Χθες το απόγευμα, έφυγε μέσα στο ασθενοφόρο που τον μετέφερε στο νοσοκομείο ο αγαπημένος μου δάσκαλος, συνεργάτης και συνοδοιπόρος δρ. Σπύρος Λουκάτος.
Ήταν πράγματι ένας μεγάλος αγωνιστής, ένας ανιδιοτελής μαχητής για την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία. Μιλούσε για τις πανανθρώπινες αξίες, και ριγούσε. Πέρα από την γνωστή συμβολή του κατά την δύσκολη ιστορική περίοδο της Ιταλο-Γερμανικής κατοχής όπου πρωταγωνίστησε έντονα σε αυτήν, αλλά και μεταγενέστερα στα χρόνια της χούντας, η προσφορά του στην Ιστορία και στην αρχειακή έρευνα ήταν και είναι αδιαμφισβήτητα καθοριστική. Ελάχιστοι στον χώρο υπηρέτησαν με τέτοια συνείδηση, ζήλο και σεβασμό την ιστορική έρευνα. Ένας από αυτούς είναι ασφαλώς και ο Σπύρος, ο δικός μας Σπύρος.
Ως φοιτητής ήταν άριστος, τόσο στις σπουδές που παρακολούθησε στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, και ως καθηγητής υπηρέτησε με ευσυνειδησία, αφοσίωση και συνέπεια στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Δίδαξε, όχι μόνον όσα όφειλε ως δάσκαλος, αλλά μετέδωσε ήθος, αξιοπρέπεια και δημοκρατία στους μαθητές του. Δίδαξε την προσήλωση στις αξίες, στην ελευθερία, στην πρόοδο, στην ηθική. Η διαύγεια του μυαλού του ήταν παραδειγματική μέχρι το τέλος της ζωής του. Το ίδιο και η θέλησή του να ζήσει, να συνεχίσει να γράφει, να μην σταματήσει να προσφέρει, να μην σταματήσει να συμβουλεύει, να συμπαρίσταται σε κάθε μελετητή, σε κάθε φίλο, σε κάθε έναν, έστω και άγνωστο, που είχε ανάγκη την αρωγή του. Πλούσιος νους, μεγάλος διανοητής, κι άνθρωπος πάνω από όλα δοτικός. Άφησε πίσω του πλουσιότατο έργο, πολυσήμαντο και ποικίλο το οποίο καλύπτει πολλές ιστορικές περιόδους, καθώς επίσης και πολλά μέρη μια και που δεν ερεύνησε μόνον για την Κεφαλλονιά και το Ιόνιο ευρύτερα, αλλά έγραψε για όλη την Ελλάδα σχεδόν, για τα Βαλκάνια, για την Γαλλία, για την Ευρώπη.
Ο Σπύρος ήταν παρών εκτός από το πολιτιστικό, και στο κοινωνικό και στο πολιτικό γίγνεσθαι της Κεφαλλονιάς. Πάντα πρόθυμος να στηρίξει, να βοηθήσει, να συμπαρασταθεί, να συμβουλεύσει. Την πολύτιμη βιβλιοθήκη του την δώρισε στον Δήμο –τότε- Αργοστολίου στο Πολιτιστικό Κέντρο Φαρακλάτων Παναΐτ Ιστράτι, για να είναι εργαλείο σε κάθε ερευνητή. Επέλεξε να προσφέρει τα βιβλία του στο χωριό της μάνας του, για να μην αναγκάζονται τα παιδιά που διαμένουν εκεί να ανεβοκατεβαίνουν στο Αργοστόλι δίνοντάς τους έτσι επιτόπια ερευνητική δυνατότητα. Αν και διέμενε στην Αθήνα μόνιμα, έδινε συνεχώς το παρόν σε προβλήματα που ταλάνισαν τον τόπο μας, όπως ήταν -ενδεικτικά αναφέρω- η πεζοδρόμηση της Γέφυρας Ντε Μποσέ, η παραχώρηση του παλαιού κτιρίου της Τράπεζας της Ελλάδας στον Δήμο Αργοστολίου για να στεγάσει Δημοτική Πινακοθήκη, η μετατροπή της παραγκούπολης του Κουτάβου σε πάρκο.
Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό. Γιατί χόρτασα χρόνια ζωής μαζί του. Γιατί διδάχθηκα από αυτόν τόσα πολλά. Γιατί συνεργάστηκα με αγάπη και εκτίμηση και βαθύτατο σεβασμό. Γιατί απετέλεσε για μένα τη συνέχιση της νόνας μου εκπαιδευτικού Ευρυδίκης Δρόσου Μοντεσάντου, άνθρωποι και οι δυο προσφοράς και συνεχούς διδαχής όχι μόνον θεωρητικής, αλλά κυρίως εφαρμοσμένης. Και για τον λόγο αυτό το «έφυγε πλήρης ημερών» δεν μειώνει την τραγικότητα της απώλειας.
Υποκλίνομαι στην ψυχή του.
Ευρυδίκη Λειβαδά
