Του Γαβριήλ Μανωλάτου*

Ευρώ ή Δραχμή; Το μεγάλο εκβιαστικό και εκφοβιστικό δίλημμα. Εθνικό νόμισμα ή αργό θάνατο; Το δίλημμα αντίβαρο που θα μπορούσε να  προτάξει κανείς.

Στο προηγούμενο άρθρο μας με τίτλο Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΡΑΧΜΗ αναφερθήκαμε στην ασυγχώρητη επιπολαιότητα και τη μεγάλη ανευθυνότητα που υπεύθυνοι και κυβερνόντες χρησιμοποίησαν ένα τόσο μεγάλο εθνικό θέμα, δηλαδή ενδεχόμενη μετάβαση σε  εθνικό νόμισμα, σαν μέσο προπαγάνδας και εκφοβισμού του λαού, μόνο και μόνο για να υπάρξουν εκλογικά αποτελέσματα. Ο τύπος και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης οργίαζαν κυριολεκτικά γύρω από το θέμα, καθιστώντας το ταμπού απαραβίαστο και ιεροσυλία πρώτου βαθμού, για οποιαδήποτε αναφορά ή συζήτηση περί δραχμής. Υποστηρίξαμε ακόμα, ότι η νέα κυβέρνηση θα πρέπει, σοβαρά και μελετημένα, να βάλει στη φαρέτρα των διαπραγματεύσεων και πιθανή μετάβαση σε εθνικό νόμισμα.

Θα  πρέπει επιτέλους να αποφασίσουμε. Θα πρέπει να επιλέξουμε εμείς και όχι να παρασυρθούμε σε μιαν έξοδο από το ευρώ. Γιατί έτσι και αλλιώς, προχωρούμε  προς την έξοδο από το ευρώ και θα επέλθει καταιγίδα. Πρέπει να προετοιμαστούμε για να αντέξουμε την καταιγίδα. Και πρέπει να επιλέξουμε μεταξύ μιας πρόσκαιρης καταιγίδας ή ενός αργού αλλά βέβαιου θανάτου…

Τι όμως  περιλαμβάνει η καταιγίδα; Μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε; Μήπως θα μας συντρίψει η καταιγίδα; Μήπως είναι καλύτερα να μείνουμε  στο  Ευρώ και ας πεθάνουμε σιγά σιγά;

Ο Αργός Θάνατος;

Η Ελλάδα βρίσκεται  εγκλωβισμένη σε αδιέξοδο όσο μένει στο ευρώ και ακολουθείται η ίδια πολιτική και όσο δεν αναπροσαρμόζεται το υπέρογκο χρέος της.

Η Ελλάδα είναι πιασμένη σε δόκανο,  που αν δεν απαγκιστρωθεί θα επέλθει η κατάρρευση και ο θάνατος. Η απαγκίστρωση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

• Με ριζική αλλαγή της πολιτικής της στενότητας και της εσωτερικής υποτίμησης και με ταυτόχρονη ριζική αναπροσαρμογή του χρέους ή
• Με επιστροφή σε εθνικό νόμισμα και αθέτηση πληρωμής κάποιας κατηγορίας από το υφιστάμενο βαρύ χρέος.

Στην πρώτη περίπτωση, με την παραμονή της χώρας στο ευρώ, για να αλλάξει η πολιτική της ύφεσης θα πρέπει να συναποφασιστεί με τους  εταίρους μας. Η Ελλάδα δεν το μπορεί μόνη της. Για τον απλούστατο λόγο, ότι δεν έχει δικό της νόμισμα δεν έχει δική της Κεντρική Τράπεζα. Τα  δεδομένα όμως, δε είναι ενθαρρυντικά ως προς τις προθέσεις των εταίρων μας για μια ενδεχόμενη αλλαγή της πολιτικής της ακραίας λιτότητας που έχουν επιβάλει στη χώρα μας. Με αυτή την πολιτική δεν πρόκειται η Ελλάδα να ξεπεράσει το πρόβλημα ούτε να αποφύγει την κατάρρευση. Ο λαός θα αργοπεθαίνει η Ελλάδα θα αργοπεθαίνει, μέχρι να έρθει η κατάρρευση. Ποτέ στην ιστορία των εθνών, πουθενά στον κόσμο, δεν έχει υπάρξει τόσο βαθειά οικονομική και κοινωνική κρίση και συγχρόνως, τόσης μεγάλης διάρκειας, όσο η κρίση που βιώνει η χώρα μας και ο ελληνικός λαός.

