Ανώδυνα, ανεπαίσχυντα και ειρηνικά. Έτσι παραγγέλλει η Εκκλησία μας να ζει ο κάθε άνθρωπος τα τέλη της ζωής του, πριν την καλή απολογία ενώπιον του φοβερού βήματος του Χριστού, στην οποία με δέος αλλά και χαρά προσβλέπουμε.
Υπάρχουν όμως και κάποιοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν περιμένουν τα τέλη της ζωής τους για να υιοθετήσουν αυτά τα παραγγέλματα, αλλά φροντίζουν να τα εφαρμόζουν σε όλο τον εγκόσμιο βίο τους. Ένας τέτοιος ιερέας ήταν ο παπα-Παναγής Σκλαβούνος. Μόνο ένας τέτοιος ιερέας, όπως και ο αδελφός του ο παπα-Νεκτάριος ταίριαζαν σε ένα τόπο όπως η Έρισος, η τόσο δυσπρόσιτη, αλλά και τόσο όμορφη και μυστηριακή, η περιοχή που διασώζει ακόμα τόσο έντονα τη χαμένη ταυτότητα της προσεισμικής Κεφαλλονιάς.
Δεν είμαι ο κατάλληλος για να περιγράψει ή να επαινέσει τα πνευματικά γνωρίσματα του παπα-Παναγή ως ιερέα. Τι να πει κανείς άλλωστε όταν όλα αυτά έχουν καταγραφεί από την πένα του Ιερού Χρυσοστόμου. Και ποια από αυτά άλλωστε δεν τα είχαμε συναντήσει στο πρόσωπό του, όσοι είχαμε την ευλογία να τον γνωρίσουμε. Την ηθική του συγκρότηση, την αγάπη του προς τον Θεό και τον άνθρωπο, την αθόρυβη φιλανθρωπία, την υπομονή στη συκοφαντία; Ποιες από τις παραπάνω αρετές του ιερέα δεν είδαμε από αυτόν τον ευλαβή Λευίτη; Όλα ήταν εκεί.
Δύο όμως σημεία νομίζω υπήρξαν καθοριστικά για να κατανοήσουμε τη στάση ζωής του και συνεπώς την ευθύνη που πλέον έχουμε. Το πρώτο αφορά στη στάση του απέναντι στα παιδιά την ώρα της Θείας Λειτουργίας. Ξέρουμε όλοι, πόσο δύσκολο είναι για ένα παιδί, ιδίως στο στάδιο προ της εφηβείας, να εξοικειωθεί με την εκκλησιαστική ζωή. Η γλώσσα της λατρείας μοιάζει ακατάληπτη, το τελετουργικό παράξενο αλλά και η επιβολή της ησυχίας είναι στοιχεία που εύκολα αποξενώνουν. Εκεί ακριβώς που πολλοί ιερείς δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία, ο παπα-Παναγής ταυτόχρονα με την τέλεση της Θείας Λειτουργίας φρόντιζε και για τα παιδιά-μεταξύ αυτών και ο γράφων – ώστε να τα εμπλέξει και να αισθανθούν κομμάτι της Ευχαριστίας. Κόψαμε λοιπόν αντίδωρο, βράσαμε το ζέον, πήραμε τη ντόλτσα για τις Εξόδους και το Ευαγγέλιο, σηκώσαμε τα εξαπτέρυγα για τις λιτανείες – μικρές ψηφίδες που μαζί όμως μας δημιούργησαν μια ενεργητική σχέση με αυτό που λέγεται Εκκλησία.
Το δεύτερο σημείο αφορά στη δράση του. Μαζί με τον αδελφό του πατέρα Νεκτάριο Σκλαβούνο, υπήρξαν στήλοι πίστεως και δημιουργίας. Χάρη σε αυτούς άνοιξαν οι εκκλησίες της Ερίσου, χάρη σε αυτούς αναστήθηκε το Παλιοχέρσο, χάρη σε αυτούς καθιερώσαμε τον πανηγυρικό εορτασμό του Αγίου Κοσμά στις 24 Αυγούστου στην Άσσο, το πρώτο μέρος που κήρυξε στην Κεφαλλονιά. Όλα αυτά σε ένα τόπο που από το 1953 βιώνει τη συστηματική έξοδο του πληθυσμού του. Μπροστά σε αυτό το φαινόμενο, άνθρωποι σαν τον παπα-Παναγή όρθωσαν το ανάστημά τους επιλέγοντας να μείνουν και να δώσουν ζωή εκεί που όλοι έβλεπαν ερείπια. Και είναι αυτή η στάση ζωής που αφήνει μια διπλή παρακαταθήκη σε όλους μας. Στους μεν κληρικούς να διδάσκονται από αυτό το ήθος για να εμπνεύσουν και να φέρουν ξανά τον κόσμο στις εκκλησίες, στους δε λαϊκούς να βρούμε τρόπους να στηρίξουμε το νησί, να φτιάξουμε δουλειές να φέρουμε τους Κεφαλλονίτες πίσω. Ας έχουμε την ευλογία του για να βάλουμε το δικό μας λιθαράκι ακολουθώντας το παράδειγμά του. Αιωνία η μνήμη σου Γέροντά μας.
Γιώργος Κοκκόλης
Αντιδήμαρχος Ραφήνας Πικερμίου
Μέλος Πολιτικής Επιτροπής ΝΔ
