Ένα χρόνο μετά την διενέργεια του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου ήρθε η στιγμή να κάνουμε «ταμείο». Η επιλογή της κυβέρνησης να μεταθέσει την ευθύνη αποδοχής των εγγράφων “Reforms for the completion of the Current Program and Beyond” και “Preliminary Debt sustainability analysis” (!) στους έλληνες πολίτες επέφερε μια σειρά μεταβολών στο πολιτικό σύστημα. Η ανάλυση επικεντρώνεται σε τρία πεδία: το κοινωνικό, το πολιτικό και το «πρακτικό».
Σε κοινωνικό επίπεδο η απουσία επιχειρηματολογίας για τις συνέπειες κάθε μιας από τις δύο επιλογές και η άρνηση της ανάληψης ευθύνης για την όποια απόφαση, μετέφερε την σύγκρουση στο κοινωνικό πεδίο με αποτέλεσμα τον διχασμό της κοινωνίας χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο διαμάχης.
Στο πολιτικό πεδίο, το δημοψήφισμα επέτρεψε να ξεχωρίσει η «ήρα από το στάρι». Η εξ ορισμού ανάγκη απάντησης με ένα Ναι ή ένα Όχι έφερε το κομματικό σύστημα και το πολιτικό προσωπικό ενώπιον των ευθυνών τους. Αντιμαχόμενες πολιτικές δυνάμεις βρήκαν σημείο συνάντησης και το δημοψήφισμα στάθηκε η αφορμή να παρακαμφθούν μικροκομματικές διαφορές ώστε να βρεθεί ο τόπος της «μίνιμουμ συνεννόησης» στα μεγάλα ζητήματα.
Σε πρακτικό επίπεδο αποδείχθηκε ένα δημοψήφισμα χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο -αφού η πρόταση επι της οποίας κληθήκαμε να απαντήσουμε είχε εν τω μεταξύ αποσυρθεί – και μια διαπραγμάτευση που κατέληξε σε μια συμφωνία κατά πολύ λιγότερο «συμφέρουσα» από εκείνη που νωρίτερα είχε απορριφθεί.
Κατ’ εμέ, το πρόβλημα εντοπίζεται στην σημασία της συμμετοχής μας υπό την ιδιότητα του «πολίτη». Η ψήφος του πολίτη δεν είναι ανεξάρτητη από το αποτέλεσμα που εκείνη επιφέρει. Αντίθετα έχει επίπτωση -θετική ή αρνητική- για την οποία πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε και την ευθύνη.
Ένα χρόνο μετά την 5η Ιουλίου του 2015 το πραγματικό ερώτημα έχει ως εξής: Έχουμε όντως καταλάβει τι συνέβη; ΝΑΙ ή ΌΧΙ;
Γεράσιμος Ιλινόιου- Τσουρούφλης
Πολιτικός Επιστήμονας,
μέλος της ομάδας εμπειρογνωμόνων της Ν.Δ. για το κυβερνητικό πρόγραμμα
