Η Ελένη Παργινού σκηνοθετεί έργο του Φραντς Κάφκα

Το διήγημα του Φραντς Κάφκα «Αναφορά σε μια Ακαδημία» επέλεξε για την πρώτη της σκηνοθετική δουλειά η Ελένη Παργινού

Πολιτισμός

09/11/2016 | 11:02

Το διήγημα του Φραντς Κάφκα «Αναφορά σε μια Ακαδημία» επέλεξε για την πρώτη της σκηνοθετική δουλειά η Ελένη Παργινού προκειμένου να πειραματιστεί με σωματικά και αφηγηματικά εργαλεία, δίνοντας με αυτό τον τρόπο το στίγμα του καλλιτεχνικού της προσανατολισμού.

Με αυτή την αφορμή, μας μιλάει για το γοητευτικό και σκοτεινό σύμπαν που πλάθει ο μεγάλος συγγραφέας, για τον παραμορφωτικό καθρέφτη της κοινωνίας μας, για την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των αξιών και της ανθρώπινης φύσης. Μία παράσταση που λειτουργεί αφυπνιστικά και λυτρωτικά, που μας βάζει θεατές στα ίδια διλήμματα, στις ίδιες αγωνίες, στην ίδια μας τη ζωή.

Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη

Γιατί επιλέξατε να παρουσιάσετε το έργο του Franz Kafka «Αναφορά σε μια Ακαδημία»;

Ο Κάφκα στο συγκεκριμένο διήγημα, χρησιμοποιώντας την αλληγορική ιστορία ενός πιθήκου που εξανθρωπίζεται, φωτίζει το δίπολο ελευθερία-διέξοδος. Η απόλυτη ελευθερία για την οποία μιλάει ο συγγραφέας , υπάρχει μόνο σε έναν κόσμο που δεν έχουμε γνωρίσει ή σωστότερα δεν υπάρχει καθόλου ως επιλογή. Το πλάσμα αυτό πρέπει να επινοήσει τον εαυτό του από την αρχή αν θέλει να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες, αν θέλει να βρει διέξοδο, αν θέλει να επιβιώσει. Και η προσπάθειά του αυτή ξεκινάει από την παρατήρηση και την μίμηση, όπως ακριβώς ένα παιδί όταν μαθαίνει τον κόσμο. Για μένα αν και σκληρός, ο τρόπος με τον οποίο ο Κάφκα μας βάζει θεατές στην ίδια μας την ζωή είναι συγκινητικός και γεμάτος ευαισθησία. Ήρθα σ’ επαφή με το διήγημα αυτό του Kafka μόλις ενάμιση χρόνο πριν, όταν ο Σάββας Στρούμπος, σκηνοθέτης που έχει καταπιαστεί στο παρελθόν με έργα του συγγραφέα, μου πρότεινε να το διαβάσω. Γνώρισα το έργο σε μια στιγμή που έψαχνα κι εγώ δικές μου καλλιτεχνικές διεξόδους. Ίσως βοήθησε η στιγμή να βρω εύκολα την προσωπική μου σύνδεση με το έργο.

Tι σας γοήτευσε περισσότερο στο σύμπαν του μεγάλου συγγραφέα;

Το σύμπαν του Κάφκα είναι πολύ πλούσιο και πολύμορφο γι’ αυτό και δεν μπορεί κατά την γνώμη μου να έχει μονόπλευρες ερμηνείες ή προσεγγίσεις. Ο συγγραφέας δημιουργεί όντως ένα αρνητικό και σκοτεινό σύμπαν και θέτει εναγώνια ερωτήματα. Λειτουργεί όμως αφυπνιστικά αφού μέσα από αρνητικούς τρόπους είναι σαν να επιδιώκει διακαώς μια κατάφαση. Την κατάφαση εκείνη που φαίνεται να εκλείπει από τα έργα του, υπάρχει όμως, και τη βάζει μπροστά μας ως «τάση προς…» Αυτό του το στοιχείο με γοήτευσε και με γοητεύει ιδιαίτερα.

Το έργο του Κάφκα στρέφει επιδέξια τον καθρέφτη απέναντι στον άνθρωπο. Τι πιστεύετε ότι θα βλέπαμε αν κοιτούσαμε μέσα σ’ αυτόν;

Αν κοιτούσαμε, θα βλέπαμε. Κάπως με κάποιο τρόπο νομίζω αποφεύγουμε την αυτοκριτική μας. Είναι ο εύκολος δρόμος, ο βολικός. Αφηνόμαστε πολύ εύκολα στους γρήγορους ρυθμούς που επιτάσσει η κοινωνία με τις πολλές και δελεαστικές υποσχέσεις της προσωπικής μας ανέλιξης. Χρειάζονται αντιστάσεις για να πάρουμε αποστάσεις και να δούμε την μεγάλη εικόνα προκειμένου να κάνουμε την κοινωνική μας αυτοκριτική. Ίσως η συγκεκριμένη στιγμή, δεδομένων των κοινωνικών συνθηκών, να είναι μία καλή στιγμή να κοιτάξουμε μέσα σ’ αυτόν τον καθρέφτη και να επαναπροσδιορίσουμε βασικές ανθρώπινες αξίες, να επαναπροσδιορίσουμε την ίδια μας την ύπαρξη, την ίδια την ανθρώπινη φύση που καταφέρνουμε να στοχοποιούμε και να βάλλουμε εναντίον της

