Συνυφασμένο με τα έθιμα των ημερών είναι και το φλουρί της Βασιλόπιττας. Πρόκειται για το πανίσχυρο Κωνσταντινάτο, την νομισματική μονάδα με την μεγαλύτερη ως τώρα ιστορική νομισματική σταθερότητα και παροχή οικονομικής εγγύησης, σε μήκος χρόνου υπέρ των 11 αιώνων, σε βαθμό τέτοιο που μέχρι και οι έμποροι των εθνών Βενετσιάνοι, οι πρώτοι «καπιταλιστές» όπως έχουν χαρακτηρισθεί, έκοψαν Κωνσταντινάτα, σε μιά προσπάθεια προσεταιρισμού της δύναμης του και του «brand name».
Η δύναμη όμως του Κωνσταντινάτου δεν είναι μόνο πραγματιστική, οικονομική, αλλά είναι κ’αναδείχθηκε σε σύμβολο τέτοιας πολιτισμικής δύναμης κ’ενότητας, που μέσα στην πολυεθνική κοινωνία της αυτοκρατορίας των αποστόλων των εθνών, προσέλαβε μυθικές ακόμα και ιαματικές προεκτάσεις, μιά που επάνω του εικονίζονται ακρώς ιερά πρόσωπα κ’σύμβολα. Πάνω σ’αυτά, προσφέρεται πλούσια και παγκόσμια βιβλιογραφία. Από τον –ενδεικτικά να αναφέρουμε- πρωτεργάτη Ρώσσο Αλεξάντερ Βασίλιεφ μέχρι τον εξαίρετο και επιφανή επιστήμονα Βρεταννό Σερ Στήβεν Ράνσιμαν. Αυτοί και άλλοι διεθνώς αναγνωρισμένοι Βυζαντινολόγοι, μιλάνε για την πνευματική αυτή αυτοκρατορία στην οποία μια πόρνη του ιπποδρόμου, η Θεοδώρα, μπορούσε να γίνει αυτοκράτειρα! Ούτε οικονομική δύναμη, ούτε “τζάκια”, ούτε διασυνδέσεις. Ένας που ξύστριζε άλογα, ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών, μπορούσε να γίνει αυτοκράτορας!
Ο διαπρεπής Γάλλος ιστορικός Κάρολος Ντήλ, μια πραγματική αυθεντία στην Τέχνη κ’ την Ιστορία της Αυτοκρατορίας, λέει πως όταν οι δυτικοί πρίγκηπες και αξιωματούχοι πήγαιναν στην Κωνσταντινούπολη, πριν ακόμα φθάσουν στο παλάτι και ενώ διάβαιναν ανάμεσα στους Έλληνες και εξελληνισμένους λαούς της αυτοκρατορίας, ήταν σαν γουρούνια (έκφραση του Καρόλου Ντήλ!) ανάμεσα σε Βασιλιάδες από πνευματικότητα και τρόπους μέχρι μαγειρική και ενδυματολογία. Οι απαρχές της υψηλής ραπτικής στην Ευρώπη θεωρούνται -στο μάθημα της ενδυματολογίας- όταν ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Η’ ο Παλαιολόγος πηγαίνει στην Ιταλία και έχουν εκεί την ευκαιρία να δουν από κοντά το πλούσιο κ’ εκλεπτυσμένο βεστιάριο του, ενώ η χρήση του πηρουνιού στην Ευρώπη εισάγεται όταν η Ελληνίδα πριγκήπισσα Μαρία Αργυρή, παντρεύεται τον 11ο αιώνα τον γιό του Δόγη της Βενετίας, και βγάζει να φάει με τα σερβίτσια που είχε φέρει μαζί της, αφού πρώτα κινδύνευσε “να την κάψουν ζωντανή”, χαρακτηρίζοντας την κόρη του σατανά που χρησιμοποιεί δαιμονικά όργανα, τα πηρούνια…
