Του Γαβριήλ Μανωλάτου

Αναγνώστες των άρθρων μας, ζήτησαν να περιγράψουμε την οικονομική και κοινωνική κατάσταση που επικρατεί στην πατρίδα σήμερα. Η περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί στην Ελλάδα σήμερα, βασίζεται αποκλειστικά σε πρόσφατες δημοσιεύσεις της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ) και στην τελευταία έκθεσή της.

Οι αναγνώστες μας, μπορούν να προτείνουν θέματα για παρουσίαση και ανάπτυξη. Μπορούν επίσης να συμμετέχουν με σχόλια και παρατηρήσεις.

Σοκαριστηκά είναι τα  στοιχεία της τελευταίας έκθεσης της ανεξάρτητης Ελληνικής Στατιστικής Αρχής όσον αφορά τις συνθήκες διαβίωσης στην Ελλάδα.  230.774 παιδιά, ηλικίας από 0 έως 17 ετών  ζουν, το 2016, σε οικογένειες χωρίς κανέναν εργαζόμενο και ουσιαστικά με μηδενικό εισόδημα. Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 0 έως 17 ετών που ζει σε οικογένειες χωρίς κανέναν εργαζόμενο έφθασε το πρώτο τρίμηνο του 2016 στο 12% έναντι 11,2% που ήταν το προηγούμενο τρίμηνο, κάτι που αποτελεί το πιο τραγικό στοιχείο της έρευνας. Αντίστοιχα, το ποσοστό ενηλίκων ηλικίας 18-60 ετών που ζει σε νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο έφθασε, το ίδιο διάστημα, στο 18,1% έναντι 17,7%, δηλαδή 1.052.802 άτομα, το προηγούμενο τρίμηνο.

Η ανεργία καλπάζει. Το πρώτο τρίμηνο του 2016 το ποσοστό της επίσημης ανεργίας ανήλθε στο 24,9% έναντι 24,4% του προηγούμενου τριμήνου και το ποσοστό απασχόλησης του ενεργού πληθυσμού στο 39,1% έναντι 39,4%. Εδώ, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο ενεργός πληθυσμός ή εργάζεται ή είναι άνεργος. Επομένως, το άθροισμα της  απασχόλησης και της ανεργίας θα πρέπει να ισούται με τον ενεργό πληθυσμό. Όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το άθροισμα της ανεργίας και της απασχόλησης (24,9+39,1) καλύπτει μόνο το 64% του ενεργού πληθυσμού. Το υπόλοιπο 36%  είναι επομένως ή αδήλωτη εργασία ή αδήλωτη ανεργία. Οι αριθμοί, πραγματικά σοκάρουν. Η χώρα βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση. Οι έλληνες, σε ένα  πολύ μεγάλο ποσοστό, βρίσκονται σε κατάσταση κοινωνικού αποκλεισμού. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ είναι αποκαλυπτικά του αδιεξόδου που βρίσκεται η χώρα εδώ και έξι χρόνια και με τρία μνημόνια. Διαρκής ύφεση, συνεχείς μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις, παγιωμένη ανεργία σε επίπεδα εξωπραγματικά για την Ευρώπη, ανάπτυξη που φαίνεται άπιαστη επιθυμία και χάνεται πίσω από νέα μέτρα και θεσμικές υποσχέσεις.

Προφανώς οι παρακάτω αριθμοί δεν ενδιαφέρουν κανένα ΔΝΤ και καμία Κεντρική Τράπεζα. Είναι όμως η δική μας καθημερινή δυσβάσταχτη υπόθεση, είναι η αλήθεια που σοκάρει.

Σύμφωνα λοιπόν με τα νέα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου 2016, οι απασχολούμενοι ηλικίας 15 ετών και άνω, ανήλθαν σε 3.606.300 έναντι 3.641.700 το προηγούμενο τρίμηνο (Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2015) και οι άνεργοι σε 1.195.100 έναντι 1.174.700, αντίστοιχα. Το πρώτο τρίμηνο του έτους η Ελληνική Στατιστική Αρχή κατέγραψε και 4.424.900 μη οικονομικά ενεργούς πολίτες, ή μη δηλωμένους.

Στον πληθυσμό ηλικίας 20-64 ετών, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, η ανεργία έφθασε στο 1.170.000 άτομα το πρώτο τρίμηνο του έτους  και η απασχόληση 3.533.800 άτομα.

Οι ηλικίες οι πιο ευάλωτες στην ανεργία είναι από 15 έως 29 ετών όπου το ποσοστό των ανέργων χτύπησε κόκκινο, φθάνοντας στο 40,9%. Ακολουθούν οι ηλικίες 30-44 ετών με ποσοστό ανεργίας 23,4% και 45-64 ετών με ποσοστό 20,4%. Μακροχρόνια, οι άνεργοι είναι το 14,9% των ανδρών και το 20,7% των γυναικών στο σύνολο του εργατικού δυναμικού.