Πόσο παραμορφωτικός θεωρείτε ότι είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας σήμερα;

Η κοινωνία έχει τρόπους να μας ανακουφίζει και να μας ξεγελά. Και να ωραιοποιεί. Ζούμε σε μία κοινωνία ψευδαισθήσεων. Όμως ο καθρέφτης παραμένει παραμορφωτικός όσο αφήνουμε εμείς να παραμένει. Νομίζω πάντα μπορούμε να επιλέξουμε τα γυαλιά που θα φορέσουμε για να δούμε τον κόσμο.

Πρόκειται για την πρώτη σας σκηνοθετική δουλειά. Πείτε μας λίγα λόγια γι’ αυτήν την απόπειρα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν ήταν ποτέ στα σχέδιά μου. Η απόπειρα αυτή ξεκίνησε από μία βάση να ξανασυστηθώ με τον εαυτό μου, να με βάλω απέναντι. Είχα κάποια εργαλεία και μ’ αυτά ήθελα να δοκιμαστώ και να δοκιμάσω τρόπους. Από την άλλη, το κείμενο είχε βρεθεί. Έμενε να ξεπεράσω τον εαυτό μου και να το τολμήσω. Ο χώρος που θα δουλεύαμε βρέθηκε στην Κεφαλονιά κι αυτό φάνταζε μεγάλη δυσκολία στην αρχή για εμάς αφού προϋπέθετε να μετακινηθούν όλοι και όλα εκεί για ένα διάστημα. Η Κατερίνα Παρίσσου ,ηθοποιός που παίζει στην παράσταση, έμεινε πέντε μήνες. Τελικά νομίζω πρόσθεσε πολλά περισσότερα θετικά παρά αφαίρεσε. Και μάλιστα στο δημιουργικό κομμάτι. Μαζί με τον Κώστα Φραντζή, βασικό συνεργάτη και που υπογράφει την μουσική της παράστασης, φροντίσαμε να δημιουργηθούν οι συνθήκες να συμβεί όλο αυτό χωρίς να κάνουμε την παραμικρή έκπτωση στον τρόπο που είχαμε αποφασίσει να δουλέψουμε.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας για το μέλλον;

Προς το παρόν, θα ήθελα να ολοκληρώσει την πορεία της η Αναφορά και να μπορέσω να δω από απόσταση το όλο εγχείρημα. Ωστόσο, η επιθυμία για κάτι επόμενο υπάρχει.

Η παράσταση έκανε ένα μικρό ταξίδι στην επαρχία πριν παρουσιαστεί στην Αθήνα. Τι αποκομίσατε από αυτή την εμπειρία;

Θέλαμε η παράσταση να ξεκινήσει εκεί απ’ όπου προετοιμάστηκε και με μικρά βήματα να προχωράει όλο και λίγο πιο μακριά από το σημείο εκκίνησης και να καταλήξει στην Αθήνα. Αυτό βοήθησε πολύ κι εμάς να επαναπροσδιορίζουμε κάθε φορά την παράσταση. Αυτό το οποίο κρατάμε είναι ότι υπάρχει κόσμος που ενδιαφέρεται για το θέατρο και ζητάει πια διαφορετικά πράγματα. Αυτή είναι η δική μας αίσθηση. Αξιοσημείωτο είναι ότι συναντήσαμε ανθρώπους νέους που επιστρέφουν στα μέρη τους με σκοπό να δραστηριοποιηθούν καλλιτεχνικά με επαγγελματικό χαρακτήρα. Κι αυτό ίσως αλλάξει κάτι μέσα στα χρόνια. Ίσως ν’ αλλάζει κάτι που αξίζει να παρατηρήσουμε.

Συντελεστές

Μετάφραση: Δανάη Σπηλιώτη

Σκηνοθεσία: Ελένη Παργινού

Μουσική: Κώστας Φραντζής

Σκηνικά: Μαρία Τερέζα Ντε Ροζάριο

Κοστούμια: Γιάννα Ρεσβάνη

Σχεδιασμός φωτισμού: Περικλής Μαθιέλης

Ηχοληψία- Μίξη Ήχου: Φίλιππος Σαλαπάτας

Video teaser- trailer: Έλενα Μπονέλη

Φωτογραφία: Dionysia Duke

Σχεδιασμός Αφίσας- Προγράμματος: Διονυσία Φωκά

Παίζουν: Κατερίνα Παρίσσου, Ελένη Παργινού