Και άλλα… κι άλλα… παραδείγματα, και σ’Ανατολή και σε Δύση, δηλωτικά του ποιός είναι ποιός…! Στην υπερβατική αυτή κοινωνία της αυτοκρατορίας, την άγνωστη και κατασυκοφαντημένη -που πνευματικά πηγαίνει πέρα απ’τον θάνατο- τα παιδιά στην ερώτηση, “τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;” απαντούσαν “θεός, κατά χάριν” (δηλαδή άγιος), ενώ οι ενήλικες, τα έλκη τους, τα λάθη, τις πτώσεις, και τις θνητές σκιές τους, δεν τα εμπιστεύονταν στα ψυχοφάρμακα μα τα ψιθύριζαν τ’ Ουρανού, του Δρόμου που ανοίγεται μπροστά… (τα γεγονότα βλέπετε…), για να τα κάνει κι αυτά φως, και να τα χρησιμοποιήσει, ακόμα κι αυτά, για να γίνει κατανοητό μέσα στη ζωή, ποιά είναι τα στειράγκαθα και ποιές οι τερψίθυμες ίριδες… Εκεί μπορούσε να βγαίνει ο Άγιος Αυτοκράτορας Ιωάννης ο Βατάτζης, ο επιλεγόμενος από κάποιους και “κομμουνιστής” αυτοκράτορας, το συγκλονιστικό έργο του οποίου μελετάται από δυτικούς και ανατολικούς, να απεκδύεται την βασιλική του πορφύρα και μέσα σε άκρα ταπείνωση να εξομολογείται δημόσια στον λαό, το πως απίστησε στην γυναίκα του, ενώ ένας άλλος δήθεν κοσμοκράτορας, “πλανητάρχης” των ημερών μας, προσπαθούσε αμήχανα εδώ και λίγα χρόνια να μας εξηγήσει ποιά ακριβώς δράση και κινησιολογία θεωρεί ο ίδιος ερωτική συνεύρεση και ποιά όχι…
Δεν θα βρίσκαμε καλύτερα λόγια απ’αυτά του Αυστριακού θεατρικού συγγραφέα με την διεθνή απήχηση, Στέφαν Τσβάϊχ, πως ο Κόσμος ζει στον απόηχο της πτώσεως της Κερκόπορτας, καθώς η πυλίδα αυτή πέφτει και η Κωνσταντινούπολη αλώνεται, ο Κόσμος εισέρχεται στην βαρβαρότητα, η Ιστορία του χωρίζεται στο πριν και στο μετά. Και δεν φιλολογεί ανώδυνα ο Στέφαν Τσβάϊχ, σφραγίζει αυτά που λέει με την ζωή του, διότι όταν οι Γερμανοί μπαίνουν στην Αυστρία το 1938, αυτός αυτοκτονεί. Ποιά είναι όμως η θέση των Κεφαλλήνων κ’ της Κεφαλληνίας μέσα στην Αυτοκρατορία, όπως μας την περιγράφουν ο Βασίλιεφ, ο Ράνσιμαν, ο Ντήλ και άλλοι. Είναι έξοχη! Θέμα Κεφαλληνίας(!) (ας μας συγχωρέσουν οι αδελφοί Κερκυραίοι) ονομάζεται ολόκληρη η διοικητική διαίρεση, η περιφέρεια, του Ιονίου Πελάγους κ’ Στρατηγός Κεφαλληνίας ο ένας από τους 26 Στρατηγούς της Αυτοκρατορίας.
Βλέπουμε τις σημερινές, τεχνολογικά ισχυρές, μεγάλες δυνάμεις, να μην αφήνουν τίποτα στην τύχη. Πως η Αυτοκρατορία που ξεπέρασε τους 11 αιώνες ζωής, θα παρέβλεπε την καίρια γεωγραφική θέση της Κεφαλλωνιάς και την ξεχωριστή ιδιοσυστασία κ’ προϊστορία των κατοίκων της και θα την άφηνε έξω από τον γεωστρατηγικό σχεδιασμό της; Δηλωτικά των στενών δεσμών της Κεφαλονιάς με την Κωνσταντινούπολη, είναι και τα τόσα με Βυζαντινή προέλευση Κεφαλληνιακά επώνυμα, Φωκάς, Λάσκαρης, Μεταξάς, Μεσολωράς, Χαρτουλιάρης, Αβάσταγος, Σουρβάνος, Στάβερης και λοιπά με ανάμεσα τους το επώνυμο του ίδιου του Προστάτη της Κεφαλλωνιάς Αγίου Γερασίμου Νοταρά. Επίσης, η ισχυρή και ιδιόμορφη παρουσία της Κεφαλληνιακής παροικίας στην Κωνσταντινουπολη· ενδεικτικό της οποίας –στα επί Τουρκοκρατίας χρόνια- είναι και το παρακάτω ιστορικό το οποίο μας παραδίδεται, σχετιζόμενο μάλιστα με την προκείμενη γιορτή των Θεοφανείων.
