Του Κωνσταντίνου Κωνσταντάτου
Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) για κατάθεση των ταμειακών διαθεσίμων των φορέων της γενικής κυβέρνησης στην Τράπεζα της Ελλάδος προκειμένου να χρησιμοποιηθούν αν χρειαστεί για τη σύναψη repos που δημοσιεύθηκε χθες στην εφημερίδα της κυβέρνησης δεν είναι τίποτα περισσότερο από την τυπική επικύρωση μιας διαδικασίας που έχει ξεκινήσει άτυπα εδώ και περίπου δύο μήνες.
Η κυβέρνηση διατείνεται ότι αυτή είναι πρακτική που ακολουθείται σχεδόν σε όλες τις χώρες και ότι είναι οικονομικά προσοδοφόρα για του φορείς που καταθέτουν τα χρήματα τους γιατί θα τοκίζονται με επιτόκιο 2,5% αντί του 1% που είναι ο μέσος όρος των εμπορικών τραπεζών.
1η Παρατήρηση πάνω σ’ αυτό: Οι υπόλοιπες χώρες που χρησιμοποιούν τη διαδικασία των repos με τον ίδιο τρόπο δεν είναι στα όρια της χρεοκοπίας και της στάσης πληρωμών, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η κυβέρνηση να αθετήσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στους αντισυμβαλλόμενους της, στη συγκεκριμένη περίπτωση τους φορείς με τους οποίους έχει συνάψει τα repos, συμπεριλαμβανομένου των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού.
2η παρατήρηση πάνω σ’ αυτό: Οι υπόλοιπες χώρες που χρησιμοποιούν τη διαδικασία των repos δεν δανείζονται με επιτόκιο 2,5% αλλά με πολύ χαμηλότερο. Πώς η κυβέρνηση θα βρει τα χρήματα για να αποδώσει τόκους 2,5% πάνω στο δανεισμένο κεφάλαιο στους φορείς από τους οποίους δανείζεται; Υπάρχουν δύο δυνατοί τρόποι α) μέσω των εσόδων που έχει από τη φορολογία και β) με νέο δανεισμό. Ο δεύτερος τρόπος δεν είναι εφικτός αυτή τη στιγμή αλλά και να ήταν απλά μεταθέτει την αύξηση της φορολογίας στο μέλλον, άρα μένει μόνο ο πρώτος. Επομένως ο δανεισμός με repos και επιτόκιο 2,5% αυξάνει τα φορολογικά βάρη σε μια οικονομία που χάνει μέρα με τη μέρα όλο και περισσότερο την φοροδοτική της ικανότητα. Είναι δηλαδή μια μορφή έμμεσης φορολογίας που επιβαρύνει τον ιδιωτικό τομέα.
Ποιο θα είναι αυτό το φορολογικό βάρος είναι άγνωστο. Εξαρτάται από το πόσες μέρες συνολικά θα κρατήσει ο δανεισμός και ποιο θα είναι το συνολικό ποσό που θα δανειστεί. Με πρόχειρους υπολογισμούς μπορεί να είναι από 20 εκ. ευρώ έως 100 εκ. αν υποθέσουμε κεφάλαιο 10 δις ευρώ δανεισμένο από 30 έως 120 ημέρες συνολικά.
Το παραπάνω ποσό δεν είναι τυχαίο. Ο αναπληρωτής υπουργός οικονομικών Δ. Μάρδας δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι το υπουργείο του έχει συνάψει συμφωνίες repos με φορείς της γενικής κυβέρνησης που φτάνουν περίπου τα 10 δις ευρώ.
