Ανεβαίνεις τη Θήρας από την Αχαρνών αμέριμνος, το μάτι συνηθισμένο στην πυκνή δόμηση των πολυκατοικιών του ’60 και του ’70, τη χαρακτηριστική τοπογραφία δηλαδή της περιοχής των Πατησίων. Κάπου όμως λίγο πριν βγεις στην Πατησίων, ξεπροβάλει στο αριστερό σου χέρι ένας πύργος. Ένας κανονικός πύργος με τα όλα του, με πολεμίστρες, οικόσημα κτλ., όπως αυτούς που ίσως να έχεις δει σε διάφορες ταινίες εποχής ή αν έχεις ταξιδέψει στην Ευρώπη.
Τι δουλειά έχει ένας πύργος μέσα στη θάλασσα του μπετόν; Ποιος τον δημιούργησε, με τι σκεπτικό και πού είναι οι ιδιοκτήτες του; Ο πύργος στέκει εγκαταλελειμμένος εδώ και χρόνια. Σκοτεινός, με κλειστά παράθυρα και άγρια φύση να τον περιβάλει, δίνει αφορμή για χίλιες δυο εικασίες στους κατοίκους της περιοχής.
Κάποιες από αυτές τις απορίες διαλύθηκαν το Σάββατο 21 Ιουνίου, όταν ο πύργος άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του στο κοινό με μια όμορφη εκδήλωση διοργανωμένη από την Monumenta και την Ένωση Πολιτών Πλατείας Καλλιγά. Υπήρξε προβολή φωτογραφιών από την περίοδο καθαρισμού του πύργου, ξενάγηση, αλλά και μια μικρή συναυλία από το κιθαριστικό σχήμα Cosa NosTres. Ο κόσμος που συγκεντρώθηκε ξάφνιασε ευχάριστα τους διοργανωτές και οι ουρές που σχηματίστηκαν φανέρωσαν το ενδιαφέρον ολόκληρης της γειτονιάς της Πλατείας Αμερικής για το “τοπόσημο της”.
Εμείς επιστρέψαμε το επόμενο Σάββατο για μια προσωπική ξενάγηση και συζήτηση με τη Σίλια Καλλιμάνη, την κληρονόμο του πύργου και υπεύθυνη για την πρόσφατη εξωστρέφεια. Μπαίνοντας στο εσωτερικό βρίσκεσαι σε ένα μεγάλο χώρο υποδοχής, με μοναδικό παρκέ και τα δύο οικόσημα της οικογένειας Τυπάλδου, το όρθιο άλογο και το λιοντάρι, αντίκρυ το ένα από το άλλο στους δύο τοίχους. Το δωμάτιο στα αριστερά ήταν το σαλόνι του πύργου και το δωμάτιο στα δεξιά η τραπεζαρία. Στο βάθος και δεξιά βρίσκεται η κουζίνα, καθαρά παρασκευαστικός χώρος με δική του έξοδο στον κήπο.
Ακριβώς απέναντι από την εξωτερική πόρτα δεσπόζει η μεγάλη ξύλινη σκάλα που σε μεταφέρει στο δεύτερο επίπεδο. Στο μέσο της σκάλας συναντάς ένα μικρό δωμάτιο, όπου βρισκόταν μια μεγάλη βιβλιοθήκη, δείγμα της έκτασής της τα εκατοντάδες βιβλία που βρίσκονται στοιβαγμένα ακόμα εκεί. Φτάνοντας στο δεύτερο επίπεδο αριστερά και δεξιά βρίσκονται τα δύο υπνοδωμάτια και η τουαλέτα. Μπροστά ακριβώς η μπαλκονόπορτα δεν σε βγάζει σε ένα συνηθισμένο μπαλκόνι, αλλά στις πολεμίστρες του πύργου. Στο τρίτο επίπεδο βρίσκεται ένα ακόμη δωμάτιο με την μπαλκονόπορτα να οδηγεί στις δεύτερες πολεμίστρες στο ψηλότερο σημείο του κτηρίου. Εκεί λοιπόν, στις τελευταίες πολεμίστρες του πυργόσπιτου μας μίλησε η κυρία Καλλιμάνη για την ιστορία του σπιτιού και της οικογένειάς της.