Άδεια για να ρίξει τον Σταυρό στην Θάλασσα, έδινε ο Σουλτάνος στην Κωνσταντινούπολη, μόνον στον Πατριάρχη. Σε κανέναν άλλο Έλληνα Ορθόδοξο Επίσκοπο ή Ιερέα. Με μιά μικρή απόκλιση βέβαια: “Μόνον” στον Πατριάρχη, αλλά και στον Παπά της παροικίας των Κεφαλονιτών! Ούτε ο πανίσχυρος Τούρκος Σουλτάνος δεν μπορούσε να εκφύγει της υπερφυούς, πολυμήχανης, δυναμικής των Κεφαλλήνων. Υπογραμμισμένα στοιχεία της συνεχιζόμενης αυτής σχέσεως, αποτελούν: Ο αποθησαυρισμός στο χωριό Ντομάτα του φερέτρου του μαρτυρικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Γρηγορίου του Ε’, από τον Κεφαλλωνίτη καπετάνιο Νικόλαο Σκλάβο, που βρήκε και ανέσυρε το σώμα του από την Προποντίδα. Το Πατριαρχικό Αρχείο της Χάλκης που φυλάσσεται στην Ιακωβάτειο Βιβλιοθήκη Ληξουρίου και μεταφέρθηκε εκεί τον 19ο αιώνα από τον Επίσκοπο Κωνσταντίνο Τυπάλδο Ιακωβάτο.
Και μιά και ο λόγος για αυτοκρατορίες και αυτοκράτορες –αληθινούς ή κίβδηλους- να πούμε πως σε προσωπικό επίπεδο, αυτοκράτορας (κ’ αυτοκρατορία), είναι αυτός (κ’ αυτή η οικογένεια ή χώρα) που κρατάει δυνατό και ορίζει τον εαυτό του (κ’ τον εαυτό της), γι’αυτό και μπορεί να ηγηθεί κραταιά προσφέροντας στους άλλους. Έτσι αυτοκράτορας, μπορεί να είναι ο τσαγγάρης της γωνίας, ενώ ο άρχοντας μιά θλιβερά αλωμένη μαριονέττα. Σε δε οικουμενικό επίπεδο, έχουμε να κάνουμε την διαπίστωση πως, αν, δεν έχουμε εμείς αυτοκρατορία… τότε έχουν οι άλλοι! Οι κάθε άλλοι. (Η ζωή καλύπτει τα κενά). Και την τύχη που έχουμε στην κάθε αυτοκρατορία των κάθε άλλων, το βιώνουμε σήμερα ξεκάθαρα ποιά είναι…
Έχει γίνει πιά σαφές, μέσα από τα παθήματά μας, πως η Δύναμη είναι που μετράει, πόσο μάλλον όταν η Δύναμη αυτή εδράζεται σε υγιή και παγκοσμίως αναγνωρίσιμη πνευματικότητα. Γι’αυτό ας αφήσουμε τις ανυπόστατες θεωρίες και αφελότητες που δεν ανταποκρίνονται στο βίωμα, την εμπειρία κ’ την ανάγκη της ζωής και ας σοβαρευτούμε να φτειάξουμε κράτος, που νά’ναι υπέρ μας και όχι εναντίον μας, προυπόθεσης απαραίτητης τόσο για την άνθηση υψηλού Πολιτισμού κ’ Τεχνών όσο και κραταιάς Οικονομίας.
Καλή Χρονιά και Χρόνια Πολλά γιά πάντα!
Γεώργιος Κακής Κωνσταντινάτος
Ηθοποιός Σκηνοθέτης Εικαστικός
Απόφοιτος Σχολής Καλών Τεχνών –Τμήματος Θεάτρου-
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Μέλος της Εθνικής Επιτροπής Βiennale Νέων
Ευρώπης & Mεσoγείου (B.J.E.M.)
