίος είχε υποστεί αρκετές ζημιές από τον πρώτο σεισμό, αλλά δεν έγιναν ποτέ εργασίες αποκατάστασης. Ο δεύτερος σεισμός δημιούργησε πολύ σοβαρά πλήγματα στο οικοδόμημα και κυρίως προβλήματα στατικά. Ο ναός, εξάλλου, εδράζεται πάνω στην κοίτη του Ηριδανού ποταμού, συνεπώς το έδαφος δεν ήταν τόσο στέρεο. Με τη νέα επισκευή προστέθηκαν τόνοι τσιμέντου, προκειμένου να ενισχυθούν τα θεμέλια. Ευτυχώς, έχει γίνει πολύ καλή εργασία στερεώσεως και πλέον μπορεί να αντέξει έναν πολύ δυνατό σεισμό» σημειώνει χαρακτηριστικά.

Με πανελλήνιο έρανο βρέθηκαν τα χρήματα για την πρώτη ανέγερση

Ο μητροπολιτικός ναός αποφασίστηκε να εορτάζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και άρχισε να χτίζεται στα 1842-1843.

Εως και το 1862, όταν και ολοκληρώθηκε η κατασκευή του υπάρχοντος ναού, ως μητροπολιτικός χρησιμοποιούνταν ο Ναός της Αγίας Ειρήνης, στην οδό Αιόλου.

«Από την πρώτη στιγμή το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο πρότεινε την ανακατασκευή και την επέκταση του ναού, ώστε να χρησιμοποιηθεί αυτός ως μητροπολιτικός, αλλά στην πορεία άλλαξαν τα σχέδια» αναφέρει ο π. Θωμάς.

Οπως ο ίδιος εξηγεί, «ξεκίνησε ένας πανελλήνιος έρανος. Μέρος των χρημάτων δόθηκε στον Ναό της Αγίας Ειρήνης, για να επισκευαστεί και να γίνει μεγαλύτερος. Ετσι ξεκίνησε η αναζήτηση νέου χώρου. Αρχικά, υπήρξε η σκέψη να χτιστεί κοντά στο Πανεπιστήμιο ή στο Οφθαλμιατρείο, εκεί όπου είναι σήμερα ο ναός των ρωμαιοκαθολικών. Αποφασίστηκε όμως να δοθεί από την Εκκλησία το οικόπεδο που ήταν το παλιό μετόχι της Μονής Καισαριανής και ήδη ήταν εγκαταλελειμμένο. Εκεί βρισκόταν και ο ναός του Αγίου Ελευθερίου, επισκοπική έδρα του Μητροπολίτη Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτη. Παρόλο που τότε μητροπολιτικός ναός ήταν ο Παρθενώνας και εκεί βρισκόταν και το Επισκοπείο, ο Μιχαήλ Χωνιάτης είχε χτίσει και αυτό τον μικρό ναό, της Γοργοϋπηκόου. Κατόπιν, για να διαμορφωθούν ο περιβάλλων χώρος και η πλατεία, η Εκκλησία αγόρασε κάποια σπίτια που ήταν τριγύρω».

Για την κατασκευή χρειάστηκαν αρκετά χρήματα. Σύμφωνα με τα αρχεία, εκτός από την Εκκλησία, που παραχώρησε το οικόπεδο και κάλυψε τα πρώτα έξοδα, οικονομικά ενίσχυσαν ο βασιλεύς Οθων και, στη συνέχεια, ο Γεώργιος, ο Δήμος Αθηναίων και «ο ελληνικός λαός, που συντρέχει πάντοτε την Εκκλησία και τα εκκλησιαστικά έργα» σημειώνει ο π. Θωμάς.

Η αρχιτεκτονική

Τα σχέδια του ναού εκπονήθηκαν από τους αδελφούς Χάνσεν. «Στην αρχή, είχαν υπολογίσει ότι θα χτιστεί ένας ναός ρομανικού ρυθμού, με πάρα πολύ μεγάλο τρούλο. Σκέφτηκαν όμως ότι δεν συνάδει τελικά με τη δική μας αρχιτεκτονική» αναφέρει ο π. Θωμάς.

«Ηταν ένα οικοδόμημα επηρεασμένο από τους καθεδρικούς ναούς της Ευρώπης, που δεν είχε καμία σχέση με την ελληνική πραγματικότητα. Μετέτρεψαν τα σχέδια και ο Μπουλανζέ κατασκεύασε, πάνω στο αρχικό οικοδόμημα, τον τρούλο που υπάρχει σήμερα, δημιουργώντας έτσι έναν νέο ρυθμό, που στη συνέχεια ονομάστηκε ελληνικός» επισημαίνει ο π. Θωμάς Συνοδινός.

Πηγή: romfea.gr