Του Άγη Βερούτη*

Αν είσαι μια εταιρία με μονοπώλιο σε μια αγορά, και κάποιος σου λέει να μειώσεις το μερίδιό σου σε αυτήν για λόγους ενίσχυσης του ανταγωνισμού, με πιθανό κόστος σε θέσεις εργασίας, είναι βέβαιο πως δεν θα σου αρέσει και πολύ.
Το θέμα όμως δεν είναι αν θα σου αρέσει ή όχι, αλλά αν θα χρησιμοποιήσεις την δεσπόζουσα θέση που έχεις στην αγορά για να εμποδίσεις με αθέμιτες και παράνομες πρακτικές τους ανταγωνιστές σου από το να σου πάρουν μερίδιο αγοράς.
Σήμερα η ΔΕΗ και ο ΑΔΜΗΕ βρίσκονται υπό διερεύνηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού για τις πρακτικές που χρησιμοποίησαν ώστε να χειραγωγήσουν την αγορά παραγωγής ηλεκτρισμού από το 2010 ως σήμερα, εις βάρος των άλλων ιδιωτικών εταιριών παραγωγής ηλεκτρισμού.
Καθώς το πόρισμα πιθανόν να βρει παραβατικές ενέργειες, τίθεται θέμα επιβολής προστίμων, τα οποία θα μεταβάλλουν τουλάχιστον ισόποσα την αξία των δυο κρατικών εταιριών.
Αυτή η εξέλιξη δημιουργεί ερωτηματικά τόσο για την πιθανότητα να σπρώξει την ΔΕΗ από την σημερινή εύθραυστη ισορροπία των ταμειακών ροών της, στην αδυναμία πληρωμής πιστωτών και προμηθευτών και την χρεοκοπία, δηλαδή την αλλαγή του ιδιοκτησιακού της καθεστώτος από την ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου στην ιδιοκτησία των πιστωτριών τραπεζών και ιδιωτών στους οποίους χρωστάει σήμερα.
Η κατάσταση για τον ΑΔΜΗΕ, δηλαδή τον διαχειριστή του Ελληνικού Ηλεκτρικού Δικτύου είναι αρκετά χειρότερη. Έχει ήδη γίνει δεκτή η προσφορά των Κινέζων να πάρουν το 24% του ΑΔΜΗΕ για €320 εκατομμύρια, αλλά οι νικητές του διαγωνισμού πώλησης του 24% δεν έχουν πληρώσει ακόμη. Το σκεπτικό είναι φυσικά ορθόν, ότι η προοπτική του προστίμου αυτού δεν είναι κομμάτι της καθημερινής εύρυθμης λειτουργίας του, και άρα επηρεάζει το τίμημα ή ακόμα και την βιωσιμότητα του ντιλ.
Όμως η Ελληνική Κυβέρνηση έχει υπογράψει με την τρόικα, πως αν δεν ολοκληρωθεί η πώληση του 24% εντός Φεβρουαρίου 2017, τότε θα πουλήσει το 100% του ΑΔΜΗΕ σε κάποιον επενδυτή.
Αυτό δεν θα είναι καθόλου καλή εξέλιξη για τη χώρα, καθώς ένας ιδιώτης δεν μπορεί να σχεδιάσει ούτε πρόκειται να χρηματοδοτήσει επέκταση του δικτύου ηλεκτροδότησης στο τελευταίο χωριουδάκι. Το πιθανότερο είναι πως θα αρμέξει την επένδυση ώσπου να αρχίσει να διαλύεται, και μετά θα αποχωρήσει.
Το ζήτημα είναι πως οι πρακτικές της ΔΕΗ για την επιρροή της Οριακής Τιμής Συστήματος (Ο.Τ.Σ.) βλάπτουν τους μικρότερους ανταγωνιστές παραγωγής ηλεκτρισμού και τους καταναλωτές.
Η ΔΕΗ έχει το 90% των τελικών πελατών της χώρας, αλλά μόνο το 70% της παραγωγής ηλεκτρισμού. Αυτό σημαίνει πως την ΔΕΗ την συμφέρει να πουλάει στο δίκτυο το παραγόμενο ρεύμα όσο φθηνότερα μπορεί, γιατί θα το αγοράσει επίσης φτηνότερα στην έξοδο του από το δίκτυο για να τροφοδοτήσει τους πελάτες της, και ξεκάθαρα αγοράζει περισσότερο ηλεκτρισμό απ’ όσο παράγει και πουλάει.
Άρα συμφέρει να συμπιέσει την ΟΤΣ όσο μπορεί.
Η ΟΤΣ υπολογίζεται από τον συσχετισμό της διαθέσιμης παραγωγής της επόμενης μέρα, και της υπολογιζόμενης κατανάλωσης. Θεωρητικά αυτή είναι μια τέλεια ελεύθερη αγορά, αν όμως ο διαχειριστής του δικτύου επιτρέψει στον κυρίαρχο παραγωγό να στρεβλώσει προς τα κάτω τις τιμές, η αγορά σπρώχνει τους μικρούς παίκτες να λειτουργούν χωρίς κέρδος και τελικά να κλείσουν, επιστρέφοντας σε μονοπώλιο.
Αυτό μπορεί να το κάνει ένας παραγωγός δηλώνοντας μεγαλύτερη διαθεσιμότητα από την πραγματική του, πχ δηλώνοντας χαμηλή τιμή για την ονομαστική διαθεσιμότητα 275 MW για την επόμενη μέρα, όταν στην πραγματικότητα έχει μόνο 220 MW διαθέσιμα. Έτσι πιέζει την ΟΤΣ προς τα κάτω σε μεγαλύτερη βαρύτητα από την παραγωγή που του αναλογεί, ενώ τελικά κάποιος άλλος πουλάει φτηνότερα.
Αυτό ήρθε να ελέγξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού.
*Ακολουθήστε τον Αγησίλαο Βερούτη στο twitter: @Agissilaos [https://twitter.com/Agissilaos ] agissilaos@gmail.com