Η περίφημη νουβέλα «ΦΟΝΙΣΣΑ» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, έγινε όπερα από το συνθέτη Γιώργο Κουμεντάκη.
Σήμερα Τετάρτη πραγματοποιείται η παγκόσμια πρεμιέρα του έργου από την Εθνική Λυρική στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Τη μουσική διεύθυνση της παραγωγής έχει ο Βασίλης Χριστόπουλος , τη σκηνοθεσία ο Αλέξανδρος Ευκλείδης ενώ τη διεύθυνση της χορωδίας της Λυρικής ο συμπατριώτης μας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Η φόνισσα
Ποιητικό κείμενο: Γιάννης Σβώλος, βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη
Μουσική διεύθυνση: Βασίλης Χριστόπουλος
Σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Ευκλείδης
ΠΡΕΜΙΕΡΑ 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014
19, 21, 23, 26 Νοεμβρίου 2014
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη
Παγκόσμια πρώτη παρουσίαση – Παραγγελία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Ώρα έναρξης: 20.00
Σκηνικά: Πέτρος Τουλούδης
Κοστούμια: Πέτρος Τουλούδης – Ιωάννα Τσάμη
Φωτισμοί: Βινίτσιο Κέλι
Παραγωγή video: Aνδρέας Δικτυόπουλος
Διεύθυνση xορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Μάτα Κατσούλη
| Φραγκογιαννού (Φόνισσα): | Ειρήνη Τσιρακίδου (19, 23/11) |
| Τζούλια Σουγλάκου (21, 26/11) | |
| Μαρουσώ: | Έλενα Κελεσίδη (19, 23/11) |
| Μαρίνα Φιδέλη (21, 26/11) | |
| Ιωάσαφ: | Τάσος Αποστόλου |
| Δελχαρώ: | Γεωργία Ηλιοπούλου (19, 23/11) |
| Ζωή Κάππου (21, 26/11) | |
| Γιάννης Περιβολάς: | Κωστής Ρασιδάκης (19, 23/11) |
| Κωστής Μαυρογένης (21, 26/11) | |
| Γιαννού: | Ινές Ζήκου (19, 23/11) |
| Ελένη Δάβου (21, 26/11) | |
| Μάνα Ξενούλας: | Ευδοκία Χατζηιωάννου |
| Αστυνόμος Α: | Νίκος Στεφάνου (19, 21, 26/11) |
| Δημήτρης Ναλμπάντης (23/11) | |
| Ειρηνοδίκης: | Βαγγέλης Μανιάτης (19, 21, 23/11) |
| Νικόλαος Καραγκιαούρης (26/11) | |
| Αστυνόμος Β/Πάρεδρος: | Δημήτρης Ναλμπάντης (19, 21, 26/11) |
| Χαράλαμπος Βελισσάριος (23/11) | |
| Kρινιώ: | Νίκη Χαζιράκη (19, 23/11) |
| Ζένια Αρτζέντη (21, 26/11) | |
| Toύλα: | Βάσια Ζαχαροπούλου (19, 23/11) |
| Δήμητρα Κωτίδου (21, 26/11) | |
| Μυρσούδα: | Θεοδώρα Μπάκα (19, 23/11) |
| Μιράντα Μακρυνιώτη (21, 26/11) | |
| Γιατρός: | Διονύσης Τσαντίνης |
| Αμέρσα: | Ινές Ζήκου (19, 23/11) |
| Ελένη Δάβου (21, 26/11) | |
| Κωνσταντής: | Βαγγέλης Μανιάτης (19, 23/11) |
| Νικόλαος Καραγκιαούρης (21, 26/11) | |
| Πολυφωνικό Σύνολο: | Ειρήνη Δερέμπεη |
| Μαρία Μελαχροινού | |
| Μάρθα Μαυροειδή | |
| Μαρία Κώττη |
Συμμετέχουν η Ορχήστρα, η Χορωδία και η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής
Η νέα όπερα του Γιώργου Κουμεντάκη -παραγγελία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής- παρουσιάζεται σε παγκόσμια πρώτη στις 19 Νοεμβρίου 2014 στην αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Το λιμπρέτο του Γιάννη Σβώλου βασίζεται σε ένα από τα σπουδαιότερα έργα της ελληνικής λογοτεχνίας, τη Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Μια μεγάλη παραγωγή σε μουσική διεύθυνση Βασίλη Χριστόπουλου και σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη.
Αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι στηρίζει συστηματικά την ελληνική δημιουργία, η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε το 2011 τη σύνθεση μιας νέας όπερας στον Γιώργο Κουμεντάκη, έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες με σαφές, διακριτό προσωπικό στίγμα, ο οποίος στο πλαίσιο μιας σύγχρονης μουσικής γλώσσας αξιοποιεί με γόνιμο τρόπο στοιχεία της ελληνικής δημοτικής παράδοσης. Είναι ακριβώς αυτή η πτυχή της μουσικής του Κουμεντάκη, που ταιριάζει ιδανικά στη Φόνισσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, το αριστουργηματικό αυτό διήγημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας στο οποίο βασίζεται η νέα όπερα.