Η Φτώχεια επεκτείνεται. Το 35,7% του πληθυσμού βρίσκεται στα όρια της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Δηλαδή 3.828.500 άτομα στερούνταν βασικών υλικών αγαθών, το 2015. Την ίδια στιγμή, ποσοστό 18,7% του πληθυσμού, σε απόλυτους αριθμούς 1.111.300 άτομα, διαβιούν σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας. Δραματικά είναι και τα στοιχεία που αφορούν στον αριθμό των “ατόμων με υλικές στερήσεις”, δηλαδή του πληθυσμού της χώρας που δεν μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά ή στερείται, λόγω οικονομικής αδυναμίας, βασικών υλικών αγαθών και υπηρεσιών. Συγκεκριμένα, το 2015, το 39,9% του πληθυσμού στερείτο βασικών υλικών αγαθών και υπηρεσιών, με το ποσοστό αυτό να ανέρχεται στο 44,5 του πληθυσμού ηλικίας 0-17 ετών, στο 41,5% στις ηλικίες 18-64 ετών και 34,9% στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Από τα ίδια στοιχεία προκύπτει ότι κίνδυνο φτώχειας αντιμετωπίζουν 4.512.000 Έλληνες με τα παιδιά να απειλούνται περισσότερο. Ειδικότερα, το 2015 ποσοστό 21,5% των ανδρών και 21,2% των γυναικών ζουν σε νοικοκυριά με το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα να είναι χαμηλότερο του κατωφλιού της φτώχειας, δηλαδή του 60% του εθνικού διάμεσου εισοδήματος. Την ίδια στιγμή, ποσοστό 26,6% των παιδιών (ηλικίες 0-17 ετών) αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας. Το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται στο 22,5% στις ηλικίες 18-64 ετών και στο 13,7% στις ηλικίες άνω των 65 ετών.

Φαγητό και στέγαση αποτελούν ένα από τα βασικότερα προβλήματα των Ελλήνων καταναλωτών. Απορροφούν τις περισσότερες δαπάνες των νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, από το σύνολο της μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες, το 20,5% αφορά τα είδη διατροφής και το 13,4% τη στέγαση. Από την έναρξη της κρίσης μέχρι σήμερα, μειώθηκε κατακόρυφα η κατανάλωση των νοικοκυριών ακόμη και σε βασικά αγαθά. Οι Έλληνες φαίνεται ότι στερούνται και το ψωμί, αφού η μέση μηναία κατανάλωση (στοιχεία 2014) έχει μειωθεί κατά 90,4% σε σχέση με το 2008. Κατακόρυφη πτώση καταγράφεται επίσης και στο γάλα, με τη μέση μηναία κατανάλωση να παρουσιάζει μείωση κατά 89,15%, σε σχέση με το 2008.

Η κρίση “χτύπησε” και τα τσιγάρα, καλό αυτό, με την κατανάλωσή τους να έχει πέσει στο μισό (μείωση 50,12% σε σχέση με το 2008).

Αυξάνεται χρόνο με το χρόνο το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνουν ότι δεν χρησιμοποιούν κανένα μέσο θέρμανσης κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Συγκεκριμένα, από 0,4% που ήταν προς κρίσης, το 2014 το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνει ότι “δεν θερμαίνεται” έφτασε στο 1,8%. Την ίδια στιγμή κατακόρυφη πτώση παρουσιάζει ο αριθμός των οικογενειών που χρησιμοποιούν καλοριφέρ με πετρέλαιο. Επτά στα δέκα νοικοκυριά (ποσοστό 68,2%) το 2008 ζεσταινόταν με καλοριφέρ πετρελαίου έναντι 35,5% το 2014. Τα χρόνια της κρίσης καταγράφεται “στροφή” των νοικοκυριών σε ποιο οικονομικές λύσεις όπως τα καυσόξυλα και οι ηλεκτρικές συσκευές.

Ποσοστό 17,7% των νοικοκυριών αντιμετωπίζουν δυσμενείς συνθήκες στην κατοικία τους όπως διαρροή στη στέγη, υγρασία σε τοίχους, πατώματα, θεμέλια κ.ά.

Δυστυχώς η κατάσταση στη Ελλάδα παραμένει, έξι χρόνια τώρα, δύσκολη και σε πολλές περιπτώσεις τραγική. Τα στοιχεία της ΕΛΣΑΤ είναι αμείλικτα και αποκαλυπτικά. Οι Έλληνες, σε μεγάλο ποσοστό υποφέρουν. Φως στο τούνελ δεν διαφαίνεται. Οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα στριμώχνονται για τη νομή της εξουσίας. Οι κυβερνόντες ψεύδονται στους Έλληνες. Απεδείχθησαν μικρόνοες και ανεπαρκείς αλλά κυρίως ανέντιμοι και ψευδολόγοι. Ο λαός θα πρέπει το κατανοήσει αυτό. Θα πρέπει να πάρει την τύχη του στα χέρια του. Θα πρέπει να θυμώσει, να αγανακτήσει και να τιμωρήσει αυτούς που έφεραν τη χώρα και το λαό σε αυτή την εξαθλίωση.

Επιτέλους ας αγανακτήσουμε. Ας δράσουμε

Για τα σχόλια και τις παρατηρήσεις σας ή για να προτείνετε  θέματα για παρουσίαση και ανάπτυξη επικοινωνήστε μαζί μας: gamanol@teiath.gr

*Ο Γαβριήλ Μανωλάτος είναι καθηγητής Οικονομικών και Ανάπτυξης