Του Κωνσταντίνου Κωνσταντάτου*

Στις 22 Ιανουαρίου 2015 το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) ανακοίνωσε την εξαγορά ομολόγων των χωρών μελών της Ευρωζώνης μέσω των Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών αξίας 60 δις ευρώ το μήνα και τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016 (Πηγή: European Central Bank, announcement 22_Jan_15). Η γενικότερη έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κυρίως οι συζητήσεις που εδώ και αρκετό καιρό λαμβάνουν χώρα στην Ευρώπη σχετικά με την ποσοτική χαλάρωση (QE), δηλαδή την αγορά ομολόγων των κρατών μελών της Ευρωζώνης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω της δημιουργίας νέου χρήματος, έχουν προκαλέσει πολύ μεγάλη πτώση στην ισοτιμία του Ευρώ σε σχέση με πολλά άλλα βασικά νομίσματα όπως το δολάριο (EUR/USD), το Ιαπωνικό γιεν (EUR/JPY) και η Αγγλική λίρα (EUR/GBP).

Η πτώση αυτή ξεκίνησε πολύ πριν την επίσημη ανακοίνωση της ΕΚΤ μιας και οι αγορές λειτουργούν ως προεξοφλητικοί μηχανισμοί, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι αντιδρούν θετικά ή αρνητικά απλά και μόνο αναλύοντας ελάχιστα στοιχεία ή φήμες, πολύ πριν βγει η πραγματική ανακοίνωση για ένα γεγονός. Στο παρακάτω γράφημα βλέπουμε την υποτίμηση του ζεύγους EUR/USD από το 1,38 περίπου στο 1,15 που παρατηρείται σε χρονικό διάστημα εννιά μηνών,  από τον Μάιο του 2014 έως και σήμερα (03/02/2015):

Ισοτιμία EUR/USD

Αυτό που ενδιαφέρει κατά πρώτο λόγο είναι πώς η υποτίμηση του εθνικού μας νομίσματος επηρεάζει την Ελληνική οικονομία και ειδικότερα τις ζωές μας. Ας δούμε όμως πρακτικά τι σημαίνει υποτίμηση του ευρώ για κάποιον που έχει στα χέρια του δολάρια. Θα εκφράσουμε την ισοτιμία σε USD/EUR αντί για EUR/USD για να είναι πιο κατανοητό το παράδειγμα. Π.χ. ένας Αμερικάνος τουρίστας θέλει να έρθει στην Ελλάδα για διακοπές για μία βδομάδα. Έστω ότι το συνολικό κόστος διατροφής και διαμονής σε ξενοδοχείο είναι 3000 ευρώ. Αν η ισοτιμία USD/EUR είναι π.χ. 0,63 αυτό πρακτικά σημαίνει ότι με 1 δολάριο αγοράζει προϊόντα ή υπηρεσίες που αξίζουν 0,67 ευρώ. Για να αγοράσει δηλαδή προϊόντα και υπηρεσίες 3000 ευρώ πρέπει να πληρώσει 4478 δολάρια (3000/0,67). Αν όμως το ευρώ υποτιμηθεί σε σχέση με το δολάριο και η ισοτιμία USD/EUR γίνει π.χ. 0,95 αυτό σημαίνει ότι μπορεί να αγοράσει προϊόντα και υπηρεσίες που κοστίζουν 3000 ευρώ δίνοντας μόνο 3158 δολάρια (3000/0,95). Έχει δηλαδή ένα καθαρό όφελος λόγω της υποτίμησης της τάξης των 1320 δολαρίων (4478-3158). Επομένως οι διακοπές του στην Ελλάδα κοστίζουν πολύ λιγότερο. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και για έναν Άγγλο, Ιάπωνα ή οποιονδήποτε του οποίου το νόμισμα ανατιμάται σε σχέση με το ευρώ.

Άρα λοιπόν ο πρώτος κλάδος της πραγματικής οικονομίας που θα ωφεληθεί από την υποτίμηση είναι ο τουρισμός. Φυσικά ότι ισχύει για την Ελλάδα ισχύει και για όλη την Ευρωζώνη που μοιράζεται κοινό νόμισμα.

Ο δεύτερος κλάδος που θα ωφεληθεί είναι οι εξαγωγές γιατί τα Ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες θα είναι πιο φθηνά λόγω της υποτίμησης του ευρώ, για κάποιον ξένο να τα αγοράσει.

Το αρνητικό σε σχέση με την υποτίμηση είναι ότι ακριβαίνουν όλα εκείνα τα προϊόντα που είναι αποτιμημένα σε νομίσματα τα οποία ανατιμώνται σε σχέση με το ευρώ. Π.χ. οι εισαγωγές Αμερικανικών ή Ιαπωνικών προϊόντων θα γίνουν αυτόματα πιο ακριβές για την Ελλάδα και φυσικά και για την Ευρωζώνη. Το πόσο αρνητικά όμως θα επηρεαστεί η Ελληνική οικονομία έχει να κάνει με το βαθμό εξάρτησης της από τις εισαγωγές προϊόντων από τρίτες χώρες εκτός Ευρώ.

Στο παρακάτω γράφημα βλέπουμε ότι 45,95% των Ελληνικών εισαγωγών προέρχονται από την Ευρωζώνη ενώ μόνο το 1,42% προέρχεται από την Β. Αμερική και ένα επίσης μεγάλο μέρος (19,88%) προέρχεται από τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες και τη Ρωσία οι οποίες λόγω οικονομικών και γεωπολιτικών προβλημάτων το νόμισμα τους δεν έχει ανατιμηθεί σε σχέση με το ευρώ και γι αυτό οι εισαγωγές από τις χώρες αυτές δεν έχουν γίνει ακριβότερες. Τα παραπάνω υποδηλώνουν ότι η πραγματική οικονομία της Ελλάδας θα ωφεληθεί σημαντικά από την υποτίμηση του ευρώ.

Πηγή: Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων (στοιχεία Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2014)

Οι θετικές επιδράσεις όμως δεν περιορίζονται μόνο στην πραγματική οικονομία αλλά διαχέονται και στις αγορές αξιόγραφων, δηλαδή στο Χρηματιστήριο Αθηνών και στις αγορές Ελληνικών ομολόγων (πρωτογενή και δευτερογενή). Ειδικά για τ’ Αμερικανικά κεφάλαια που είναι από τα πιο ενεργά και με τεράστια ρευστότητα, οι Ελληνικές μετοχές και ομόλογα θα είναι πιο φθηνά. Με το ίδιο ποσό δολαρίων ένας Αμερικάνος επενδυτής μπορεί και αγοράζει μεγαλύτερη αξία Ελληνικών χρεογράφων απ’ ότι πριν την υποτίμηση. Αυτό θα έχει θετική επίδραση στις αγορές αξιόγραφων όλης της Ευρώπης και της Ελλάδας χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι τιμές των μετοχών και των ομολόγων θα εξαρτηθούν μόνο από τις ισοτιμίες των νομισμάτων.

*Κωνσταντίνος Κωνσταντάτος

M.Sc. Finance