Οι πολιτικοί της χώρας, θα πρέπει να είναι  σε θέση να μπορούν να αξιολογήσουν εάν υπάρχει πρόθεση των εταίρων μας για μια ριζική αλλαγή των ακολουθούμενων πολιτικών της ακραίας λιτότητας. Αν κρίνουν ότι οι εταίροι μας δε θα επιτρέψουν τις απαιτούμενες αλλαγές, τότε οι πολιτικοί μας θα πρέπει να  πάρουν την απόφαση για απαγκίστρωση από το δόκανο που είμαστε εγκλωβισμένοι. Η απόφαση είναι μεγάλη, τα αποτελέσματα δύσκολα σε χειρισμούς και έλεγχο. Όμως  η άλλη επιλογή είναι η αναπόφευκτη κατάρρευση, ή στην καλύτερη περίπτωση η αιώνια υποτέλεια και η διαρκής εξαθλίωση του λαού και της κοινωνίας.

Αυτό που έχει μπροστά της η χώρα μας είναι να πάρει τη μεγάλη απόφαση. Να  πάρει τη σκληρή απόφαση. Πρέπει η Ελλάδα να το καταλάβει. Πρέπει οι έλληνες να το καταλάβουν ότι αν δε βγούμε από τη νομισματική ένωση, με  αυτές τι πολιτικές που επιβάλλονται, είμαστε καταδικασμένοι σε διαρκή εξαθλίωση. Η Ελλάδα είναι καταδικασμένη. Γιατί, δεν πρόκειται να υπάρξει ανάκαμψη δεν πρόκειται να υπάρξει βελτίωση της κατάστασης.

Ναι, θα επέλθει  καταιγίδα αν εγκαταλείψουμε το ευρώ.  Οι καταιγίδες όμως είναι πρόσκαιρα φαινόμενα. Θα πρέπει να το γνωρίζουμε αυτό και να προετοιμαστούμε κατάλληλα για την αντιμετώπιση της καταιγίδας και για την ελαχιστοποίηση των φαινομένων που θα ακολουθήσουν.

Η Καταιγίδα

Η καταιγίδα θα έχει τρία σκέλη:

• Το νομισματικό σκέλος
• Το τραπεζικό σκέλος και
• Το εμπορικό σκέλος

Αυτά  τα  τρία σκέλη,  σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, όπως εξηγούν δηλαδή οι ειδικοί που έχουν αντιμετωπίσει παρόμοιες κρίσεις και καταστάσεις, που είναι στελέχη της Τράπεζας  Διεθνών Διακανονισμών, αυτές οι τρεις κρίσεις, νομισματική, τραπεζική και εμπορική θα πρέπει να μείνουν όσο το δυνατό χωριστά η μία από την άλλη. Γιαυτό, χρειαζόμαστε άψογη προετοιμασία, ξεκάθαρες θέσεις και σαφείς στόχους. Απαιτείται κυρίως  και κοινωνική συσπείρωση αλλά και πολιτική βούληση μαζί με στιβαρό χέρι στο τιμόνι.