Αυτό που κανένας μέχρι τώρα δεν έχει θέσει στο δημόσιο διάλογο είναι η πιθανότητα η κυβέρνηση να μην μπορέσει να επιστρέψει τα χρήματα από τις πράξεις repos σε έναν ή περισσότερους αντισυμβαλλόμενους της, π.χ. σε Περιφέρεις, Δήμους κλπ. Πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο; Ας σκεφτούμε λίγο τους λόγους που η κυβέρνηση έχει συνάψει πράξεις repos αξίας 10 δις. Αφενός για να πληρώσει συντάξεις και μισθούς δημοσίου και αφετέρου για να πληρώσει τις υποχρεώσεις της χώρας προς τους εξωτερικούς δανειστές. Αυτό σημαίνει ότι ιδιαίτερα τα ποσά με τα οποία πληρώνονται οι εξωτερικοί δανειστές δεν αναπληρώνονται και δεν μπορούν να αναπληρωθούν παρά μόνο από τα φορολογικά έσοδα του κράτους, εφόσον η λύση του δανεισμού δεν είναι εφικτή όσο δεν συνάπτεται συμφωνία με την τρόικα. Αν για παράδειγμα από αυτά τα 10 δις δοθούν 3 δις για αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων αυτά φεύγουν από την Ελληνική οικονομία και δεν ξαναγυρίζουν παρά μόνο έμμεσα αν δοθεί κάποια δόση από τους δανειστές. Να αντικατασταθούν 3 δις από φορολογικά έσοδα σχετικά σύντομα είναι φυσικά αδύνατο.
Το ερώτημα στο οποίο οδηγούμαστε επαγωγικά τώρα είναι το εξής: Πως είναι δυνατόν ενώ χρωστάμε 10 δις σε φορείς της κυβέρνησης και έχουμε μείνει με 7 δις (λόγω των 3 που πήγαν στους εξωτερικούς δανειστές) να καταφέρουμε να επιστρέψουμε και τα 10 δις πίσω. Εδώ είναι το μεγάλο μυστικό. Η κυβέρνηση παίρνει από τη μία τσέπη και τα βάζει στην άλλη. Το θεμέλιο πάνω στο οποίο στηρίζεται ο μηχανισμός είναι το γεγονός ότι τα 10 αυτά δις δεν ζητούνται ταυτοχρόνως από όλους. Θέλει π.χ. ο Δήμος Θεσσαλονίκης 100 εκ. ευρώ για να πληρώσει υποχρεώσεις; Βγάζει η κυβέρνηση αυτά τα 100 εκ. από το pool των 7 δις που της έχουν απομείνει και του τα δίνει έχοντας στην άκρη τα υπόλοιπα 6,9 δις. Όταν όμως θα έρθει η ώρα αυτά τα 7 δις να επιστραφούν εξολοκλήρου λόγω των διαφόρων αναγκών που πρέπει να καλυφθούν σε βάθος χρόνου, αν τα 3 δις που λείπουν δεν έχουν αντικατασταθεί με κάποιο τρόπο (φορολόγηση ή δανεισμό) τότε η κυβέρνηση θα αθετήσει υποχρεώσεις αξίας τουλάχιστον 3 δις σε κάποιους από τους αντισυμβαλλόμενους με τους οποίους έχει συνάψει πράξεις repos. Άρα κάποιοι από τους φορείς θα μείνουν με τον μουντζούρη στο χέρι όπως γίνεται και στο γνωστό παιχνίδι.
Αλλά και από τα υπόλοιπα 7 δις που θα πάνε για μισθούς και συντάξεις ένα μέρος μόνο θα επιστρέψει πίσω στο κράτος με τη μορφή φορολογίας ή ασφαλιστικών εισφορών και μάλιστα όχι άμεσα. Άρα το συνολικό έλλειμμα θα είναι πολύ παραπάνω από τα 3 δις που έχουν φύγει στο εξωτερικό για αποπληρωμή τοκοχρεολυσίων και η πιθανότητα αθέτησης των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τα repos αυξάνεται εκθετικά.
Η στιγμή αυτή πλησιάζει όλο και περισσότερο στο βαθμό που η κυβέρνηση αδυνατεί να συνάψει συμφωνία για να ξεμπλοκάρουν οι δόσεις του τρέχοντος μνημονίου που αναμένονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ.
