Της Ελένης Βαλλιανάτου
Στην επιχείρηση “Το Κάστρο” στον Αι Γιώργη της Κεφαλονιάς οι επισκέπτες εκτός από το καφεδάκι τους και την ξενάγησή τους στο Βυζαντινό κάστρο ενημερώνονται και για την τεχνική και την ιδιαιτερότητα του πιο δύσκολου κεντήματος από αθάνατο που έχει ξεχωριστό στυλ και έχει καθιερωθεί μόνο στο νησί μας!
Τα επιδέξια χέρια της κεντήτριας γιαγιάς μητέρας του ιδιοκτήτη της επιχείρησης καταφέρνουν να δημιουργούν πάνω στο ύφασμα, τέλεια σχέδια και καλλιτεχνικά δοσμένα, που ούτε και το χέρι του πιο επιδέξιου σχεδιαστή, δε θα μπορούσε να αποδώσει με τόση λεπτομέρεια, χάρη, ρυθμό και αρμονία.
Οι τουρίστες μένουν έκπληκτοι αφού η ίδια γνωρίζει πολύ καλά την τέχνη “Δυστυχώς πολλά από τα παλιά σχέδια δε συνεχίζουν να γίνονται, λόγω της δυσκολίας στην εκτέλεση και του χρόνου που απαιτεί η κατασκευή τους, με κίνδυνο να εξαφανιστεί εξ ολοκλήρου η τεχνική του παραδοσιακού κεντήματος από αθάνατο που γίνεται μόνο στο νησί μας” λέει με παράπονο η χρυσοχέρα γιαγιά που φέτος παρουσίασε την τέχνη της σε τηλεοπτικό κανάλι και συνεχίζει, “πρέπει να εκπαιδευτούν οι νέες και να δημιουργηθούν νέες κεντήτριες, δίδοντας απλά τον πλούτο της παράδοσης που κληροδοτήθηκε από γενιά σε γενιά”!
Τα παλιά χρόνια, που η προίκα έπρεπε να παρουσιαστεί τη μέρα του γάμου, υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ των κεντητριών, ποια θα έκανε το καλύτερο κέντημα. Στην προίκα περιλαμβανόταν ολοκέντητο σκέπασμα για το κρεβάτι, τραπεζομάντηλα, κουρτίνες, ανάλογα με την εποχή που γινόταν ο γάμος. Τέτοια σκεπάσματα κρεβατιού, τώρα τα έχουν φυλαγμένα. Είναι ανεκτίμητα αυτήν τη στιγμή… δεν έχουν τιμή. Για παράδειγμα, για ένα μικρό καδράκι, μια κεντήτρια μπορεί να θέλει 500 ευρώ…Το Kέντημα από αθάνατο είναι ότι καλύτερο έχει να επιδείξει η κεντητική τέχνη και η λαϊκή παράδοση στην Κεφαλονιά είναι μοναδικό στο νησί μας και είναι κέντημα μεγάλης αξίας, που κατοπτρίζει το δυναμισμό, την ευαισθησία και την παρατηρητικότητα της γυναίκας.
Λίγα λόγια για τη διαδικασία
Τα αθάνατα όπως και τα σπαρτά είναι φυτά που από τα φύλλα τους , εύκολα βγάζουμε κλωστή και φτιάχνουμε σχοινιά , σακιά , χαλιά κ.λπ. Στη Κεφαλονιά εκμεταλλεύονται τα αθάνατα και χρησιμοποιούν τον παρακάτω τρόπο για να βγάλουν την κλωστή :
Κόβουν τα φύλλα όταν είναι πολύ πράσινα και οι μύτες τους γέρνουν – τότε είναι ώριμα– και τα βράζουν. Πριν να κρυώσουν τα ξεφλουδίζουν και μένουν οι κλωστές με τη ψίχα. Τα ξαναβράζουν ανακατεύοντας να φύγει η πιο πολλή ψίχα και ύστερα πλένουν την κλωστή με πολύ κρύο νερό. Μετά το πλύσιμο αυτό απλώνεται σε καλάμια επάνω για να στεγνώσει στον ήλιο.
Επειδή στη Κεφαλονιά την κλωστή του αθανάτου τη χρησιμοποιούνε για να πλέκουν δαντέλλες, τη βάζουν αφού στεγνώσει σε χλιαρή σαπουνάδα 1 με 2 ώρες και έτσι γίνεται γυαλιστερή σαν το μετάξι. Τα αθάνατα που χρησιμοποιούν για να βγάζουν κλωστή δε τα αφήνουν να βγάλουν ψηλό στύλο, γιατί τα φυτά εξαντλούνται. Για να βγάλουνε από ένα φύλλο την κλωστή με το μηχάνημα αυτό κάνουν λιγότερο από μισό λεπτό της ώρας. Τα φύλλα πρέπει να δουλεύονται σύντομα μα κι αν βρεθούμε στην ανάγκη να τα δουλέψουμε αργά μικρή διαφορά θα έχουμε στην ποιότητα της κλωστής. Μόνο σαν αφήσουμε πολύ καιρό τα φύλλα και κιτρινίσουν χάνει την αξία της η κλωστή και δύσκολα βγαίνει.
Βγάζοντας τις κλωστές αμέσως τις ξεπλένουν καλά σε μπόλικα νερό για να φύγει το ζουμί του φύλλου που τις καίει. Και τις απλώνουν στον ήλιο απάνω σε σύρματα προσέχοντας να μην μπερδευτούνε. Σε 6-7 ώρες έχουνε στεγνώσει. Τότε τις φέρνουνε σε υπόστεγο και όταν αποστεγνώσουν τις βάζουνε σε πιεστήριο και τις κάνουν μπάλες.
Οι κλωστές πρέπει να είναι ως ένα μέτρο μακριές, δεν βγαίνουν όμως από τη μηχανή όλες όμοιες. Πολλές βγαίνουν κοντές. Αυτές τις μαζεύουν από τα νερά, τις πλένουν και τις στεγνώνουν καλά και όσες είναι έως μισό μέτρο τις παίρνουν για να γεμίζουνε προσκέφαλα και στρώματα, καρέκλες ταπετσαρία. Από τις πιο κοντές φτιάνουν χαρτί που τυλίγουνε τα ψώνια. Εκατό οκάδες φύλλα αθάνατου δίνουνε 4 – 6 οκ. κλωστή.