-Η Νομισματική κρίση θα έχει πολλές πλευρές. Θα έχει τη διάσταση του ευρώ που θα κυκλοφορεί παράλληλα με τη δραχμή. Θα  υπάρχει δηλαδή διπλή κυκλοφορία ευρώ και δραχμής. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να προστατευτεί ο πολίτης. Η νομισματική κρίση θα επιφέρει και την αλλαγή  των καταθέσεων. Οι καταθέσεις από  ευρώ θα γίνουν σε δραχμές. Αλλά και τα δάνεια θα αλλάξουν και αυτά σε  δραχμές. Αυτό δε λέγεται ούτε προβάλλεται. Δε λέγεται, γιατί θέλουν να  προβάλουν στον κόσμο ότι θα χάσουν τα  λεφτά  τους. Δε θα  χαθούν τα λεφτά από τις καταθέσεις. Αντί ευρώ θα γίνουν δραχμές. Και τα δάνεια όμως θα είναι σε δραχμές και οι μισθοί. Σε σύντομο χρονικό διάστημα τα πράγματα θα είναι καλύτερα για  τον μέσο  έλληνα πολίτη και εργαζόμενο. Πόσο σύντομο θα  είναι αυτό το διάστημα, εξαρτάται από την προετοιμασία μετάβασης και από τα ακολουθούμεθα μέτρα.

Η τραπεζική Κρίση

Οι τράπεζες θα βρεθούν σε πολύ δύσκολη θέση. Θα  πρέπει να ληφθούν μέτρα να μη γίνει κατάρρευση των τραπεζών, διότι θα  διατρέξουν αυτόν το κίνδυνο με  την αλλαγή του νομίσματος. Και αυτό διότι τα στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού τους, άλλα είναι υπό ελληνική νομοθεσία και άλλα υπό διεθνή νομοθεσία και δε θα μπορούν κα εγγραφούν στον ισολογισμό τους. θα πρέπει να τεθούν υπό τον έλεγχο του δημοσίου για να  προστατευτούν. Θα πρέπει να γίνει αυτό αμέσως και το κράτος να εγγυηθεί για τις καταθέσεις, να  βοηθήσει τις τράπεζες και να  βοηθήσει και τις μικρές  επιχειρήσεις.

Με την αθέτηση πληρωμών που θα κάνει το κράτος, δε θα πάψει να υπάρχει. Τα  νέα χρέη που θα δημιουργήσει, οι νέες υποχρεώσεις, θα αναφέρονται στο μέλλον και όχι στο παρελθόν. Η  αθέτηση πληρωμών θα αναφέρεται στο παρελθόν και όχι στο μέλλον. Θα γίνει αθέτηση πληρωμών για  τα χρέη που έχει κάνει μέχρι τώρα. Θα εκδώσει όμως εγγυητικές επιστολές για τα χρέη του μέλλοντος. Εάν το κράτος με  το  νέο νόμισμα πάει καλά και σταθεί  στα πόδια  του, θα αποπληρωθούν τα νέα χρέη. Πάντα, έτσι γίνεται, σε  όλες τις περιπτώσεις.

Η Εμπορική Κρίση

Σε πολύ σύντομο διάστημα, σχεδόν άμεσα, η μετάβαση σε εθνικό νόμισμα θα φέρει θετικά αποτελέσματα στις συναλλαγές και στην ελληνική οικονομία. Αυτό έντεχνα αποσιωπείται και συγκαλύπτεται. Αυτό χρειάζεται η ελληνική οικονομία διότι το βασικό της πρόβλημα είναι ένα πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Η κρίση του ευρώ δεν ξεκίνησε λόγω του δημοσίου ή λόγω των πολλών υπαλλήλων και του σπάταλου κράτους. Αυτά  και βεβαίως θα πρέπει να αποτελέσουν παρελθόν. Το πρόβλημα της Ελλάδας ξεκίνησε από την έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Η  αλλαγή του νομίσματος  και  η υποτίμηση, αποτελούν ένα πρώτο βήμα για  την αύξηση της ανταγωνιστικότητας που χρειάζεται η ελληνική οικονομία για να ανακάμψει.

*Ο Γαβριήλ Μανωλάτος είναι καθηγητής Οικονομικών Χρηματοδοτικής Διοίκησης και Διεθνούς Οικονομίας