Η μουσική του Κουμεντάκη δεν επιχειρεί μια αναβίωση εποχής, αλλά μια “εσωτερική αναβίωση” του ψυχογραφήματος της ίδιας της Φραγκογιαννούς. H σύνθεση ακολουθεί κάθε βήμα της Φόνισσας – άλλοτε εξωτερικεύει τον ψυχισμό της και άλλοτε βυθίζεται στους σκοτεινούς και ανήλιαγους, υπόγειους διαδρόμους της ψυχής της. Άλλοτε κοιτάζει τον κόσμο κατάματα και άλλοτε χάνεται στην ονειροπόληση. Είναι στιγμές που νιώθουμε την απέραντη μοναξιά που βιώνει η Φραγκογιαννού και άλλοτε ο σαρκασμός αποσυμπιέζει τη φορτισμένη πλοκή.
“Άφησα τη μουσική να περιπλανηθεί και να εκφράσει αβίαστα και ελεύθερα τον ψυχισμό της Φραγκογιαννούς, φτάνοντας εκεί που δεν μπορεί να φτάσει η λογική” σημειώνει ο συνθέτης. Και συνεχίζει: “Προσπάθησα να πλησιάσω τις κρυφές πτυχές μιας ψυχοπαθολογικής; ψυχονευρωτικής; δυναμικής; αυταρχικής; σίγουρα σύνθετης προσωπικότητας που παίρνει μορφή μέσα από την συγκλονιστική λογοτεχνική προσέγγιση του Μέγιστου Παπαδιαμάντη. Πολύ συχνά μάλιστα, σβήνει η διαχωριστική γραμμή μεταξύ πρωταγωνίστριας και συγγραφέα και γίνονται μέσα μου ένα και μόνο πρόσωπο. Όσο καιρό έγραφα τη Φόνισσα, προσπάθησα να ξεχάσω την εξωτερική της εμφάνιση, την ηλικία, τα χαρακτηριστικά του προσώπου της και να στραφώ, να φτάσω το νου που, όπως λέει ο Παπαδιαμάντης, «ψηλώνει»”.
Η δράση της όπερας παρακολουθεί αυτήν του μυθιστορήματος, συμπυκνώνοντάς την στα ουσιώδη. Πρωταγωνιστεί η Χαδούλα ή Φραγκογιαννού, μια βασανισμένη μεσόκοπη γυναίκα που έχει αναλώσει τη ζωή της υπηρετώντας τους άλλους: γονείς, σύζυγο, παιδιά, εγγόνια. Απαυδισμένη και αντιλαμβανόμενη τη δυσμενή θέση των γυναικών σε φτωχές, αγροτικές κοινωνίες όπως η δική της, καταλήγει να πιστέψει ότι είναι αποστολή της να απαλλάξει τον κόσμο από τα κορίτσια. Ξεκινά στραγγαλίζοντας τη νεογέννητη εγγονή της και, επαναλαμβάνει το φονικό, πνίγοντας άλλα κορίτσια σε νερό. Καταδιωκόμενη στα βουνά από τις αρχές, η Φραγκογιαννού αποφασίζει να εξομολογηθεί, αλλά χάνεται στη θάλασσα καθώς προσπαθεί να φτάσει στο ερημητήριο του Αγίου Σώστη.
Η Φόνισσα εντάσσεται στην κατηγορία της Literaturoper, καθώς πρόκειται για όπερα απ’ ευθείας βασισμένη σε ένα λογοτεχνικό έργο. Βεβαίως, δεν πρόκειται για καινοφανές εγχείρημα, αντιθέτως εγγράφεται στον πυρήνα της λυρικής τέχνης από τις απαρχές της, στον πρώιμο 17ο αιώνα, και πολύ πιο έντονα κατά τον 18 ο, 19ο και 20ο και πάντα συντελείται σε σαφώς αναγνωρίσιμη συνάφεια προς το πρωτότυπο. Θεατρικά και λογοτεχνικά έργα των Ελλήνων τραγικών, του Μεταστάζιο, του Σαίξπηρ, του Ουγκώ, του Μεριμέ, του Γκαίτε, του Γουώλτερ Σκοτ, του Μπύχνερ, του Ντ’ Ανούντσιο, του Χόφμανσταλ, του Μαίτερλινκ, του Ντοστογιέφσκι, του Γκόγκολ και του Καζαντζάκη έχουν γίνει βάση για επιτυχημένες όπερες συνθετών του μπαρόκ, του κλασικισμού, το ρομαντισμού και του μοντερνισμού. “Όταν πρότεινα στον Γιώργο Κουμεντάκη τη σύνθεση μιας όπερας επάνω στη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, δικό μου κίνητρο ήταν το ενδιαφέρον για τον θερμό ψυχολογικό πυρήνα της νουβέλας, η αναμέτρηση με τις συσσωρευμένες φορτίσεις του εμβληματικού αυτού έργου στη διαχρονία και η περιέργεια να το δω και να το ακούσω μελοποιημένο σε μια σύγχρονη μουσική γλώσσα” αναφέρει ο συγγραφέας του ποιητικού κειμένου, Γιάννης Σβώλος.