Τον Πύργο τον έφτιαξε ο Τζώρτζης Αλφονσάτος Τυπάλδος, εισαγωγέας φαρμάκων με καταγωγή από το Ληξούρι της Κεφαλονιάς, το 1914. Το κτήριο αντανακλά αφενός το ενδιαφέρον του για τον Εραλδισμό και αφετέρου την μεγάλη ιστορία της οικογένειας. Οι Τυπάλδοι έχουν ρίζες της στη Νάπολη της Ιταλίας, απ΄όπου φαίνεται ότι μετανάστευσαν στην Κεφαλονιά τον 15ο αιώνα. Όπως μας είπε η κυρία Καλλιμάνη, ο Τζώρτζης είχε ερευνήσει ακόμα περισσότερο την ιστορία της οικογένειας και φαίνεται να ανακάλυψε ότι υπήρξαν απόγονοι Ιπποτών… Το σπίτι κατοικούνταν ως το 1993 από τους θείους της κυρίας Καλλιμάνη Άγγελο και Ρόζα Τυπάλδου Ξυδιά, δύο βαθύτατα καλλιεργημένους ανθρώπους. Μια ληστεία στο εσωτερικό του σπιτιού τους οδήγησε να εγκαταλείψουν την περιοχή και στη συνέχεια ο πύργος αφέθηκε στην τύχη του.
Το κτήριο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο από το 2008 και όπως έγραψε στην έκθεσή της η εισηγήτρια του ΥΠΕΧΩΔΕ Ιωάννα Σωτηρίου, “[…] πρόκειται για ένα από τα σπάνια δείγματα εφαρμογής του νεογοτθισμού που εκπορεύθηκε από την Αγγλία στα μέσα του 19ου αιώνα και μάλιστα μια ιδιαίτερα επιτυχημένη εκδοχή αυτού του στυλ. Βρίσκεται κεντρικά τοποθετημένο σε μεγάλη, για την αστική πυκνότητα της πόλης, κατάφυτη ιδιοκτησία. Στην εποχή του αποτελούσε πρότυπο «βίλας εξοχής». Ο νεογοτθισμός εκφράζεται εύγλωττα με την φρουριακού τύπου αρχιτεκτονική του, που χρησιμοποιεί με μέτρο στοιχεία του ανάλογου λεξιλογίου, όπως τα στηθαία τύπου επάλξεων, τα οξυκόρυφα τόξα των ανοιγμάτων, οι ιδιότυποι πεσσοί του κεντρικού πρόπυλου, οι ρόδακες, τα εμβλήματα κλπ. Ταυτόχρονα όμως το κτήριο διαρθρώνεται άψογα με βάση επιτηδευμένους κανόνες του νεοκλασικού λεξιλογίου, έχοντας τριμερή διάρθρωση με κεντρική μορφολογική ενότητα, διαβάθμιση της διακόσμησης, μέτρο και ρυθμό με την επανάληψη στοιχείων σε άλλη κλίμακα, κορνίζες ανοιγμάτων, ταινία στέψης κλπ. Σήμερα, παρόλο που περιβάλλεται ασφυκτικά από πανύψηλες, ακαλαίσθητες πολυκατοικίες, αποτελεί μια όαση αρχιτεκτονικής δεξιοτεχνίας και φυσικού τοπίου σε επίπεδο γειτονιάς”.
Φιλοδοξία της κυρίας Καλλιμάνη είναι η αποκατάσταση του κτηρίου να ενταχθεί στο επόμενο ΕΣΠΑ και να δημιουργηθεί ένας ανοιχτός χώρος πολιτισμού. Τη ρωτήσαμε αν σκέφτηκε ποτέ να το πουλήσει και πόσα θα μπορούσε να αξίζει ένα τέτοιο κτίσμα. “Όχι σε καμία περίπτωση, το έχω δηλώσει προς πάσα κατεύθυνση. Το σπίτι αυτό έχει μεγάλη αξία για την οικογένειά μου”, μας απάντησε κατηγορηματικά. Η ίδια φαίνεται ότι έχει μεγάλη όρεξη και πολλές ιδέες. Θεατρικές παραστάσεις, εργαστήρια, βυζαντινοί χοροί, δανειστική βιβλιοθήκη-μελετητήριο, είναι μερικές από αυτές. Εκτός από τον πύργο, όπου πέρασε αρκετές μέρες ως μικρό παιδί, ενδιαφέρεται για ολόκληρη τη γειτονιά καθώς και η ίδια γεννήθηκε και μεγάλωσε εδώ και πιστεύει ότι ο πύργος μπορεί να λειτουργήσει ως όχημα για την αναβάθμιση της.
